Το σύκο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα…

Στα τέλη του Αυγούστου ωριμάζει ο καρπός της συκιάς, που στην πραγματικότητα δεν είναι φρούτο, αλλά ένα λουλούδι που ανθίζει εσωτερικά, ένα κρυφό άνθος που βλασταίνει προς τα μέσα. Τότε είναι που τρώμε φρέσκα, ολόγλυκα σύκα, που πρέπει να καταναλωθούν άμεσα, γιατί δεν κρατάνε πολύ ή αλλιώς να συντηρηθούν με κάποιον από τους παραδοσιακούς τρόπους: γίνονται πεντανόστιμες μαρμελάδες, πικάντικα τσάτνεϊ ή αποξηραίνονται και διατηρούνται για πολλούς μήνες. Φυσικά υπάρχει και το γλυκό κουταλιού, αλλά αυτό δεν γίνεται από ώριμους φθινοπωρινούς καρπούς, αλλά από τα μαγιάτικα σύκα, τους ορνούς, που είναι αρσενικά και δεν εξελίσσονται στο μεγάλο ζουμερό φρούτο που ξέρουμε.

Η συκιά υπάρχει στη φύση σε εκατοντάδες ποικιλίες, παρότι οι εμπορεύσιμες είναι πολύ λίγες. Είναι ένα δέντρο που αγαπάει το μεσογειακό κλίμα, αλλά αντέχει μέχρι τους -5 βαθμούς χωρίς κανένα πρόβλημα. Καθώς έχει λίγους εχθρούς, δεν χρειάζεται πολλά ραντίσματα για να επιβιώσει. Καλό αυτό, γιατί τα σύκα είναι απίθανη τροφή, εξαιρετικά νόστιμη και πολύ πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Τώρα διανύουμε την εποχή τους. Τα πρώτα στοιχεία καλλιέργειας σύκων βρέθηκαν στη Μεσοποταμία, όπου απανθρακώνονταν και πιστεύεται ότι χρονολογούνται ήδη από 12.000 χρόνια πριν. Αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα καλλιεργούνταν ακόμη και πριν από την τελευταία εποχή των παγετώνων. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση για τα σύκα και χρησιμοποιούνταν συχνά σε θρησκευτικές τελετές και ως σύμβολο ευημερίας. Στην αρχαία Αίγυπτο, δεν τρώγονταν μόνο ως φρούτο, αλλά χρησιμοποιούνταν και για ιατρικούς σκοπούς.

Στην αρχαία Ελλάδα, τα σύκα ήταν βασική τροφή και χρησιμοποιούνταν επίσης για ιατρικούς σκοπούς. Ο Έλληνας φιλόσοφος Πυθαγόρας πίστευε ότι συμβόλιζαν την ειρήνη και την ευημερία και χρησιμοποιούνταν συχνά σε θρησκευτικές τελετές. Οι αρχαίοι Έλληνες τα εκτιμούσαν τόσο πολύ, που θεωρούνταν τιμή να απονέμουν στον νικητή διαφόρων διαγωνισμών τόσο το φύλλωμα, όσο και τον καρπό μιας συκιάς. Και όλοι γνωρίζουμε ότι η σεμνότητα έγινε δημοφιλής, όταν τα γεννητικά όργανα των ρωμαϊκών και ελληνικών αγαλμάτων καλύφθηκαν με φύλλα συκιάς. Στην ελληνική μυθολογία, όταν ο Δίας καταδίωκε τη Γαία και τον γιο της, τον Συκέα, στον πόλεμο των Τιτάνων, για να σώσει τον γιο της, η Γαία μεταμορφώθηκε σε συκιά. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι συμβόλιζαν την ευημερία και την ειρήνη και ήταν ιδιαίτερα πολύτιμα στην περιοχή τής Αττικής. Ο ηγεμόνας της Αττικής, Σόλωνας, αναγνώρισε επίσης την αξία τους και μάλιστα έκρινε παράνομη την εξαγωγή τους εκτός Ελλάδας, προκειμένου να διατηρήσει τους γλυκούς καρπούς για τον τοπικό πληθυσμό.

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι έτρεφαν επίσης μεγάλη εκτίμηση για τα σύκα και θεωρούνταν είδος πολυτελείας. Στους Ρωμαίους στρατιώτες συχνά δίνονταν ως μέρος των μερίδων τους και χρησιμοποιούνταν επίσης για την παρασκευή κρασιού. Ο Ρωμύλος και ο Ρέμος, οι θρυλικοί ιδρυτές της αρχαίας Ρώμης, υποτίθεται ότι θήλαζαν από μια λύκαινα κάτω από μια συκιά. Είναι ένα από τα πιο αρχαία φρούτα, που αναφέρονται στη χριστιανική Βίβλο, στο μουσουλμανικό Κοράνι και στην εβραϊκή Τορά. Τα σύκα ήταν επίσης ένα σημαντικό μέρος της Βίβλου, καθώς αναφέρονταν σε πολλά αποσπάσματα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Στη Βίβλο, χρησιμοποιούνταν ως σύμβολο ευημερίας, ειρήνης και γονιμότητας. Για παράδειγμα, στο βιβλίο του Ησαΐα, είναι γραμμένο ότι «η συκιά δεν θα ανθίσει, ούτε θα καρποφορήσουν τα κλήματα».

Η πορεία… των σύκων

Τα σύκα υποτίθεται ότι έγιναν γνωστά στη Νότια Αραβία, αλλά οι Μεσοποτάμιοι ήταν οι πρώτοι που τα καλλιέργησαν. Από το Ιράκ εξαπλώθηκαν στη Συρία και οι Φοίνικες, που είχαν αποικίσει το μεγαλύτερο μέρος της Μεσογείου, διέδωσαν τις συκιές από τη Συρία στα ελληνικά νησιά. Στη συνέχεια, οι Έλληνες τα διέδωσαν στην Ισπανία, την Ιταλία και άλλα μέρη της Μεσογείου. Εισήχθησαν για πρώτη φορά στον Νέο Κόσμο από Ισπανούς και Πορτογάλους ιεραποστόλους, από όπου προήλθαν τα “σύκα της αποστολής”. Η πρώτη καταγεγραμμένη αποστολή συκιών ήρθε από τη Σεβίλλη της Ισπανίας στις Δυτικές Ινδίες. Οι Ισπανοί, σε μια έκρηξη προστατευτισμού, επέτρεπαν μόνο μία συκιά ανά οικογένεια στις Δυτικές Ινδίες, για να αποτρέψουν τον ανταγωνισμό από τη μητέρα χώρα. Σήμερα, καλλιεργούνται σε όλο τον κόσμο, με τους μεγαλύτερους παραγωγούς να βρίσκονται στην Τουρκία, την Αίγυπτο και την Ισπανία, και η συκιά εξακολουθεί να είναι σημαντική σε πολλούς πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο.

Τα σύκα πιστεύεται ότι προέρχονται από τη Μικρά Ασία και εισήχθησαν στην Ελλάδα από την Αίγυπτο, γύρω στον 9ο αιώνα. π.Χ. Καθώς ξεκίνησε η καλλιέργειά τους στην Ελλάδα, αναπτύχθηκαν πολλές διαφορετικές ποικιλίες από χρόνια επιλεκτικής αναπαραγωγής και εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλη τη χώρα. Σήμερα, τα ελληνικά σύκα καλλιεργούνται ευρέως σε όλη την Ελλάδα, με αξιοσημείωτες περιοχές όπως η Εύβοια, το Μαρκόπουλο και η Καλαμάτα. Στη σύγχρονη εποχή, η περιοχή της Αττικής εξακολουθεί να είναι γνωστή για την καλλιέργειά της, και το Μαρκόπουλο Μεσογαίας είναι μια πόλη στην περιοχή που είναι πιο διάσημη για τα φρέσκα σύκα της. Στο Μαρκόπουλο, ορισμένες ποικιλίες βασιλικού σύκου έλαβαν προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη ή ΠΓΕ το 1996 από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία είναι ένα σήμα που δίνεται, όταν η ποιότητα εξαρτάται από το κλίμα ή από μοναδικές καλλιεργητικές πρακτικές που αποδίδονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή καλλιέργειας.

Σε συνεργασία με το WomanIdol.