Πώς ο Σαλβίνι μπορεί να τινάξει την ευρωζώνη στον αέρα

Κάτι παράξενο συνέβη στο ιταλικό κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα. H Bουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε ομόφωνα υπέρ πρότασης για την εισαγωγή παράλληλου νομίσματος στην Ιταλία -των λεγόμενων mini-BOTs. Ήταν μια μη δεσμευτική πρόταση. Υποψιάζομαι ότι πολλοί από τους βουλευτές στην Κάτω Βουλή πιθανότατα δεν γνώριζαν τι ψήφιζαν, όταν καλούσαν την ιταλική κυβέρνηση να εξετάσει τη δημιουργία «κυβερνητικών ομολόγων μικρής ονομαστικής αξίας».

Tα mini-ΒΟΤS θα μοιάζουν με πραγματικό χρήμα. Η αποτίμηση θα είναι η ίδια με αυτή των χρεογράφων σε ευρώ. Ανάλογα με τον σχεδιασμό τους, οι Ιταλοί θα μπορούσαν να πληρώσουν και τους φόρους τους με αυτά. Για τον λόγο αυτό θα ήταν αρκετά πιθανό να γίνουν ένα αποδεκτό μέσο πληρωμής.

O Μάριο Ντράγκι, o πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, έδωσε τη δική του εκτίμηση την περασμένη εβδομάδα: «Τα mini-BOTs είναι είτε χρήμα και άρα είναι παράνομα, είτε είναι χρέος και τότε αυξάνεται το βάρος του χρέους. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει τρίτη δυνατότητα».

Δεν είμαι βέβαιος ότι συμφωνώ με τον κ. Ντράγκι σε αυτό το σημείο. Τα mini-BOTs θα μπορούσαν να είναι χρέος με χαρακτηριστικά χρήματος.

Μπορεί να θέλετε να απορρίψετε την εξέλιξη αυτή στη Ρώμη ως μια εκκεντρική ψήφο από ένα εκκεντρικό κοινοβούλιο. Αλλά σκεφτείτε το πολιτικό πλαίσιο και την αντιπαράθεση της Ιταλίας με την Ε.Ε.

Ο Ματέο Σαλβίνι είναι μόνο ένας αντιπρόεδρος, αλλά η Λέγκα έλαβε το 24% των ψήφων στις ευρωεκλογές του περασμένου μήνα. Σύμφωνα με μια ανάλυση της πρόθεσης ψήφου, το κόμμα του θα μπορούσε να κερδίσει με έναν ακροδεξιό σύμμαχο την πλειονότητα των εδρών στις γενικές εκλογές. Kαι το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα της Ιταλίας θα μπορούσε να αυξήσει την ισχύ του κ. Σαλβίνι πέρα από το ποσοστό του.

Στις Βρυξέλλες, εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει τα πρώτα στάδια της λεγόμενης διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος κατά της Ιταλίας. Είναι το πρώτο από μια σειρά από βήματα τα οποία θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην επιβολή προστίμου. Η παρατήρηση της Κομισιόν αφορά την άνοδο του λόγου του χρέους της Ιταλίας προς το ΑΕΠ το 2018.

Είναι πιθανό οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. να βάλουν τη διαδικασία στον πάγο. Αλλά η σύγκρουση αναμένεται να αναζωπυρωθεί το φθινόπωρο, όταν η Ιταλία θα παρουσιάσει τον προϋπολογισμό της για το 2020. Ο κ. Σαλβίνι επιμένει στις μεγάλες περικοπές φόρων, οι οποίες θα μπορούσαν να αυξήσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα κατά 1 ή 2 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα.

Θα μπορούσε ενδεχομένως να δικαιολογήσει κανείς μια ήπια βραχυπρόθεσμη δημοσιονομική τόνωση. Αλλά μια μεγάλη μόνιμη περικοπή φόρων θα μπορούσε να μεταφραστεί σε άνοδο του διαρθρωτικού ελλείμματος της Ιταλίας. Θα παραβίαζε σίγουρα τους κανόνες της Ε.Ε.

Τoύτο προμηνύει σύγκρουση, η οποία ενδέχεται να συνοδευτεί από οικονομική κρίση. Πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί και ποια θα ήταν η τύχη της κυβέρνησης; Η πολιτική κατάσταση είναι διαφορετική από το 2011, όταν ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι εξωθήθηκε σε παραίτηση για χάρη ενός τεχνοκράτη, μετά την απώλεια της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Η τρέχουσα κυβέρνηση έχει μεγάλη πλειοψηφία. Αν κατέρρεε, οι επακόλουθες εκλογές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια μεγάλη νίκη του κ. Σαλβίνι.

Εδώ είναι που αποκτά ενδιαφέρον η συζήτηση για τα mini-BOTs. H Ιταλία δεν μπορεί να αποχωρήσει από την ευρωζώνη με μια δραματική κίνηση. Όποιος πολιτικός το δοκίμαζε αυτό, θα οδηγούνταν σε ήττα. Αλλά δεν γνωρίζουμε τι είναι αυτό που πραγματικά θέλει ο κ. Σαλβίνι. Θέλει πράγματι να βγάλει την Ιταλία από την ευρωζώνη; Αν ναι, τότε τα min-BOTs είναι σχεδόν το τέλειο όχημα για να το επιτύχει αυτό. Οι επιπρόσθετοι πόροι θα του επέτρεπαν να μειώσει τους φόρους. Και θα χρησίμευαν σαν ένα ενδιάμεσο βήμα για μια έξοδο.

Αλλά αν δεν θέλει να φύγει από την ευρωζώνη, τότε δεν θα έπρεπε να τα αγγίξει. Δεν υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει η Ε.Ε. για να σταματήσει την έκδοση των mini-BOTs. H δημοσιονομική πολιτική βρίσκεται στη δικαιοδοσία των εθνικών κυβερνήσεων. Αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μετρήσει τα εργαλεία αυτά ως μέρος του επίσημου ελλείμματος και χρέους της Ιταλίας. Mπορεί να υποστηρίξει ότι αν οι πολίτες χρησιμοποιούν τα mini-BOTS για να πληρώνουν τους φόρους τους, τότε είναι βέβαιο ότι τα μελλοντικά έσοδα από φόρους της κυβέρνησης θα υποχωρήσουν. Το ίδιο και η ικανότητα της χώρας να εξυπηρετήσει το χρέος της, το οποίο αποτιμάται σε ευρώ.

Τα mini-BOTs δεν θα επιτρέψουν στην Ιταλία να ξεφύγει από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Η ανακοίνωσή τους και μόνο θα μπορούσε να προκαλέσει άμεσα οικονομική κρίση.

Από την οπτική της Ε.Ε., τα mini-BOTs είναι κάτι περισσότερο από ένα εργαλείο δημοσιονομικής ανευθυνότητας. Θα οδηγούσαν τη σύγκρουση μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών σε ένα νέο επίπεδο. Η ευρωζώνη θα έχανε τη συνοχή της, αν τα κράτη-μέλη άρχιζαν να εκδίδουν το δικό τους χρήμα -όσο αμφιλεγόμενο και αν είναι. Άλλωστε, τα mini-BOTs σχεδιάστηκαν από Ιταλούς ευρωσκεπτικιστές για αυτόν ακριβώς τον λόγο.

H E.E. πρέπει επίσης να κάνει προσεκτικά βήματα. Υπάρχουν καλοί λόγοι να μην προχωρήσει τώρα με μια διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος και να περιμένει ως το φθινόπωρο. Ο κίνδυνος είναι ότι όσο περισσότερο πιέζεται ο κ. Σαλβίνι, τόσο πιθανότερο είναι να καταφύγει στα mini-BOTs.

Αν το κάνει, η κρίση της ευρωζώνης θα επιστρέψει. Και αυτή τη φορά η ΕΚΤ μπορεί να μην είναι σε θέση να τη σώσει…