Δρ. Ν. Λιάπης (ΕΛΙΝΤ): Βιώσιμες λύσεις με έξυπνες υποδομές

Ο Δρ. Νικόλαος Λιάπης πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Ναυτικής Τεχνολογίας (ΕΛ.Ι.Ν.Τ.) και μέλος του ΔΣ της Ένωσης Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων (ΕΕΝΜΑ), αναπτύσσει τις θέσεις του για την ψηφιοποίηση της ναυτιλίας, τις “έξυπνες” υποδομές, στο πλαίσιο του αφιερώματος του SLpress.gr: “2024 -Στο κατώφλι της πράσινης ναυτιλίας”, με αφορμή τα ‘‘Ποσειδώνια 2024”.

Ο Δρ. Λιάπης υποστηρίζει ότι «πρέπει να υπάρξει άμεσα ένα στρατηγικό σχέδιο για τη μετατροπή της Ελλάδας σε κόμβο ανάπτυξης της ναυτικής τεχνολογίας». Η διεθνής ναυτιλιακή έκθεση ‘‘Ποσειδώνια 2024’’ πραγματοποιείται στο Metropolitan Expo 3 έως 7 Ιουνίου).

-Η τεχνολογική επανάσταση Maritime 4.0 προάγει την ανάπτυξη “έξυπνων” πλοίων που μπορούν να παρακολουθούν την απόδοσή τους σε πραγματικό χρόνο. Πόσο απέχουμε χρονικά για να γίνει αυτό πραγματικότητα;

Οι τεχνολογίες που φέρνει στη ναυτιλία η λεγόμενη τέταρτη τεχνολογική επανάσταση Maritime 4.0 οδηγούν στην ανάπτυξη “έξυπνων” πλοίων, που έχουν ήδη ξεκινήσει να γίνονται πραγματικότητα. Σήμερα, υπάρχουν πολλές εφαρμογές στη ναυτιλιακή βιομηχανία που ενσωματώνουν σύγχρονες τεχνολογίες, όπως η IoT (Internet of Things), τα big data, η τεχνητή νοημοσύνη και η αυτοματοποίηση που θα βελτιώσουν την απόδοση, την ασφάλεια, και την οικονομική αποδοτικότητα των πλοίων.

Τα λεγόμενα “έξυπνα” πλοία είναι ικανά να συλλέγουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο από διάφορες πηγές εντός του πλοίου, όπως η απόδοση του κινητήρα, η κατανάλωση καυσίμου και οι εκπομπές ρύπων. Αυτά τα δεδομένα μπορούν να αναλυθούν για να βελτιωθεί η λειτουργική αποδοτικότητα, να μειωθούν τα κόστη λειτουργίας και να ενισχυθεί η συμμόρφωση με περιβαλλοντικές νομοθεσίες.

Ενώ πολλές τεχνολογικές λύσεις είναι ήδη σε χρήση, η πλήρης εφαρμογή και ενσωμάτωση τους σε όλο τον ναυτιλιακό κλάδο είναι μια διαδικασία που ακόμη εξελίσσεται. Η συνεχής εξέλιξη και βελτίωση των τεχνολογιών, καθώς και η αύξηση της υιοθέτησής τους, είναι αναμενόμενα στα επόμενα χρόνια. Έτσι, μπορεί να περάσουν ακόμα μερικά χρόνια πριν οι τεχνολογίες αυτές γίνουν πανταχού παρούσες στη ναυτιλία.

-Ποιοι είναι οι κρίκοι της αλυσίδας που πρέπει να ευαισθητοποιηθούν στην βιομηχανία, για να έχουμε απανθρακοποιημένες θαλάσσιες μεταφορές με εναλλακτικά καύσιμα;

Η προσαρμογή της ναυτιλίας στην πράσινη μετάβαση και η απανθρακοποίηση των θαλάσσιων μεταφορών είναι πολύπλοκες διαδικασίες που απαιτούν τη συνεργασία πολλών διαφορετικών φορέων. Βασικά βήματα για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, είναι αρχικά η δημιουργία ενός αυστηρού και υποστηρικτικού κανονιστικού πλαισίου για την προώθηση της πράσινης μετάβασης. Διεθνείς οργανισμοί, όπως ο ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΙΜΟ), η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι τοπικές κυβερνήσεις, πρέπει να υιοθετήσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές που να υποστηρίζουν την χρήση καθαρών καυσίμων και τεχνολογιών.

Έπειτα η ανάπτυξη και εφαρμογή νέων τεχνολογιών είναι κρίσιμη. Αυτό περιλαμβάνει τη βελτίωση της αποδοτικότητας των πλοίων, τη χρήση ανανεώσιμων καυσίμων, όπως τα Ανανεώσιμα Καύσιμα Μη Βιολογικής Προέλευσης(Καύσιμα από πυρόλυση πλαστικών αποβλήτων, Bio-LNG, e-μεθανόλη και πράσινη αμμωνία), καθώς και την ανάπτυξη τεχνολογιών δέσμευσης CO2.

Οπωσδήποτε, η μετάβαση σε πιο βιώσιμες λύσεις απαιτεί σημαντικές επενδύσεις. Πηγές χρηματοδότησης από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς είναι απαραίτητες για την έρευνα, την ανάπτυξη και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και υποδομών. Τα ναυπηγεία και οι κατασκευαστές πλοίων πρέπει να εστιάσουν στο σχεδιασμό και κατασκευή πλοίων που χρησιμοποιούν καθαρές τεχνολογίες και εναλλακτικά καύσιμα. Και βέβαια, τα λιμάνια πρέπει να εξοπλιστούν με την απαραίτητη υποδομή για την υποστήριξη καθαρών καυσίμων. Η επιτυχία σε αυτή τη μετάβαση θα απαιτήσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και την ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στην ναυτιλιακή βιομηχανία.

-Ποια είναι τα οφέλη της ψηφιοποίησης και της τεχνολογίας block chain;

Η ψηφιοποίηση και η χρήση της τεχνολογίας blockchain στη ναυτιλία, προσφέρουν πολλά σημαντικά οφέλη που μπορούν να βελτιώσουν την αποδοτικότητα, τη διαφάνεια και την ασφάλεια σε ολόκληρο τον κλάδο. Η ψηφιοποίηση επιτρέπει την αυτοματοποίηση πολλών διαδικασιών στην εφοδιαστική αλυσίδα, μειώνοντας την ανάγκη για χειροκίνητη εργασία και μειώνοντας τα λάθη. Αυτό οδηγεί σε πιο γρήγορες και αποτελεσματικές μεταφορές με παράλληλη πλήρη ιχνηλασιμότητα των φορτίων, καθώς και αυξημένη διαφάνεια σε όλα τα στάδια της μεταφορικής διαδικασίας. Η αυτοματοποίηση και η αυξημένη αποδοτικότητα μπορούν να μειώσουν τα λειτουργικά κόστη, τα κόστη των συναλλαγών και την ανάγκη για μεσάζοντες.

Η σημαντική συνεισφορά βέβαια των τεχνολογιών αυτών είναι πως προσφέρουν αυξημένη ασφάλεια στις συναλλαγές και τα δεδομένα, προστατεύοντάς τα από τροποποιήσεις και κυβερνο-επιθέσεις, ενώ διευκολύνουν την τήρηση των πολύπλοκων νομικών και κανονιστικών απαιτήσεων στη ναυτιλία, καθώς οι σχετικές διαδικασίες γίνονται πιο διαφανείς και ευκολότερο να ελεγχθούν.
Αυτά τα οφέλη συνδυαστικά συμβάλλουν στην αλλαγή του παραδοσιακού μοντέλου ναυτιλίας και στην εισαγωγή ενός μοντέλου πιο αποδοτικού, ασφαλούς και βιώσιμου, που είναι πιο συμβατό με τις σύγχρονες απαιτήσεις για διαφάνεια και περιβαλλοντική ευαισθησία.

-Τι χρειάζεται κατά τη γνώμη σας ώστε τα λιμάνια και οι μαρίνες της χώρας να γίνουν “έξυπνα-ες” και να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της σύγχρονης ναυτιλίας;

Για τη μετατροπή των λιμανιών και των μαρίνων σε “έξυπνες” υποδομές, που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της σύγχρονης ναυτιλίας, χρειάζεται ένας συνδυασμός τεχνολογικής ανάπτυξης, ρυθμιστικής υποστήριξης και στρατηγικού σχεδιασμού. Η υιοθέτηση προηγμένων τεχνολογιών όπως IoT (Internet of Things), Big Data analytics, AI (Artificial Intelligence) και blockchain είναι κρίσιμη. Για την εφαρμογή τους όμως, είναι απαραίτητη η αναβάθμιση των υποδομών με συστήματα ελέγχου και επικοινωνίας, εγκαταστάσεις ηλεκτροδότησης για ηλεκτρικά πλοία και υψηλής ποιότητας δικτυακή υποστήριξη για την απρόσκοπτη ανταλλαγή δεδομένων. Κρίσιμη όμως θα είναι η εύρεση αντίστοιχα εκπαιδευμένων εργαζομένων που θα μπορέσουν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τις “έξυπνες” υποδομές.

-Με ποιο τρόπο το ΕΛΙΝΤ προάγει τη ναυτική τεχνολογία και αν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα έχουν τη δυνατότητα μέσα από ερευνητικά προγράμματα να ενισχύσουν την ναυτιλία μας;

Το Ινστιτούτο αποτελεί έναν κόμβο διάχυσης της Ναυτικής Τεχνολογίας μεταξύ της ακαδημαϊκής κοινότητας και της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Έτσι,oργανώνουμε συνέδρια και εκδηλώσεις, παρουσιάζοντας ερευνητικά ευρήματα και προωθώντας την ανταλλαγή ιδεών και καλών πρακτικών στην παγκόσμια ναυτιλιακή κοινότητα. Μέσω διεθνών συνεργασιών, το Ινστιτούτο συμμετέχει σε ευρωπαϊκά και παγκόσμια αντίστοιχα δίκτυα, ανταλλάσσοντας γνώσεις και πρακτικές που βελτιώνουν την αποδοτικότητα και τη βιωσιμότητα της ναυτιλιακής βιομηχανίας.

Αυτές οι δράσεις και προσπάθειες βοηθούν στη διαρκή βελτίωση και εξέλιξη της ναυτιλιακής τεχνολογίας και συμβάλλουν στην προώθηση των πράσινων και βιώσιμων πρακτικών στον κλάδο. Φυσικά, η πρωτογενής έρευνα γίνεται κυρίως στα πανεπιστημιακά εργαστήρια, και τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν σημαντική ερευνητική παραγωγή στον τομέα αυτό, αλλά και δυναμικό για πολύ μεγαλύτερη συμμετοχή στην έρευνα των ναυτιλιακών τεχνολογιών αιχμής.

Ο Δρ. Ν. Λιάπης για το μέλλον της ναυτιλίας

-Τελικώς, υπάρχει βιώσιμο μέλλον στην ελληνική ναυτιλία – θα καταφέρει να παραμείνει ανταγωνιστική σε ένα ασφυκτικά ανταγωνιστικό περιβάλλον;

Η ελληνική ναυτιλία, με την πλούσια ιστορία και την σημαντική συμβολή της στο παγκόσμιο εμπόριο, αντιμετωπίζει σίγουρα πολλές προκλήσεις σε ένα παγκοσμιοποιημένο και διαρκώς μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό και οικονομικό περιβάλλον. Ωστόσο, η διαχρονική ικανότητά της να προσαρμόζεται στις αλλαγές και να εφαρμόζει καινοτόμες τεχνολογίες, της επιτρέπει να παραμένει ο πιο ισχυρός παίκτης στην παγκόσμια σκηνή.

Η ενσωμάτωση τεχνολογιών η γρήγορη πράσινη μετάβαση αλλά και η ενσωμάτωση των αρχών ESG (περιβαλλοντικά κριτήρια, εταιρική διακυβέρνηση) θα βοηθήσει την ελληνική ναυτιλία, όχι μόνο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις για βιώσιμες μεταφορές, αλλά για ακόμη μια φορά να πρωταγωνιστήσει.

Απαραίτητο όμως, είναι να υπάρξει άμεσα ένα στρατηγικό σχέδιο για τη μετατροπή της Ελλάδας σε κόμβο ανάπτυξης της ναυτικής τεχνολογίας, ειδικά στους τομείς της απανθρακοποίησης και της ψηφιοποίησης. Αυτό απαιτεί την άμεση και καθοριστική εμπλοκή της κυβέρνησης στην ενίσχυση της έρευνας, τη διασύνδεση των ερευνητικών ιδρυμάτων με τη ναυτιλιακή βιομηχανία και το συντονισμό της προσπάθειας, με παράλληλους στόχους την ανάπτυξη των υποδομών στα λιμάνια και την ενίσχυση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους ναυτικούς. Έτσι, με τις κατάλληλες πολιτικές και τις συνεχείς καινοτομίες, η ελληνική ναυτιλία έχει το δυναμικό να παραμείνει βιώσιμη και να εξακολουθήσει να αποτελεί τον κορυφαίο παίκτη στην παγκόσμια αγορά.