Ν. Ξυνόπουλος (Linde Hellas): Μεταβατική λύση το LNG

«Τα μεταβατικά ή/και εναλλακτικά καύσιμα παραμένουν σημαντικά ακριβότερα από το συμβατικά με ορισμένες προκλήσεις μπροστά τους που oφείλουμε να επιλύσουμε». Είναι η άποψη του Νικόλαου Ξυνόπουλου, διευθυντή βιομηχανικών εγκαταστάσεων ASU, H2 & Ecovar της Linde Hellas – υπεύθυνος για την μονάδα διαχωρισμού αέρα (Air Separation Unit), την μονάδα παραγωγής υδρογόνου και τις μονάδες Ecovar (VPSA-Vacuum Pressure Swing Adsorption).

Η μαμά εταιρεία Lindeplc ανακοίνωσε τον Μάρτιο 2023 ότι «ξεκίνησε την προμήθεια υγρού υδρογόνου στο πρώτο επιχειρησιακό πλοίο υδρογόνου στον κόσμο – εκείνη την χρονική περίοδο». Ο κ. Ξυνόπουλος μίλησε στο αφιέρωμα του SLpress.gr: “2024-Στο κατώφλι της πράσινης ναυτιλίας”, με αφορμή την διεθνή ναυτιλιακή έκθεση ‘‘Ποσειδώνια 2024’’, η οποία πραγματοποιείται στο Metropolitan Expo 3 έως 7 Ιουνίου.

-Πως κινούνται τα εναλλακτικά καύσιμα στη ναυτιλία;

Υπάρχει μεγάλη κινητικότητα διεθνώς από πολλές ερευνητικές ομάδες, εταιρείες και οργανισμούς πάνω στο κομμάτι αυτό, με πολλές αξιόλογες προσπάθειες οι οποίες εντείνονται τον τελευταίο καιρό. Η πρόθεση για αλλαγή του ενεργειακού μίγματος – όχι μόνο στη ναυτιλία, αλλά και γενικότερα – είναι σαφής και αυτό δημιουργεί διαρκώς εξελίξεις. Η αμμωνία, το υδρογόνο, το LNG ως μεταβατικό καύσιμο και άλλες καινοτόμες προτάσεις έχουν αρχίσει και διεισδύουν πλέον στην αγορά, καθώς μετουσιώνονται από θεωρητικές προτάσεις σε καλά μελετημένες εφαρμόσιμες λύσεις. Η αλλαγή ωστόσο θα πάρει καιρό και θα είναι συνεχής.

Πέραν της έρευνας, η παραγωγή ενός νέου καυσίμου απαιτεί τεράστιες επενδύσεις στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις που το παράγουν, επενδύσεις σε υποδομές μεταφοράς και αποθήκευσης, ενώ παράλληλα είναι προϋπόθεση η ύπαρξη διαθέσιμης αποδοτικής τεχνολογίας για τον τελικό χρήστη και φυσικά το πιο σημαντικό, η διαμόρφωση προδιαγραφών και κανόνων για την ασφαλή διαχείρισή του καυσίμου σε όλη αυτή την αλυσίδα που περιγράψαμε. Το μέλλον του ενεργειακού μίγματος προς μια πιο βιώσιμη, αλλά ταυτόχρονα οικονομικά συμφέρουσα και ασφαλή κατεύθυνση, είναι μια δύσκολη εξίσωση. Η λύση αυτής της εξίσωσης εκτιμώ ότι συνεχώς θα βελτιώνεται.

-Υγροποιημένο υδρογόνο, αμμωνία και LNG ποιο βλέπετε να είναι πιο προσιτό καύσιμο για τη ναυτιλία και με το χαμηλότερο κόστος;

Στην παρούσα φάση το LNG έχει κερδίσει έδαφος ως μεταβατικό καύσιμο. Αυτό φυσικά έγκειται και στο γεγονός ότι έχει ώριμη τεχνολογία από πίσω. Ιστορικά από το 1970 ξεκίνησαν οι πρώτες δοκιμές του ως καύσιμο. Μέχρι και πρόσφατα αυτού του είδους η χρήση περιοριζόταν μόνο στην ιδιο-κατανάλωση του BoilOfgas από το φορτίο που μετέφεραν τα LNGcarriers. Σήμερα βλέπουμε ότι κατασκευάζονται δεξαμενές για κατανάλωση LNG και σε πλοία που δεν είναι LNGcarriers, βάσει και των νέων κανονισμών IMO.Όμως παρατηρεί κανείς εύκολα πως στη ζυγαριά μπαίνουν και οι πολιτικές εξελίξεις οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν την τιμή του/ διαθεσιμότητα του.

To υδρογόνο από την άλλη, ενώ και αυτό έχει ώριμη τεχνολογία σε ειδικές όμως εφαρμογές, ως καύσιμο ναυτιλίας είναι κάτι νέο και παρουσιάζει το σημαντικό μειονέκτημα χαμηλού ενεργειακού περιεχομένου κατ’ όγκο. Η παραγωγή του για χρήση ως καύσιμο απαιτεί υποδομές παραγωγής οι οποίες σε διεθνές επίπεδο, αλλά και στη χώρα μας αυξάνονται. Και εκεί όμως έχουμε προκλήσεις. Το υγροποιημένο υδρογόνο, ως κρυογενικό ρευστό (όπως και το LNG), απαιτεί πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (ακόμα χαμηλότερες του LNG) που αγγίζουν τους -253oC. Η παραγωγή του είναι ακριβή. Η μεταφορά του και η διαθεσιμότητά του για ναυτιλιακό καύσιμο είναι επίσης σημαντικό κεφάλαιο που πρέπει να καθοριστεί.

Η αμμωνία, ενώ μπορεί να αποθηκευτεί σε ηπιότερες θερμοκρασίες υπό πίεση – και επίσης υπάρχει μεγάλη εμπειρία στη βιομηχανική παραγωγή της και μεταφορά – παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις, όπως η τοξικότητα και οι διαβρώσεις και το χαμηλότερο ενεργειακό περιεχόμενο σε σχέση με το LNG. Από την άλλη αν εξεταστεί ως ένας φορέας Η2 παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα.

Συμπερασματικά θα έλεγα ότι τα μεταβατικά ή/και εναλλακτικά καύσιμα παραμένουν σημαντικά ακριβότερα από το συμβατικά με ορισμένες προκλήσεις μπροστά τους που oφείλουμε να επιλύσουμε. Παρόλα αυτά βλέπετε ότι πλέον υπάρχουν πλοία που είναι ammoniafuelready ή κινούνται με υγροποιημένο υδρογόνο. Η Linde προμηθεύει την εταιρεία οχηματαγωγών Norled με καθαρό υδρογόνο για το MF Hydra που λειτουργεί με κυψέλες καυσίμου.

Εκτός από την παροχή καθαρού υγρού υδρογόνου, η Linde ανέπτυξε, κατασκεύασε και εγκατέστησε το σύστημα περιορισμού καυσίμου, τη σχετική χερσαία εγκατάσταση ανεφοδιασμού φορτηγών σε πλοίο, ενσωματωμένη δεξαμενή αποθήκευσης και εξοπλισμό επεξεργασίας καυσίμου. Στις 31 Μαρτίου του 2023 η Linde ανακοίνωσε ότι ξεκίνησε την προμήθεια υγρού υδρογόνου στο πρώτο επιχειρησιακό πλοίο υδρογόνου στον κόσμο για αυτοκίνητα και επιβάτες στη Νορβηγία. Το πλοίο ολοκλήρωσε τις θαλάσσιες δοκιμές και ξεκίνησε εμπορικές δραστηριότητες.

Οι εξελίξεις στη μείωση του κόστους παραγωγής εναλλακτικών καυσίμων είναι συνεχείς και θα βελτιώσουν την παρουσία τους στο ενεργειακό μίγμα, στο άμεσο μέλλον εκτιμώ. Το πόσο θα διεισδύσουν και το αν θα έχουν διαχρονικότητα θα το δείξει η ιστορία. Οφείλουμε ωστόσο να συνεχίζουμε να προσπαθούμε να τα κάνουμε ελκυστικά από τεχνολογική πλευρά.

-Έχετε κάνει μια έρευνα για σύγκριση αποθήκευσης υδρογόνου, αμμωνίας και LNG – “onshore and offshore storage feasibility” – τι έδειξε;

Η έρευνα κινήθηκε σε δυο βασικούς άξονες: Της ασφάλειας και της αποδοτικότητας αποθήκευσης. Συγκεκριμένα μελετήσαμε τις απώλειες εντός διαφόρων τύπων δεξαμενών λόγω boilof των τριών υγροποιημένων αερίων, σε διακυμάνσεις θερμοκρασιών κοντά στα σημεία βρασμού τους και σε ελαφριές διακυμάνσεις πίεσης. Διαπιστώσαμε ότι το υγροποιημένο υδρογόνο είναι το πιο ευάλωτο από τα τρία σε τέτοιες απώλειες, με την αμμωνία να παρουσιάζει την “οικονομικότερη” συμπεριφορά από όλα. Επίσης ελαφρώς αυξημένη πίεση αποθήκευσης, σχεδόν εκμηδένιζε τις απώλειες της αμμωνίας.

Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια μελετήσαμε και εξακολουθούμε να μελετάμε πιθανές διαρροές και σενάρια διασποράς με προσομοίωση. Το LNG έχοντας μια σημαντική πορεία στις θαλάσσιες μεταφορές (αποθήκευση, ship to ship operations) προκύπτει ότι είναι σημαντικά πιο εύκολα διαχειρίσιμο προς το παρόν. Πέραν όμως της διαπίστωσης των κινδύνων προχωράμε την έρευνά μας και στον τρόπο αντιμετώπισής τους.

Σε αυτό το σημείο, αναφέρω όλους τους συμμετέχοντες, τους οποίους και ευχαριστώ στις μέχρι τώρα προσπάθειες: Prof. Andresen (Herriot Watt), Nick Diamantakis (Herriot Watt, Royal Academy of Chemistry), Aleksandar Mirkovich (Oil&Gas Consultant) και φυσικά τον φίλο και καθηγητή Bασίλη Κυριάκου (University of Groningen) για την ενθάρρυνσή του να προχωρήσουμε.

-Ποιες προδιαγραφές-κανόνες, πρέπει να διέπουν την θαλάσσια μεταφορά μεταβατικών καυσίμων και ποια την χρήσης τους – είναι το ίδιο με τα συμβατικά ναυτιλιακά καύσιμα;

Μεγάλη έμφαση πρέπει να δοθεί στην ασφάλεια. Είναι πολύ σημαντικό τα βήματα που γίνονται, να είναι σωστά σχεδιασμένα και σε καμία περίπτωση βιαστικά. Σε καμία περίπτωση δεν είναι το ίδιο με τα συμβατικά καύσιμα στη διαχείρισή τους όπως περιέγραψα. Η έμφαση στην εκπαίδευση, η δημιουργία ενός πλαισίου κανόνων σε ευρύ γεωγραφικό επίπεδο και η επιτήρηση αυτών θα αποτελέσουν βασικούς εγγυητές της επιτυχίας τους. Επίσης πρέπει να συνεχίσουν να υπάρχουν κίνητρα επενδύσεων στις νέες αυτές τεχνολογίες.

Απαιτείται ένας συνδυασμός υπομονής, εμπιστοσύνης. Από ένα σημείο και μετά όμως ο ίδιος ο ναυτιλιακός κλάδος θα πρέπει να υιοθετήσει και να προστατέψει την αλλαγή. Εκτιμώ ότι διαθέτει ανθρώπους η ελληνική ναυτιλία που είναι ιδιαίτερα ικανοί να υιοθετήσουν με βιώσιμο τρόπο τις αλλαγές προς όφελος και της κοινωνίας αλλά και του κλάδου τους.

-Ποια είναι η συνεργασία της εταιρείας σας με το ναυτιλιακό κλάδο;

Η Linde διαχρονικά έχει ως κύρια δέσμευσή της την ανάπτυξη και παροχή τεχνικών λύσεων στην ναυτιλία και τον ναυπηγοεπισκευαστικό κλάδο που βοηθούν να διασφαλιστεί η ποιότητα και παραγωγικότητά τους. Αυτό το επιτυγχάνει μέσα από ένα μεγάλο portfolio διαθέσιμων εφαρμογών και εργαλείων στον τομέα του Welding&Cutting, Metal Heating, Flame Straightening και Dry Ice Blasting. Επίσης τα υψηλής ποιότητας τεχνολογικά αέρια που παράγουμε σε συνδυασμό με τους technicalexperts της εταιρείας, έχουν αποδεδειγμένα καθιερώσει τη Linde ως έναν πολύτιμο συνεργάτη για την διεθνή και ελληνική ναυτιλία και ναυτιλιακό κατασκευαστικό κλάδο.

Η Linde Hellas, θυγατρική της Lindeplc, με ισχυρή παρουσία στη χώρα άνω των 60 ετών, προμηθεύει μέσα από ένα μεγάλο εύρος τεχνολογικών εφαρμογών και εξειδικευμένων αέριων, τον τομέα παραγωγής τροφίμων και ποτών, τον βιομηχανικό, ιατρικό, ναυτιλιακό κλάδο και όχι μόνο.

Με άρτιες παραγωγικές εγκαταστάσεις και ένα μοντέρνο δίκτυο διακίνησης, με το υψηλού επιπέδου προσωπικό της και με έμφαση στην ασφάλεια, τη βιωσιμότητα, την προστασία του περιβάλλοντος και υψηλό το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης, η Linde συνεχίζει να υποστηρίζει την ελληνική κοινωνία και οικονομία. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η Linde Hellas το 2022 έγινε ο πρώτος παραγωγός πράσινου υδρογόνου στην Ελλάδα μέσω ηλεκτρόλυσης, λαμβάνοντας ενέργεια από εναλλακτικές πηγές. Αυτή η πολύ σημαντική εξέλιξη νομίζω υπογραμμίζει την δέσμευση της εταιρείας να ηγηθεί της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα για τη χώρα…