Αλλαγή πλεύσης από Ελλάδα για απανθρακοποίηση της Ναυτιλίας – Αντιδράσεις στην ΕΕ

Η ελληνική “στροφή” φάνηκε, αρχικά, στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (International Maritime Organization- IMO), όπου η χώρα μας μαζί με την Κύπρο επέλεξαν – παρά την αντίθετη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης  – να απέχουν από την κρίσιμη ψηφοφορία, διευκολύνοντας την αναβολή της συζήτησης για την υιοθέτηση της στρατηγικής μηδενικών εκπομπών [άνθρακα] του ΙΜΟ, όπως επεδίωκαν οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία και οδηγώντας – όπως εκτιμάται – στο οριστικό “πάγωμά” τους.

«Ήταν μια απόλυτη καταστροφή και αυτό που έκαναν ήταν ντροπή», δήλωσε ένας εκπρόσωπος κράτους μέλους της ΕΕ, που ήταν παρών κατά την ψηφοφορία του ΙΜΟ, σχολιάζοντας την ενέργεια της Ελλάδας και της Κύπρου, όπως έγραψε στην ηλεκτρονική σελίδα της η έγκυρη βρετανική εφημερίδα Lloyd’s List. «Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα αν δεν είμαστε 27 και δεν μείνουμε ενωμένοι, και το γνώριζαν αυτό». Λίγες μέρες αργότερα, όπως αποκάλυψε η ευρωπαϊκή υπηρεσία ειδήσεων Euractive, η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε να συνυπογράψει το επίσημο έγγραφο θέσης της ΕΕ για την φετινή ετήσια διάσκεψη για το κλίμα COP30, που θα γίνει στη Βραζιλία.

Σύμφωνα με το Euractive, η Ελλάδα απείλησε να “μπλοκάρει” το κείμενο, του οποίου η έγκριση απαιτεί ομοφωνία, καθώς διαφωνούσε με μια παράγραφο, η οποία “χαιρετίζει” τη διεθνή συμφωνία-πλαίσιο για μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στη Ναυτιλία, που επιτεύχθηκε τον Απρίλιο στο πλαίσιο του ΙΜΟ, αλλά “πάγωσε” μετά τη τελευταία συνεδρίαση της Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος του Οργανισμού. Όπως επισημαίνει το Euractive, στην Ελλάδα, όπου η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει σημαντική επιρροή, η σημασία της καταπολέμησης της συμφωνίας εντοπίζεται στο υψηλότερο επίπεδο και βρίσκεται στα χέρια του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Άλλωστε, ο πρωθυπουργός σε άρθρο του, που δημοσιεύτηκε την Δευτέρα 20/10, στους Financial Times, αμφισβήτησε την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων για την απαλλαγή από τον άνθρακα, αντικρούοντας -προφανώς- τις εκφρασμένες θέσεις της ΕΕ. «Ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να καίνε άνθρακα στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και το πετρέλαιο μας για να θερμάνουν τα σπίτια και τα εργοστάσιά μας, πιέζουμε για την απαλλαγή των πλοίων και αεροπλάνων από τις ανθρακούχες εκπομπές και των πιο δύσκολων βιομηχανικών διαδικασιών», έγραψε ο Κ. Μητσοτάκης.

«Αυτή η έμφαση στην αντιμετώπιση όλων των εκπομπών ταυτόχρονα είναι κοντόφθαλμη (…) Είναι επίσης ολοένα και πιο προφανές ότι τα τελευταία βήματα για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας θα είναι πολύ ακριβά. Πρέπει να προχωρήσουμε προσεκτικά, να διατηρήσουμε ευελιξία και να διασφαλίσουμε ότι τα μαθηματικά αθροίζονται», συνέχισε.

Η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Αυτή η “στροφή” της Ελλάδας δεν περνάει απαρατήρητη στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με αξιωματούχους της ΕΕ, στον τομέα της ναυτιλίας, όλα αυτά συνιστούν σκλήρυνση της ελληνικής αντίθεσης στην πολιτική της ΕΕ για το κλίμα στη ναυτιλία, η οποία θα συνεχίσει να έχει επιπτώσεις στη διαπραγματευτική θέση της ΕΕ εντός του ΙΜΟ και άλλων Οργανισμών. Για αυτό, όπως έγραψε η Lloyd’s List, η Κομισιόν φέρεται να εξετάζει να κινήσει νομική διαδικασία σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου για την αποχή τους από την ψηφοφορία στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό την περασμένη εβδομάδα, η οποία καθυστέρησε την υιοθέτηση του Πλαισίου Μηδενικών Εκπομπών (Net-Zero Framework). 

Ήδη η Επιτροπή περιμένει γνωμοδότηση της νομικής υπηρεσίας πριν εξετάσει τις επιλογές της. Ωστόσο, επειδή η ψήφος για την αναβολή της συζήτησης δεν περιλαμβανόταν στο κείμενο της κοινής θέσης των κρατών της ΕΕ, που είχε συμφωνηθεί εκ των προτέρων, η Ελλάδα και η Κύπρος είναι πιθανό να υποστηρίξουν ότι δεν παραβίασαν τα πρωτόκολλα της ΕΕ. Παρόλα αυτά, εάν δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί μια νομική παράβαση και κατ’ επέκταση παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ενδέχεται να εξεταστούν -σύμφωνα με την έγκυρη βρετανική εφημερίδα- και άλλοι τρόποι αντιποίνων κατά της Ελλάδας και της Κύπρου, με τα θέματα κρατικών ενισχύσεων για τη ναυτιλία να αποτελούν πιθανό στόχο.

Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς, όπως έχει ανακοινωθεί, η Ελλάδα προσβλέπει «στο νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2034 και την επικείμενη Στρατηγική της ΕΕ για τα Νησιά, η ΕΕ (…) να εδραιώσει τη νησιωτικότητα στις στρατηγικές της προτεραιότητες και η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί την Ευρωπαϊκή αυτή δυναμική, για την ανάπτυξη των νησιών της», όπως έχει πει ο υφυπουργός Ναυτιλίας, Στέφανος Γκίκας.

Από εκεί και πέρα, η Ελλάδα επιδιώκει οι νέες Ευρωπαϊκές Στρατηγικές να συμπεριλάβουν στους φορείς χρηματοδότησης και την Ναυτιλία Μικρών Αποστάσεων, καθώς και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις του Ναυτιλιακού τομέα, ενώ εκφρασμένη βούληση από τον υπουργό Β. Κικίλια είναι «να προχωρήσει ένα σχέδιο 300 εκατομμυρίων ευρώ με πρόσθετους πόρους από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, έτσι ώστε να ανανεωθεί ο ακτοπλοϊκός στόλος».

Πέρα, όμως, από το θέμα των… αντιποίνων προς την Ελλάδα, στις Βρυξέλλες φαίνεται να υπάρχει, πλέον, η σκέψη για αναθεώρηση της συμφωνίας για μηδενικές εκπομπές καθαρού άνθρακα, μετά την αποτυχία των συνομιλιών του ΙΜΟ με τις ΗΠΑ. Νεότερο δημοσίευμα του Euractive ανέφερε ότι η Κομισιόν άφησε να εννοηθεί, την Τετάρτη 22/10, ότι είναι ανοιχτή σε επαναδιαπραγμάτευση της παγκόσμιας συμφωνίας για μηδενικές εκπομπές καθαρού άνθρακα, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες την μπλόκαραν την περασμένη εβδομάδα στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ). 

Ερωτηθείς από την Euractiv εάν η Επιτροπή υποστηρίζει την θέση της Ουάσινγκτον για επαναδιαπραγμάτευση, ένας εκπρόσωπος της ΕΕ δήλωσε: «Είμαστε έτοιμοι να εργαστούμε για την οικοδόμηση γεφυρών με όλα τα άλλα μέρη». Ο ίδιος αξιωματούχος παραδέχτηκε ότι μια νέα εντολή του Συμβουλίου “ενδέχεται να χρειαστεί”. Ωστόσο, επειδή οι αποφάσεις για τις ναυτιλιακές μεταφορές απαιτούν ομοφωνία, η αντίσταση της Αθήνας μπορεί να εκτροχιάσει τον μελλοντικό συντονισμό, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα. «Θα υπάρξει χρόνος για να γίνουν αλλαγές και να βρεθεί κοινό έδαφος», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.