Aπό την “Σκύλλα”-Ρωσία στην “Χάρυβδη”-Κατάρ η ΕΕ

Λίγο πριν το ξέσπασμα του Covid-19, είχα δημοσιεύσει στις 15.11.2019 άρθρο στο SLpress για ΤΟ ποιοι και πως σαμποτάρουν τα ενεργειακά σχέδια Ελλάδος-Κύπρου. Είχα αναφέρει ότι «ο δείκτης της “τρέχουσας αναλογίας αντικατάστασης πετρελαϊκών πόρων” βρίσκεται στο ναδίρ, συγκεκριμένα μόλις στο 16%». Ήταν ένδειξη της ενεργειακής ακρίβειας που ερχόταν: Για κάθε έξι βαρέλια πετρελαίου που καταναλώνονται σήμερα, μόνο ένα από αυτά αντικαθίσταται από νέες ανακαλύψεις πόρων.

Οι κυρώσεις της ΕΕ προς την Μόσχα είχαν στόχο την απεξάρτηση από την ρωσική ενέργεια. Κυρώσεις που απέτυχαν σε μεγάλο βαθμό για σειρά από λόγους. Γενικά ο στόχος ήταν εξαρχής να μην αγοράζει η ΕΕ τίποτε από την Ρωσία και να βρει άλλους προμηθευτές. Στην πορεία η Ένωση αποφάσισε να προχωρήσει σε ομαδικές προμήθειες φυσικού αερίου, έτσι ώστε να πετύχει καλύτερες τιμές και να τιθασεύσει την ακραία άνοδο που είχε πάρει η τιμή του και η τιμή του πετρελαίου.

Την προηγούμενη εβδομάδα έγινε επίσημα η σύναψη μακροπρόθεσμων συμβολαίων-μαμούθ διάρκειας 27 ετών μεταξύ των τριών ευρωπαϊκών ενεργειακών κολοσσών και του Κατάρ. Στο πλαίσιο αυτών, η ιταλική ΕΝΙ, η γαλλική Total Energies και η ολλανδική Royal Dutch Shell, έως και το 2050, θα προμηθεύονται υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από το Κατάρ. Όμως, πόσο σύμμαχός μας είναι το Κατάρ; Είναι σύμμαχος της Ευρώπης, ή μήπως περισσότερο της Ρωσίας; Για να απαντήσουμε σε αυτό, θα χρειαστεί μια αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν.

Σρέντερ και Rosneft

Την προηγούμενη δεκαετία, είχα γράψει για «τα μεγάλα ένοχα μυστικά που η Ευρώπη κρύβει από τους πολίτες της». Σε ένα από αυτά αναφερόμουν στην σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου της Rosneft, στο τιμόνι της οποίας βρισκόταν ο πρώην Γερμανός καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ, καθώς και Γερμανοί και Ελβετοί τραπεζίτες, με μεγάλο ειδικό βάρος σε έργα υποδομών, όπως ο Nord Stream I και II.

O Σρέντερ δεν ήταν τυχαίο πρόσωπο. Ως καγκελάριος είχε καθορίσει εν πολλοίς το μέλλον της ΕΕ. Όταν έχασε τις εκλογές από την Μέρκελ το 2005, είχε προκαλέσει αντιδράσεις διότι πήγε σχεδόν αμέσως να εργαστεί στην Rosneft, στην οποία αργότερα έγινε πρόεδρος. Αντιπρόεδρος τοποθετήθηκε ο Ματίας Γουόρνινγκ, ένας Γερμανός μεγαλοτραπεζίτης και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της διαχειρίστριας εταιρίας του Nord Stream. Στη Rosneft τοποθετήθηκε και ο Ελβετός πρώην CEO της Barcleys Bank και της –πτωχευμένης σήμερα–  Credit Suisse, Χανς Γκεόργκ Ρούντλοφ, γνωστός και ως “πατέρας του ευρωομόλογου”.

Από την προηγούμενη δεκαετία, το Διοικητικό Συμβούλιο της Rosneft είχε μέχρι και την άνοιξη του 2023, την σύνθεση που ακολουθεί στον παρακάτω πίνακα, όπου παρατίθενται και οι αμοιβές των μελών του, οι οποίες “ζαλίζουν”. Κατά την διάρκεια της πανδημίας, επανήλθα στο ζήτημα της Rosneft, με νέα ανάλυση που τόνιζε τον σπουδαίο ρόλο του Κατάρ στην ενεργειακή βιομηχανία της Ρωσίας.

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία και ξεκίνησε ο πρώτος κύκλος των κυρώσεων, παραιτήθηκαν αμέσως και τα δύο στελέχη της BP, που κατείχε 19,75% της Rosneft (ο τότε CEO Μπέρναρντ Λούνεϊ και ο προκάτοχός του Ρόμπερτ Ντάντλεϊ). Παραιτήθηκε επίσης και η Αυστριακή πρώην υπουργός Εξωτερικών Κάριν Κνέϊσλ, στο γάμο της οποίας είχε πάει ο Πούτιν. Αρχικά ο Σρέντερ αρνούνταν να παραιτηθεί, αλλά λόγω Ουκρανίας αναγκάστηκε να το κάνει. Λίγο αργότερα ακολούθησε και ο Γουόρνινγκ.

Παρέμειναν, όμως, στο Διοικητικό Συμβούλιο της Rosneft, οι δύο υψηλόβαθμοι Καταριανοί. Ο μεν Φαιζάλ αλ-Σουαίντι βρίσκεται εκεί από το 2017 και ο δε Ρασίντ αλ-Μοχανάντι από το 2019. Και οι δύο είναι μέλη του πανίσχυρου Ταμείου Επενδύσεων. Μετά το κύμα παραιτήσεων, ο Πούτιν τοποθέτησε πρόεδρο τον Καταριανό Ταλέμπ Μπελμαχντί, με αποτέλεσμα το Κατάρ να έχει πλέον τρεις θέσεις από τις 10 στο Διοικητικό Συμβούλιο της Rosneft. Η σύνθεσή του φέτος έχει ως εξής:

Το Qatargate

Λίγο αργότερα ξέσπασε το Qatargate, ως ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικοοικονομικά σκάνδαλα παγκοσμίως. Το Κατάρ μαζί με το λόμπι που διαθέτει εντός της ΕΕ ουδέποτε απολογήθηκαν στα σοβαρά. Η υπόθεση αυτή φυσικά απασχόλησε και την Rosneft. Ο Πούτιν, με μια κίνηση της τελευταίας στιγμής, αλλάζει για τρίτη φορά μέσα σε ένα χρόνο τον πρόεδρο της Rosneft. Η επόμενη σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου της Rosneft είναι η εξής:

Κοιτώντας τις φωτογραφίες των μελών κάποιος αδαής περί τα ενεργειακά θα πίστευε ότι η Rosneft είναι αραβική όχι ρωσική εταιρία. Νέος πρόεδρός της αναλαμβάνει ο Μοχάμεντ μπιν Σαλέχ αλ-Σάντα, επίσης Καταριανός. Σπουδαγμένος κι αυτός στην Δύση και βραβευμένος από το Πανεπιστήμιο του Τέξας, ήταν ο υπουργός Ενέργειας του Κατάρ από το 2007 ως το 2018 και είναι ο εν ενεργεία πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της κραταιάς Qatar Petroleum.

Επομένως, ο Πούτιν εμμένει να έχει στην προεδρία στέλεχος από την καταριανή ελίτ, διατηρώντας και τις άλλες δύο θέσεις Καταριανών που προϋπήρχαν. Στη νέα σύνθεση εντάσσεται ένας Ινδός (Γκόβιντ Σαντίς) και ο Ινδονήσιος Πέδρο Ακουίνο. Όλοι αυτοί μαζί με τον Ιγκόρ Σεχίν και τον Αλεξάντερ Νόβακ (τα πραγματικά αφεντικά της Rosneft, δυο ενεργειακές αυθεντίες της σύγχρονης εποχής) αναλαμβάνουν την διοίκηση σε μια ταραγμένη εποχή, στην οποία διακυβεύεται ανοιχτά η παγκόσμια ειρήνη.

Ποιος είναι ο εκβιαστής

Από τότε που η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ, αναζωπυρώθηκε η αρθρογραφία για τη χρηματοδότηση της Χαμάς από το Κατάρ, με τα διεθνή ΜΜΕ να επισημαίνουν τις τριγωνικές σχέσεις Κατάρ-Χαμάς-Τουρκία. Εδώ τίθενται κρίσιμα πολιτικά ερωτήματα: Πόσο έντιμο και ασφαλές είναι η ΕΕ να επιλέγει την άμεση απεξάρτηση από την Ρωσία, συνάπτοντας μακροχρόνιες συμφωνίες με τον Νο 1 στρατηγικό εταίρο των Ρώσων, το Κατάρ; Τί περιμένουμε να αλλάξει; Ποιος μπορεί να διαβεβαιώσει ότι οι Καταριανοί θα πουλούν δικό τους φυσικό αέριο και όχι αέριο εισαγόμενο από την Ρωσία;

Ένα δεύτερο ζήτημα είναι η δικαστική διαμάχη για το Qatargate. Ποιος μπορεί να υποσχεθεί ότι στο μέλλον δεν θα προκύψει καταδικαστική απόφαση για το Κατάρ, στο οποίο θα υποβληθούν αναγκαστικά κυρώσεις; Κυρώσεις που μπορεί να έχουν ολέθρια επίδραση στα μακροπρόθεσμα αυτά συμβόλαια, τα οποία ενδέχεται να ακυρωθούν, αλλά να κληθούν οι Ευρωπαίοι να τα πληρώσουν!

Τρίτο ζήτημα είναι η φερεγγυότητα μιας τέτοιας συμφωνίας. Εδώ και χρόνια στην ΕΕ δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι “ο Πούτιν εκβιάζει την Ευρώπη με το φυσικό αέριο, απειλώντας να κλείσει τις κάνουλες, εάν δεν του κάνει τα χατίρια με την Ουκρανία”. Το πρόβλημα είναι ότι οι Καταριανοί εκβιάζουν εξίσου και μάλιστα πριν εφαρμοστούν οι συμφωνίες αυτές. Την προηγούμενη εβδομάδα, δήλωσαν επισήμως ότι «εάν δεν σταματήσει ο ισραηλινός στρατός τις επιχειρήσεις κατά των Παλαιστινίων, θα διακόψουν την παροχή αερίου σε όλο τον πλανήτη». Δηλαδή η ΕΕ διέκοψε τις προμήθειες από τον Πούτιν διότι ήταν εκβιαστής και προσφύγαμε στους στρατηγικούς του εταίρους, οι οποίοι εκβιάζουν ανοικτά!

Το καίριο ερώτημα

Το τέταρτο ζήτημα που ανακύπτει, δεν αφορά τους οικονομολόγους, αλλά τους ψυχολόγους! Κάποιος πρέπει να απαντήσει πόσο συμβατή είναι μια 27ετής συμφωνία με τους “πράσινους στόχους του 2030” που έχει θέσει η ΕΕ. Εκτός κι αν άλλαξε πάλι κάτι στις Βρυξέλλες και δεν μας το είπαν! Σκέφτηκε άραγε κανείς στην ΕΕ ότι μια μαζική προμήθεια LNG από το Κατάρ (και επειδή δεν υπάρχουν αγωγοί) θα πραγματοποιηθεί με αποστολές πλοίων, που αναγκαστικά θα περνούν από τα Στενά του Ορμούζ; Πόσο ασφαλείς αισθάνονται άραγε σήμερα, όσοι διακινούν φορτία από το Ορμούζ;

Για να μην πούμε ότι γενίκευση του πολέμου μπορεί να κλείσει ακόμα και την διώρυγα του Σουέζ. Σε αυτό το ενδεχόμενο, έχει κανείς συνειδητοποιήσει πόσο αυξάνεται το κόστος των μεταφορικών, μιας και η μόνη ρότα που απομένει είναι ο κύκλος της Αφρικής, που προσθέτει άλλες 10-15 μέρες κόστους στα ναυλοσύμφωνα, που ήδη καταγράφουν πανύψηλες ημερήσιες τιμές;

Υπάρχουν κι άλλα ερωτήματα που προκύπτουν από την πολιτική των Βρυξελλών. Το κύριο όμως ερώτημα είναι ποιος δεν επιτρέπει τελικά την επικράτηση της κοινής λογικής και της μοναδικής λύσης που υπάρχει εξ’ αρχής στο τραπέζι; Γιατί η ΕΕ ρισκάρει τόσα πολλά δισ. σε εισαγωγές από χώρες που τις κατηγορούμε ως “εκβιαστές” ή ότι “υποθάλπουν τρομοκρατικές ομάδες”, ενώ δεν προβαίνουμε σε εξορύξεις των κοιτασμάτων σε Ελλάδα, Κύπρο και Ανατολική Μεσόγειο, όπως και της Βόρειας Ευρώπης;

Γιατί ουσιαστικά ακυρώνονται έργα, όπως ο EastMed, αλλά η ΕΕ δεν έχει πρόβλημα με ρωσικούς αγωγούς της Μαύρης Θάλασσας, που μεταφέρουν και σήμερα αέριο προς Τουρκία και Βαλκάνια; Την ίδια στιγμή φοβόμαστε να μιλήσουμε καθαρά για την εθνοκάθαρση που γίνεται στην Αρμενία, μην τυχόν και ενοχλήσουμε το δίδυμο Ερντογάν-Αλίγιεφ και την μπίζνα του αγωγού Μπακού-Τσειχάν! Κάτι δεν πάει καθόλου καλά στην ΕΕ. Και επιβεβαιώνεται ο φόβος ότι από αυτή την μεγάλη γεωπολιτική-γεωοικονομική σύγκρουση που ζούμε, ο μεγάλος χαμένος θα είναι οι Ευρωπαίοι πολίτες…