Αθ. Κεφαλάς (πρόεδρος Imerys Greece): Ο ορυκτός πλούτος είναι εθνικός πλούτος

-Υποστηρίζετε ότι «οι μεταλλευτικές επενδύσεις απαιτούν τεράστια ποσά, γι’ αυτό θα πρέπει να αγωνιστούν για οποιαδήποτε διαθέσιμη πηγή χρήματος» – δηλαδή;

Σε μελέτη (2024) του οίκου McKinsey αναφέρεται ότι η παγκόσμια εξορυκτική βιομηχανία θα χρειαστεί, μέχρι το 2035, επενδύσεις 5,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και 340.000 νέες θέσεις εργασίας – χωρίς τον άνθρακα – για να ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση μετάλλων. Ειδικότερα για ορυκτά που υποστηρίζουν την προσπάθεια για μηδενικό ισοζύγιο αερίων εκπομπών του θερμοκηπίου εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν επενδύσεις 2,1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για να εξυπηρετηθεί η αντίστοιχη ζήτηση μέχρι το 2050 (BloobergNEF).

Μία αρχική εκτίμηση για την ελληνική εξορυκτική βιομηχανία είναι ότι μέχρι το 2030 πρέπει να επενδύσει περίπου 2,7 δισεκατομμύρια προκειμένου να διατηρήσει τις υπάρχουσες δραστηριότητες, να εκσυγχρονίσει μεταλλευτικές λειτουργίες και εργοστάσια κατεργασίας και να αναπτύξει νέα έργα για κρίσιμα και στρατηγικά ορυκτά ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.

Στο πλαίσιο αυτό είναι φανερό ότι χρειάζονται σημαντικοί οικονομικοί πόροι τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε ελληνικό επίπεδο, όμως οι υφιστάμενες χρηματοδοτήσεις από δημόσιες πηγές απευθύνονται σε μικρά έργα, δεν δίνουν την απαραίτητη προτεραιότητα στον εξορυκτικό κλάδο και το αποκορύφωμα είναι ότι ο Κανονισμός για τις Κρίσιμες και τις Στρατηγικές Πρώτες Ύλες δεν προβλέπει ειδικό χρηματοδοτικό πλαίσιο για μία τόσο σοβαρή στόχευση που είναι η μείωση της εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε εφοδιασμό αυτών των υλών. Επομένως η αναζήτηση οικονομικών πόρων από τις κεφαλαιοαγορές και το διεθνές τραπεζικό σύστημα είναι η προφανής επιλογή.

-Η δημόσια διοίκηση της χώρας μας ανταποκρίνεται στα κελεύσματα των καιρών σε ότι αφορά τον κλάδο σας;

Η τωρινή ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει δημόσια παραδεχτεί ότι για πολλά χρόνια ο εξορυκτικός κλάδος δεν έτυχε της προσοχής που επιβάλλει η σπουδαιότητα του για την εθνική οικονομία και ο ρόλος του για το μέλλον. Σε πρόσφατη εκδήλωση του ΣΜΕ, στα πλαίσια του εορτασμού των 100 χρόνων λειτουργίας του, ο Γενικός Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών δήλωσε ότι «ο ορυκτός πλούτος είναι εθνικός πλούτος. Η άκριτη ή μη σταθμισμένη απόρριψη του είναι βέβαιο ότι λειτουργεί ως μελλοντική εθνική απώλεια με απρόβλεπτες συνέπειες για τη διασφάλιση της αναπτυξιακής πορείας της χώρας».

Ευελπιστούμε ότι αυτό θα αποτελέσει την αφετηρία για την ανάληψη πρωτοβουλιών που θα μειώσουν τα πολλά απαιτούμενα χρόνια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των εξορυκτικών έργων, θα λύσουν το χρονίζον χωροταξικό ζήτημα των ορυκτών πρώτων υλών, θα ενισχύσουν την ασφάλεια δικαίου, θα δώσουν πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις και θα αντιμετωπίσουν την έλλειψη στελεχών και εργατικού δυναμικού.

-Σε άρθρο σας στον ΣΜΕ, αναφέρετε ότι «πολλές εταιρείες σχηματίζουν οικοσυστήματα και συνεργασίες για να αναπτύξουν την τεχνολογική καινοτομία που μπορεί να επιταχύνει τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου». Έχετε παραδείγματα ή είναι κάτι θεωρητικό – έχει εφαρμόσει ως η εταιρεία αυτό που λέτε;

Η αναφορά αυτή κατ’ αρχάς αφορά στις διεθνείς τάσεις και αποτυπώνει την ανάγκη να αξιοποιήσει η εξορυκτική βιομηχανία όλες τις δυνατότητες για να συμβάλλει στην μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αυτή η προσπάθεια αφορά όλους μας και επομένως η συνεργασία πολλών κλάδων και επιστημονικών ειδικοτήτων είναι απαραίτητη για να φέρουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Μερικά παραδείγματα από την ελληνική πραγματικότητα αφορούν εφαρμογές της κυκλικής οικονομίας στην αξιοποίηση δευτερογενών κοιτασμάτων λευκολίθου, στη χρήση παραπροϊόντων κατεργασίας περλίτη για παραγωγή ποζολανικών τσιμέντων, καταλοίπων ογκομαρμάρων για την παρασκευή κονιαμάτων, με τη δημιουργία έτσι νέων αλυσίδων αξίας που μειώνουν την ανάγκη για φρέσκα υλικά και επομένως και τις εκπομπές αερίων.

Άλλα παραδείγματα είναι οι συνεργασίες της Imerys με τα ελληνικά Πανεπιστήμια, που αποβλέπει στην αξιοποίηση παραπροϊόντων περλίτη για παραγωγή μονωτικών υλικών και της Metlen για την χρησιμοποίηση των μεταλλουργικών καταλοίπων βωξίτη για την ανάκτηση γαλλίου και σκανδίου.

Οι ελληνικές τσιμεντοβιομηχανίες εργάζονται σε καινοτόμα έργα για τη Δέσμευση και Αξιοποίηση του διοξειδίου του άνθρακα (CO2), διότι πολλές έρευνες καταδεικνύουν ότι από μόνες τους οι δράσεις μείωσης των εκπομπών δεν αρκούν για να πετύχουμε μηδενικό ισοζύγιο μέχρι το 2050 και επομένως πρέπει να το δεσμεύσουμε πριν αυτό εκλυθεί στην ατμόσφαιρα.

Ο πρόεδρος της Imerys για την περιβαλλοντική αδειοοδότηση

-Η περιβαλλοντική αδειοδότηση περνάει μέσα από τα κριτήρια ESG;

Η διάσταση του E (Περιβάλλον) κυριαρχεί στην περιβαλλοντική αδειοδότηση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει αυστηρή νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος και πολλές διαδικασίες για την περιβαλλοντική αδειοδότηση και η ελληνική έχει πλήρως εναρμονιστεί με αυτά.

Σημειώνεται ότι η ελληνική νομοθεσία σε κάποιες περιπτώσεις, όπως είναι η δυνατότητα εξορυκτικής δραστηριότητας σε προστατευόμενες περιοχές, την απαγορεύει εκ των προτέρων, παρά την αντίθετη πρόβλεψη των ευρωπαϊκών οδηγιών αυτή να επιτρέπεται μετά από ειδική αξιολόγηση και ενδεχομένως πρόσθετους όρους.

Το κριτήριο της Κοινωνίας (S) είναι απαραίτητο στοιχείο του περιεχομένου της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που οδηγεί στην Περιβαλλοντική Άδεια. Επιπλέον στη διαδικασία έγκρισης της ΜΠΕ υπάρχει στάδιο υποχρεωτικής δημόσιας διαβούλευσης, μέσω της οποίας οι τοπικές κοινωνίες ενημερώνονται για το αντικείμενο της αδειοδοτούμενης εξορυκτικής δραστηριότητας και εκφράζουν τις απόψεις τους, όπως νομοθετημένα προβλέπεται.

Το κριτήριο της Εταιρικής Διακυβέρνησης (G) δεν είναι αυστηρά στοιχείο της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, όμως η υπεύθυνη λειτουργία μίας εξορυκτικής δραστηριότητας οδηγεί στη λήψη και τη διατήρηση της κοινωνικής άδειας λειτουργίας και οδηγεί στην απαραίτητη έμφαση για την ανάλογη διάρθρωση και των ηγετικών ομάδων. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε πρόσφατη μελέτη (2024) της EYγια τις προκλήσεις της παγκόσμιας εξορυκτικής βιομηχανίας στο 2025, τα στελέχη του κλάδου θέτουν τη συνολική φροντίδα για το περιβάλλον σε μεγαλύτερη προτεραιότητα από τα γενικότερα κριτήρια ESG.

-Ποια είναι η σχέση της εταιρείας σας με τις τοπικές κοινωνίες όπου και δραστηριοποιείστε;

Η ανάπτυξη σχέσεων αμοιβαίου οφέλους με τις τοπικές κοινωνίες αποτελεί προτεραιότητα για την εταιρεία μας. Η συνεργασία αυτή αποσκοπεί στην ανάδειξη θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος και την ανάληψη κοινών δράσεων για λύσεις. Σημαντικό παράδειγμα είναι το μοντέλο «Ισόρροπης Ανάπτυξης» που έχει υιοθετηθεί από την τοπική κοινωνία και την εταιρεία στο νησί της Μήλου, εδώ και πάνω από 20 χρόνια. Στο πλαίσιο αυτό, ενδεικτικά αναφέρω:

• Έχουν υλοποιηθεί δράσεις που στηρίζουν το τουριστικό προϊόν του νησιού με την ίδρυση και λειτουργία του Μεταλλευτικού Μουσείου Μήλου που είναι το Top Five τόπων επισκεψιμότητας του νησιού, η δημιουργία των γεω-περιπάτων Miloterranean, την υποστήριξη του Συνεδριακού Κέντρου Μήλου-Γεώργιος Ηλιόπουλος, καθώς και του ετήσιου Φεστιβάλ Μήλου.
• Έχει επιλυθεί το οξύ θέμα της διαχείρισης των λυμάτων του νησιού με την κατασκευή και την υποστήριξη της λειτουργίας σταθμού κατεργασίας με σύγχρονη τεχνολογία τριτοβάθμιου καθαρισμού.
•  Γίνονται εφαρμογές μετα-μεταλλευτικών χρήσεων γης, με εμβληματική τέτοια δράση την δημιουργία πρότυπου αμπελώνα σχεδόν εβδομήντα στρεμμάτων που αναβίωσε τη συστηματική αμπελουργία στη Μήλο.
• Συνδιοργανώνονται δράσεις που αφορούν τους κατοίκους και ειδικά στη νεολαία του νησιού, όπως η ασφάλεια στο σπίτι, η ασφαλής οδήγηση, η αναγνώριση και διατήρηση της ντόπιας βιοποικιλότητας.

Αξιολογώντας τα αποτελέσματα αυτής της επιλογής βλέπουμε μια σημαντική αύξηση του τουρισμού στη Μήλο με παράλληλη αύξηση των εξορυκτικών προϊόντων που οδηγούν τελικά σε βελτίωση της ευημερίας των κατοίκων, ουσιαστικά ανύπαρκτη ανεργία και εμπιστοσύνη για το μέλλον, κάτι που το βλέπει κάποιος από την επενδυτική δραστηριότητα στο νησί.

Ο πρόεδρος της Imerys για τις ορυκτές πρώτες ύλες

-Λέτε ότι η εξάρτηση της Ευρώπης από τρίτες χώρες για ορυκτές πρώτες ύλες δεν μπορεί να συνεχισθεί – ποιος είναι ο βαθμός εξάρτησης σήμερα και αν έχει γίνει κάποιο πρόοδος για να σταματήσει αυτό.

Η παραγωγή ορυκτών πρώτων υλών έχει μετατοπιστεί εκτός Ευρώπης με επιλογές που έγιναν πολλές δεκαετίες πριν. Οι γεωπολιτικές και υγειονομικές κρίσεις έχουν φέρει με δραματικό τρόπο στην επιφάνεια την εξάρτηση της Ευρώπης από τρίτες χώρες που μάλιστα δεν έχουν τα ίδια υψηλά περιβαλλοντικά και άλλα πρότυπα λειτουργίας.

Ενδεικτικά η Κίνα εφοδιάζει πάνω από το 90% των σπανίων γαιών που χρειάζεται η Ευρώπη, η Τουρκία πάνω από το 95% των βορικών αλάτων και η Νότια Αφρική πάνω από το 70% σε λευκόχρυσο, ιρίδιο, ρόδιο και ρουθήνιο. Με την πρόσφατη επικαιροποίηση του Κανονισμού Κρισίμων και Στρατηγικών Πρώτων Υλών γίνεται ένα πρώτο θετικό βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος, αλλά είναι κυρίαρχη η άποψη στον εξορυκτικό κλάδο ότι οι προβλέψεις του Κανονισμού δεν είναι επαρκείς.

Στοχοθετείται η εξόρυξη εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 10% των απαιτούμενων κρίσιμων ορυκτών, η παραγωγή του 40% των χρησιμοποιούμενων ποσοτήτων, η ανακύκλωση να προμηθεύει το 25% των κρίσιμων πρώτων υλών και κανένας προμηθευτής να υπερβαίνει το 65% της ποσότητας κρίσιμων πρώτων υλών.

Όμως ακόμα δεν αντιμετωπίζεται συνολικά το ζήτημα του επαναπατρισμού της εξορυκτικής δραστηριότητας, δεν προβλέπονται στοχευμένοι οικονομικοί πόροι για την διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής παραγωγής και ούτε διαδικασίες για την επιτάχυνση των αργόσυρτων αδειοδοτικών διαδικασιών.

-Ποιο είναι το φάσμα των δραστηριοτήτων της IMERYS;

Η Imerys είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στην παροχή υψηλής αξίας λύσεων οι οποίες βασίζονται σε ορυκτά, σε πολλούς διαφορετικούς βιομηχανικούς κλάδους. Το φάσμα που καλύπτεται εκτείνεται από τη μεταποίηση μέχρι τα καταναλωτικά ορυκτά. Η επιτυχία της βασίζεται στην καλή κατανόηση των εφαρμογών των πελατών, στη στενή συνεργασία με αυτούς για τη δημιουργία βιώσιμης αξίας, στις υψηλής κλάσεως παραγωγικές εγκαταστάσεις, στις προωθημένες και καινοτόμες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται και το ισχυρό επιχειρησιακό μοντέλο της. Δραστηριοποιείται σε 39 χώρες, με περίπου 14.000 εργαζόμενους, 24.000 πελάτες σε 126 χώρες, με έσοδα 3,8 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023.

Στην Ελλάδα έχει δύο μεγάλες δραστηριότητες, με την παραγωγή μπεντονίτη και περλίτη στη Μήλο καιτο Κέντρο Λογιστικών Υπηρεσιών στη Κηφισιά που υποστηρίζει μεγάλο αριθμό ευρωπαϊκών χωρών. Ο κύκλος εργασιών στη χώρα είναι περίπου 145 εκατομμύρια ευρώ, και υποστηρίζονται περίπου 780 θέσεις εργασίας (άμεσες και έμμεσες σε εργολάβους).

Αύριο θα μιλήσει στο SLpress ο πρόεδρος της Aggregates Europe Αντώνιος Λατούρος