Δ. Γκούτης (Γ. Διευθυντής ΕΑΓΜΕ): Βιώσιμη αξιοποίηση των πόρων της χώρας

Η συνεργασία της METLEN με την ΕΑΓΜΕ, «φέρνει, μια καινοτόμο προσέγγιση στην εξορυκτική έρευνα στην Ελλάδα, συνδυάζοντας την τεχνογνωσία της METLEN με την επιστημονική κατάρτιση της ΕΑΓΜΕ. Μέσω αυτής της συνεργασίας, αξιοποιούνται καινοτόμες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI), για τη βελτιστοποίηση των ερευνητικών γεωτρήσεων και τον εντοπισμό κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών, όπως ο βωξίτης».

Ο Γενικός Διευθυντής της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών Διονύσιος Γκούτης, αναλύει τον ρόλο της ΕΑΓΜΕ στο πλαίσιο του αφιερώματος του SLpress “Η αναγκαιότητα αξιοποίησης των ορυκτών της χώρας μας”.

-Από Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) σε Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) προς τι αυτή η αλλαγή;

Η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ε.Α.Γ.Μ.Ε.) αποτελεί τη μετεξέλιξη του ιστορικού ΙΓΜΕ, ενός φορέα που άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στον τομέα της γεωλογικής και μεταλλευτικής έρευνας της χώρας μας για δεκαετίες. Έχοντας συμπληρώσει 100 χρόνια θεσμικής λειτουργίας στην υπηρεσία της χώρας, η επίσημη Αρχή του γεωλογικού και μεταλλευτικού κλάδου εισέρχεται σε μία νέα εποχή με έμφαση στην καινοτομία, την εξωστρέφεια και την κοινωνική προσφορά.

Η αποστολή της ΕΑΓΜΕ βασίζεται στην προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος, μέσα από την επιστημονική τεκμηρίωση και παρακολούθηση των γεωλογικών και μεταλλευτικών ζητημάτων, καθώς και τη συνδρομή σε πάσης φύσης ζήτημα αξιοποίησης του υπόγειου πλούτου της Πατρίδας.

Με τον χαρακτήρα μίας Δημόσιας Αρχής, η ΕΑΓΜΕ κατέχει πλέον αυξημένη δυνατότητα συμβολής στη διαμόρφωση στρατηγικής πολιτικής για τη βιώσιμη αξιοποίηση των πόρων της χώρας στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης, την αξιοποίηση της γεωθερμίας και των κρίσιμων πρώτων υλών, την ορθολογική διαχείριση των υπόγειων υδάτων, την αντιμετώπιση γεωκινδύνων και την προστασία του περιβάλλοντος.

Η ΕΑΓΜΕ του αύριο είναι ένας οργανισμός στην αιχμή του επιστημονικού δόρατος της χώρας με κρίσιμη συμβολή στον σχεδιασμό για τη μετάβαση σε μια οικονομία με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, σύμφωνα με τον οδικό χάρτη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των προκλήσεων που σχετίζονται με το περιβάλλον.

-Ποια έργα “τρέχουν” σήμερα από την Ελληνική Αρχή;

H ΕΑΓΜΕ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο κυβερνητικό σχέδιο για την Πράσινη Μετάβαση, το οποίο από μόνο του αποτελεί σημαντικό αναπτυξιακό πυλώνα, αλλά και πρόκληση για την αγορά και την κοινωνία. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η Αρχή έχει εκπονήσει, μετά από αμέτρητες ώρες δουλειάς με το επιστημονικό της προσωπικό, το επιχειρησιακό και ερευνητικό της πλάνο, το οποίο θεωρώ ότι καλύπτει όλες τις εκφάνσεις του γεωλογικού, περιβαλλοντικού και ενεργειακού χάρτη.

Η αξιοποίηση των Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών είναι εξαιρετικά σημαντική για τη στήριξη της Πράσινης Συμφωνίας και την εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας. Μέσω της βιώσιμης εξόρυξης και διαχείρισης αυτών των πόρων, διασφαλίζεται η μετάβαση σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που σέβεται το περιβάλλον και ενισχύει την οικονομική ανθεκτικότητα. Έμφαση θα δοθεί:

• Στην επαναξιολόγηση βεβαιωμένων κοιτασμάτων στην μεταλλογενετική περιοχή του Κιλκίς υπό το πρίσμα εντοπισμού Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών.
• Στην ανίχνευση αντιμονίου στην περιοχή του Καλλυντηρίου και
• Στην συνέχιση ερευνών εντοπισμού λιθίου στη νήσο Σάμο.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει για εμάς στην ΕΑΓΜΕ και η αναζήτηση χώρων για υπόγεια αποθήκευση CO2, φυσικού αερίου και άλλων μορφών ενέργειας, που συμβάλλουν στη διεύρυνση του ενεργειακού μείγματος, την εξοικονόμηση ενέργειας, την προώθηση των ΑΠΕ, αλλά και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας.

Η συστηματική παρακολούθηση των υπόγειων νερών στα υδατικά διαμερίσματα της χώρας, με ιδιαίτερη έμφαση στην αξιολόγηση της ποιοτικής και ποσοτικής τους κατάστασης, μαζί με την γενικότερη υδρογεωλογική έρευνα και τη σύνταξη υδρογεωλογικών χαρτών, αποτελούν καταλυτικό παράγοντα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στο υπόγειο δυναμικό της χώρας.

Οι γεωλογικές χαρτογραφήσεις στον χερσαίο και θαλάσσιο χώρο, ως μέρος της βασικής γεωλογικής έρευνας, συμβάλλουν στην προώθηση της πράσινης ανάπτυξης και στον σχεδιασμό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως τα υπεράκτια αιολικά πάρκα.
Ταυτόχρονα, η ανάδειξη της γεωλογικής κληρονομιάς και των γεωπάρκων προάγει τον γεωτουρισμό, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες και ενισχύοντας την τοπική ανάπτυξη.

Η μελέτη και διαχείριση γεωκινδύνων ενισχύει την ανάπτυξη ολοκληρωμένων στρατηγικών που προάγουν την ανθεκτικότητα των υποδομών και συμβάλλουν ουσιαστικά στην προστασία της ανθρώπινης ζωής και περιουσίας, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών. Για την υλοποίηση αυτών των έργων βασιζόμαστε στη δημιουργική συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, αλλά κυρίως στο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό της ΕΑΓΜΕ.

Ορυκτός πλούτος και πράσινη μετάβαση

-Ποια είναι η σημασία του ορυκτού μας πλούτου στην πράσινη μετάβαση και τις νέες τεχνολογίες;

O στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μία Πράσινη Μετάβαση προϋποθέτει την αξιοποίηση του μεταλλευτικού δυναμικού των κρατών-μελών. Ο ορυκτός πλούτος κατέχει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των νέων απαραιτήτων τεχνολογιών, οι οποίες απαιτούνται για την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και την επαύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας των σχετικών υποδομών.

Τα σημαντικά διαπιστωμένα κοιτάσματα στρατηγικών και κρίσιμων ορυκτών πρώτων που εντοπίζονται στο ελληνικό υπέδαφος, όπως ο χαλκός, ο βωξίτης, το νικέλιο, καθώς και οι πολύ ενδιαφέρουσες ενδείξεις αντιμονίου, γερμάνιου, λιθίου κα, αποτελούν συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας στην προσπάθεια μείωσης της εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τρίτες χώρες και τη τη διασφάλιση της εφοδιαστικής αλυσίδας των πρώτων υλών (αναλυτικά στο site της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών https://www.eagme.gr πατάτε όταν μπείτε στην είσοδο στις ψηφιακές υπηρεσίες για χάρτες καλ).

Η ΕΑΓΜΕ, μέσω των επιστημονικών ερευνών της, μπορεί να συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης της Ελλάδας και κατ’ επέκταση της Ε.Ε. από τις εισαγωγές κρίσιμων πρώτων υλών, με επαναξιολόγηση των εγχώριων πόρων, μέσω των κάτωθι δράσεων:

• Ολοκλήρωση γεωλογικής ερευνητικής προσπάθειας.
• Σύνθεση των διαθέσιμων πληροφοριών, οι οποίες είναι κατακερματισμένες, ξεπερασμένες, ελλιπείς, μη εναρμονισμένες και δυσπρόσιτες σε επίπεδο χώρας.
• Επανεκτίμηση του δυναμικού των αποβλήτων εξόρυξης,μίας δευτερογενούς πηγής ορυκτών, η οποία είναι υποτιμημένη (χάρτες στην ηλεκτρονική διεύθυνση [email protected] όταν μπείτε στο σάϊτ κάνετε κλικ πάνω δεξιά – είσοδος στις ψηφιακές υπηρεσίες).

-Έχετε υπογράψει Μνημόνιο συνεργασίας για την υποστήριξη των προσπαθειών ανάδειξης και αξιοποίησης χώρων υπόγειας αποθήκευσης ενέργειας, και την ανάπτυξη έργων Δέσμευσης και Αποθήκευσης Άνθρακα, υδρογόνου και φυσικού αερίου με την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) – έχουμε περιοχές που ενδείκνυνται για κάτι τέτοιο και ποιος είναι ο χρονικός ορίζοντας;

Πράγματι είναι μια σημαντική συμφωνία αυτή που υπογράψαμε(σ.σ Στα τέλη Ιουλίου 2024) με την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων Α.Ε. (ΕΔΕΥΕΠ),έπειτα από σχετική πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Πρόκειται για εξέλιξη που υποστηρίζει περαιτέρω τις προσπάθειες για ανάδειξη και αξιοποίηση χώρων υπόγειας αποθήκευσης ενέργειας, καθώς και άλλων δράσεων που αφορούν στην ανάπτυξη έργων Δέσμευσης και Αποθήκευσης Άνθρακα (CarbonCapture and Storage) και ρευστών (H2, φυσικό αέριο) στην Ελλάδα.

Η συνεργασία αποσκοπεί στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας μεταξύ των δύο φορέων για την από κοινού έρευνα και εκμετάλλευση γεωλογικών σχηματισμών σχετιζόμενων με τους ενεργειακούς πόρους της χώρας και την υπόγεια αποθήκευση γεωενέργειας, καθώς και σε γενικότερες δράσεις ανάπτυξης του τομέα της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Γεωλογικές δομές στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας και δυτικά της Θεσσαλονίκης παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον με σημαντικές προκαταρκτικές εκτιμήσεις, οι οποίες θεωρούμε ότι εντός των επόμενων 1-2 ετών θα είναι ώριμες από ερευνητικής πλευράς.

Η ΕΑΓΜΕ ως αρμόδια αρχή για τη γεωλογική έρευνα σας χώρας, θα συνδράμει στον εντοπισμό και την αξιοποίηση χώρων υπόγειας αποθήκευσης ενέργειας και στην εθνική προσπάθεια ανάπτυξης του τομέα σας υπεράκτιας αιολικής ενέργειας και αξιοποίησης των ενεργειακών πόρων σας χώρας, καθώς και σε γενικότερες από κοινού δράσεις με την ΕΔΕΥΕΠ, με την οποία πλέον καταρτίζεται μία στρατηγική συμμαχία.

-Αναφέρεται στην ιστοσελίδα σας ότι η επίσημη Αρχή του γεωλογικού και μεταλλευτικού κλάδου εισέρχεται σε μία νέα εποχή. Έχετε κάτι χειροπιαστό γι’ αυτό;

Η ΕΑΓΜΕ αποτελεί τον επίσημο κρατικό φορέα των γεωεπιστημών στην Ελλάδα έχοντας συμπληρώσει έναν αιώνα λειτουργίας στην υπηρεσία της χώρας βρισκόταν σε “λήθαργο”. Όχι γιατί υστερούσε σε κατάρτιση και υπηρεσιακή συνείδηση, αλλά γιατί η γνώση και ο πλούτος της δουλειάς των ανθρώπων του παρέμεναν “κλειδωμένα” για δεκαετίες. Άρα κρίθηκε επιτακτική η ανάγκη για εξωστρέφεια, για ανάδειξη της κοινωνικής προσφοράς και διάχυσης της επιστημονικής γνώσης στην κοινωνία (https://ngmuseum.gr/).

Εκπονήσαμε λοιπόν ένα σχέδιο δράσης με διπλή κατεύθυνση. Αφενός με την προβολή του ερευνητικού και επιστημονικού έργου της ΕΑΓΜΕ και αφετέρου την κοινωνική προσφορά μέσα από την επιστημονική τεκμηρίωση και παρακολούθηση των γεωλογικών και μεταλλευτικών ζητημάτων και τη συνδρομή σε πάσης φύσης ζήτημα αξιοποίησης του υπόγειου πλούτου της πατρίδας μας.

Όταν ανοίξαμε τις αποθήκες της Αρχής και αναζητήσαμε τις συλλογές ορυκτών και πετρωμάτων συνειδητοποιήσαμε πως έχουμε στη διάθεσή μας έναν ανεκτίμητης αξίας επιστημονικό πλούτο, ο οποίος έπρεπε να γίνει προσβάσιμος στο ευρύ κοινό και κυρίως στα παιδιά. Έτσι, πάρθηκε η απόφαση να δημιουργήσουμε το πρώτο Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο, με τους επισκέπτες να έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν σπάνια εκθέματα από τον γεωλογικό πλούτο της χώρας μας με σύγχρονους, ψηφιακούς τρόπους παρακολούθησης.

Με δύναμη μέσα από τη γνώση συνεχίζουμε την προσφορά στην Ελλάδα, ως εθνικό γεωεπιστημονικό κέντρο δεδομένων και ως τεχνικός σύμβουλος της πολιτείας σε θέματα που έχουν σχέση με γεωλογικά, κοιτασματολογικά, μεταλλευτικά, γεωτεχνικά, υδρογεωλογικά, περιβαλλοντικά, γεωκινδύνους και άλλα συναφή, που σχετίζονται με το αντικείμενο της Αρχής.

Οι επιστήμονες που απαρτίζουν το προσωπικό της ΕΑΓΜΕ, αλλά και το σύνολο του προσωπικού, αποτελούν τον μεγάλο της πλούτο και σημαντική προστιθέμενη αξία για την ελληνική Πολιτεία. Η επένδυση σε αυτούς και τη δουλειά τους δεν είναι μόνο μια αυτονόητη δέσμευση, αλλά μια υποχρέωση απέναντι στο έργο και τη συμβολή τους στο εθνικό οικοδόμημα.

Σ.σ.: Σε ευχαριστήρια επιστολή της προς την ΕΑΓΜΕ, η αυστραλιανή Rockfire, που έχει κερδίσει τον διαγωνισμό αξιοποίηση του μεταλλευτικού χώρου στους Μολλάους επισημαίνει ότι η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) πρέπει να επαινεθεί για την αναλυτική της αριστεία.

Αύριο θα μιλήσει στο SLpress ο πρόεδρος της Aggregates Europe, Αντώνης Λατούρος