Εύθραυστη η ενεργειακή ισορροπία στο τρίγωνο Τουρκία-ΗΠΑ-Ρωσία

Η Τουρκία ήδη εισάγει περίπου 5 δισ. κυβικά μέτρα LNG ετησίως από τις ΗΠΑ. Η νέα συμφωνία μπορεί να τριπλασιάσει ή τετραπλασιάσει αυτή την ποσότητα, καλύπτοντας περίπου το 20% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου. Πρόκειται για στρατηγικό βήμα που ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.

Από την άλλη, η Ρωσία παραμένει σημαντικός παράγοντας στην ενεργειακή τροφοδοσία της Τουρκίας, με περίπου 40% στο φυσικό αέριο και πάνω από 30% στο πετρέλαιο. Την επόμενη χρονιά ανανεώνεται η σύμβαση για 16 δισ. κυβικά μέτρα αερίου, απόδειξη ότι η εξάρτηση συνεχίζεται. Για την Τουρκία, το ζητούμενο είναι η σταδιακή μείωση αυτής της εξάρτησης σε ορίζοντα 10–15 ετών.

Ένα δεύτερο σημαντικό θέμα ήταν η συνεργασία με τις ΗΠΑ για μικρούς πυρηνικούς αντιδραστήρες (50–300 MW), που μπορεί να ανοίξει νέα σελίδα για την πυρηνική πορεία της χώρας, προσφέροντας φιλικές προς το περιβάλλον, ευέλικτες λύσεις με υψηλή εγχώρια συνεισφορά. Ωστόσο, οι SMR δεν αντικαθιστούν τον σταθμό 4.800 MW στο Άκκουγιου, αλλά μπορούν να τον συμπληρώσουν και να ενισχύσουν τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας.

Αμέσως μετά τη σύνοδο, η Μόσχα άρχισε να θέτει εμπόδια στις τουρκικές εταιρείες, πιέζοντας για ολοκλήρωση των συμφωνιών στο Άκκουγιου και εκφράζοντας ανησυχία για την πληρωμή των χρεών της BOTAŞ. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: «Η στενή προσέγγιση με τις ΗΠΑ μπορεί να έχει κόστος». Η Ρωσία παραμένει κρίσιμη για την Τουρκία, από τον ενεργειακό εφοδιασμό και την πυρηνική ενέργεια έως τον τουρισμό, τη γεωργία και την περιφερειακή γεωπολιτική.

Ο κύριος στόχος των ΗΠΑ είναι να περιορίσουν την επιρροή της Ρωσίας στην περιοχή. Η Τουρκία πρέπει να παίζει προσεκτικά τα χαρτιά της, επισημαίνουν αναλυτές. Η δύναμη της Τουρκίας δεν βρίσκεται στο να είναι ουραγός ενός μόνο πόλου, αλλά στο να διατηρεί ισορροπία ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία. Η διαφοροποίηση στις ενεργειακές πηγές είναι κρίσιμη, αλλά η συνεργασία με τους Αμερικανούς δεν πρέπει να γίνει εις βάρος της Μόσχας.

Ερντογάν-ΗΠΑ και αντιδράσεις

Η επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν στις ΗΠΑ και οι συμφωνίες που υπεγράφησαν προκάλεσαν αντιδράσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας. Το Επιμελητήριο Ηλεκτρολόγων Μηχανικών (ΕΜΟ) κατήγγειλε ότι, όπως στο παρελθόν με το πυρηνικό εργοστάσιο στο Άκκουγιου, έτσι και τώρα, οι δημόσιοι πόροι κατευθύνονται στο εξωτερικό – αυτή τη φορά προς τις ΗΠΑ.

Το ΕΜΟ τόνισε ότι οι νέες ενεργειακές επιλογές δεν μειώνουν την εξάρτηση της χώρας, αλλά ενισχύουν τα παγκόσμια ενεργειακά μονοπώλια, θέτοντας σε κίνδυνο την ενεργειακή ανεξαρτησία. Επισημαίνει, επίσης, ότι οι εγγυήσεις αγοράς σε φυσικό αέριο και πυρηνικούς σταθμούς δημιουργούν αδρανή παραγωγική δυναμικότητα και εμποδίζουν την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Το Επιμελητήριο επισημαίνει ότι η χώρα μετατρέπεται σε ενεργειακό κόμβο και κέντρο διανομής για άλλες χώρες, εις βάρος των πραγματικών αναγκών της κοινωνίας. Η ενεργειακή ανεξαρτησία μπορεί να επιτευχθεί μόνο με δημόσιες επενδύσεις και ανάπτυξη εγχώριας τεχνολογίας σε ανανεώσιμες πηγές. Προτείνεται η επιστροφή σε ένα κάθετα ολοκληρωμένο δημόσιο μονοπώλιο ενέργειας, που θα ελέγχει την παραγωγή και τη διανομή, μειώνοντας το κόστος και την επιβάρυνση της οικονομίας.

Η ενέργεια, πλέον, αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της εξωτερικής πολιτικής, τη ζωτική αρτηρία της οικονομίας και κρίσιμο εργαλείο γεωπολιτικής ισχύος. Η συνάντηση Ερντογάν-Τραμπ το επιβεβαίωσε ξανά, δημιουργώντας ευκαιρίες σε ενέργεια, άμυνα, περιφερειακές συνεργασίες και επενδύσεις. Τα πρώτα σημάδια από τις ρωσικές αντιδράσεις δείχνουν όμως πόσο εύθραυστη είναι η ισορροπία.