Ενεργειακή μετάβαση – Μύθων συνέχεια

Σε προηγούμενο άρθρο, εξήγησα τα περί ενεργειακής μετάβασης στην Κύπρο. Αυτό που συμβαίνει, όμως, στην Κύπρο δεν αποτελεί κάποια πρωτοτυπία ή ιδιαιτερότητα, αφού η λειτουργία των ηλεκτρικών δικτύων είναι παντού η ίδια και βασίζεται στην αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα ότι ένα δίκτυο πρέπει να διατηρεί ισορροπία και σταθερότητα μεταξύ παραγωγής και ζήτησης. Όταν διαταράσσεται αυτή η ισορροπία, δημιουργείται κίνδυνος κατάρρευσης του δικτύου και η διαχείριση του κινδύνου ενέχει οικονομικό κόστος.

Όταν σε ένα δίκτυο γίνεται διείσδυση ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), η μεταβλητότητα της παραγωγής – είτε λόγω καιρικών συνθηκών, είτε λόγω ζήτησης – δημιουργεί αστάθεια στο δίκτυο. Όταν η παραγωγή ενέργειας υπερβαίνει τη ζήτηση, υποχρεωτικά πρέπει να γίνουν αποσυνδέσεις μονάδων ΑΠΕ προς αποφυγή κατάρρευσης του συστήματος (δηλαδή blackout), και το πλεόνασμα απορρίπτεται, αφού δεν υπάρχει δυνατότητα αποθήκευσης.

Οι αποσυνδέσεις, που γίνονται όλο και συχνότερα όσο η διείσδυση ΑΠΕ μεγαλώνει, δημιουργούν αυξανόμενο οικονομικό κόστος στη διαχείριση του δικτύου. Το κόστος αυτό μετακυλίεται στον καταναλωτή, ο οποίος ουδεμία σχέση έχει με τους ιδιώτες παραγωγούς ΑΠΕ ή όφελος από αυτήν την παραγωγή.

Οι επιπτώσεις στους ιδιώτες και η αμφισβήτηση του μοντέλου

Οι διαμαρτυρίες από ιδιώτες που εγκατέστησαν φωτοβολταϊκά συστήματα στα σπίτια τους, ανταποκρινόμενοι στο εύηχο σλόγκαν του Υπουργείου Ενέργειας Κύπρου «Φωτοβολταϊκά για όλους», πληθαίνουν. Οι πολίτες προσδοκούσαν αντιμετώπιση της πανάκριβης ενέργειας, όμως τώρα βρίσκονται αντιμέτωποι με συχνές αποσυνδέσεις των μονάδων τους από το δίκτυο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, αφ’ ενός να μην εξυπηρετούνται επαρκώς οι ενεργειακές τους ανάγκες και, αφ’ ετέρου, να αμφισβητείται η αξιοπιστία και η βιωσιμότητα των φωτοβολταϊκών συστημάτων.

Προ ημερών, η Γαλλική Τηλεόραση μετέδωσε ένα ενδιαφέρον ρεπορτάζ που αναφερόταν στην υπερπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ στη Γαλλία. Έγινε λόγος για μείωση της ζήτησης, για κινδύνους στο δίκτυο, για αποσυνδέσεις, για το κόστος και τις αποζημιώσεις προς τους ιδιώτες παραγωγούς ΑΠΕ λόγω απωλειών. Αυτό που φαίνεται να προκρίνει ο αρμόδιος γαλλικός μεταφορέας ενέργειας (Réseau de Transport d’Électricité) είναι η μετακύλιση του κόστους των αποζημιώσεων στους λογαριασμούς ηλεκτρισμού (France 2, 17.4.2025, βραδινό δελτίο ειδήσεων).

Με άλλα λόγια, οι καταναλωτές καλούνται να καταβάλουν αποζημιώσεις σε παραγωγούς ΑΠΕ για απώλειες παραγωγής ενέργειας από την οποία δεν ωφελούνται, αλλά ούτε και χρειάζονται. Και στη Γαλλία, και προφανώς όχι μόνον, το θέμα της αποθήκευσης ενέργειας δεν έχει ακόμη λυθεί. Η υπερπαραγωγή ηλεκτρισμού, όμως, με τη διείσδυση ΑΠΕ δεν ήταν δύσκολο να προβλεφθεί· ήταν αναμενόμενη. Η αποθήκευση ενέργειας απαιτεί εξειδικευμένες εγκαταστάσεις, οι οποίες δεν υπάρχουν και πρέπει να δημιουργηθούν.

Το κόστος είναι τεράστιο και η συζήτηση γύρω από την κατασκευή τους μόλις ξεκίνησε. Με την μέχρι σήμερα εμπειρία, υπάρχει κανείς που να αμφιβάλλει ποιανού πρωτοβουλία θα είναι η δημιουργία των υποδομών αποθήκευσης, ποιοι θα ωφεληθούν και ποιος θα χρηματοδοτήσει αυτή την επένδυση;