Έρευνα για την ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων

Η αναθεωρημένη οδηγία αναβαθμίζει το υφιστάμενο από το 2018 κανονιστικό πλαίσιο, ώστε «τα κράτη μέλη να μειώσουν τις εκπομπές και τη χρήση ενέργειας από τις κατοικίες και τους χώρους εργασίας έως τα σχολεία, τα νοσοκομεία και άλλα δημόσια κτίρια σε ολόκληρη την ΕΕ» και αποσκοπεί: «Στην τόνωση της ζήτησης για καθαρές τεχνολογίες που προέρχονται από την Ευρώπη στην δημιουργία θέσεων εργασίας, στην ώθηση επενδύσεων και την ανάπτυξη».

Παράλληλα δίνει έμφαση στην κατεύθυνση της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και στη θέρμανση, που σημαίνει ότι οι λέβητες-καυστήρες να καταργηθούν πλήρως, έως το 2040 (εδώ είναι το δύσκολο γιατί συνεπάγεται και “τεράστιο κόστος”).

Εθνικές απαγορεύσεις

Η διάρκεια ζωής των συστημάτων θέρμανσης είναι κατά μέσο όρο περίπου 20 έτη. Σύμφωνα με την αναθεωρημένη ΟΕΑΚ, οι αυτόνομοι λέβητες που τροφοδοτούνται με ορυκτά καύσιμα δεν θα είναι επιλέξιμοι για δημόσια στήριξη από το 2025. Η οδηγία θεσπίζει ειδική απαίτηση για όλα τα νέα κτίρια, να είναι «έτοιμα για ηλιακή ενέργεια», να είναι δηλαδή σε θέση να φιλοξενήσουν φωτοβολταϊκές ή ηλιοθερμικές εγκαταστάσεις στέγης, σε μεταγενέστερο στάδιο, χωρίς δαπανηρές διαρθρωτικές παρεμβάσεις.

Η νέα ΟΕΑΚ, όπως επισημαίνει, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων «δεν επιβάλλει ημερομηνία σταδιακής κατάργησης σε επίπεδο ΕΕ για την εγκατάσταση νέων λεβήτων ορυκτών καυσίμων – εισάγει όμως, σαφή νομική βάση για τις εθνικές απαγορεύσεις, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να καθορίζουν απαιτήσεις για τις μονάδες παραγωγής θερμότητας με βάση τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, το είδος του χρησιμοποιούμενου καυσίμου ή ένα ελάχιστο μέρος της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που χρησιμοποιείται για θέρμανση».

Ειδικές εξαιρέσεις

Όλα τα νέα οικιστικά και μη οικιστικά κτίρια πρέπει να έχουν μηδενικές επιτόπιες εκπομπές από ορυκτά καύσιμα, από την 1η Ιανουαρίου 2028 για τα δημόσια κτίρια και από την 1η Ιανουαρίου 2030 για όλα τα άλλα νέα κτίρια, με δυνατότητα ειδικών εξαιρέσεων:

• Για τα οικιστικά κτίρια, κάθε κράτος μέλος θα υιοθετήσει τη δική του εθνική πορεία για τη μείωση της μέσης χρήσης πρωτογενούς ενέργειας κατά 16 % έως το 2030 και κατά 20-22 % έως το 2035. Τα εθνικά μέτρα θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τουλάχιστον το 55 % της μείωσης της μέσης χρήσης πρωτογενούς ενέργειας επιτυγχάνεται μέσω της ανακαίνισης των κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις – «τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να επιλέξουν ποια κτίρια θα στοχεύσουν και ποια μέτρα θα λάβουν».
• Για τα μη οικιστικά κτίρια, η αναθεωρημένη οδηγία προβλέπει τη σταδιακή θέσπιση ελάχιστων προτύπων ενεργειακής απόδοσης για την ανακαίνιση του 16 % των κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις έως το 2030 και του 26 % των κτιρίων με τις χειρότερες επιδόσεις έως το 2033.
• Τα κτίρια «με τις χειρότερες επιδόσεις, ορίζονται ως το 43 % του κτιριακού αποθέματος με τη χαμηλότερη ενεργειακή απόδοση, και θα πρέπει να ανακαινιστούν κατά προτεραιότητα».
• Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να εξαιρούν ορισμένες κατηγορίες οικιστικών και μη οικιστικών κτιρίων από τις υποχρεώσεις αυτές, συμπεριλαμβανομένων των ιστορικών κτιρίων, κτισμάτων ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής και χώρους λατρείας.

Βαθμολογική κλίμακα

Στο πλαίσιο της Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων, υπάρχει κοινή κλίμακα A-G. Η βαθμολογία “Α” αντιστοιχεί σε κτίρια μηδενικών εκπομπών, ενώ η βαθμολογία “G” αντιστοιχεί στα κτίρια με τις χειρότερες επιδόσεις σε κάθε χώρα. Τα κράτη μέλη έχουν επίσης τη δυνατότητα να ορίσουν μια κατηγορία ενεργειακής απόδοσης “A +” που αντιστοιχεί σε κτίρια με ακόμη καλύτερη ενεργειακή απόδοση από τα κτίρια μηδενικών εκπομπών και παράγουν επιτόπου περισσότερη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ετησίως, από την ποσότητα ενέργειας που καταναλώνουν.

Υπενθυμίζεται ότι τα κτήρια, ευθύνονται για περίπου το 40 % της κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ, περισσότερο από το ήμισυ της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην ΕΕ (κυρίως μέσω θέρμανσης, ψύξης και ζεστού νερού οικιακής χρήσης) και για το 36 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την ενέργεια. Επί του παρόντος, περίπου το 35 % των κτιρίων της ΕΕ είναι ηλικίας άνω των 50 ετών και σχεδόν το 75 % του κτιριακού αποθέματος είναι ενεργειακά μη αποδοτικό.

Χρηματοδότηση ΕΕ

Το 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την στρατηγική της Κύμα Ανακαινίσεων (Wave of Renovations) με στόχο: να υπερδιπλασιαστεί το ποσοστό των ανακαινίσεων έως το 2030 (δεν επιβάλλεται καμία υποχρέωση ανακαίνισης σε μεμονωμένους ιδιοκτήτες κατοικιών). Η αναθεωρημένη οδηγία «διασφαλίζει ότι παρέχεται μεγαλύτερη στήριξη στα ευάλωτα νοικοκυριά και δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στα κτίρια για τα οποία οι ανακαινίσεις είναι οι πλέον αποδοτικές ως προς το κόστος – με αποτέλεσμα την καλύτερη εξοικονόμηση. Ένα κτίριο με τις χειρότερες επιδόσεις μπορεί να καταναλώσει έως και 10-15 φορές περισσότερη ενέργεια από ένα κτίριο μηδενικών εκπομπών». Σήμερα το μέσο ετήσιο ποσοστό ενεργειακής ανακαίνισης στην ΕΕ είναι περίπου 1%. Εκτιμάται ότι θα διατεθούν περισσότερα από 100 δισ. ευρώ, από την χρηματοδότηση της ΕΕ για την στήριξη ανακαινίσεων μεταξύ 2023 και 2030.

Η πρόταση της Επιτροπής , για την αναθεώρηση της ΟΕΑΚ, του Δεκεμβρίου 2021, συμπληρώθηκε περαιτέρω από πρόσθετα στοιχεία σχετικά με την ανάπτυξη ηλιακής ενέργειας σε κτίρια ,στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU τον Μάιο του 2022. Οι συννομοθέτες κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία τον Δεκέμβριο του 2023 (η αναθεωρημένη οδηγία δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην συνέχεια μετά από ένα χρονικό διάστημα τίθεται σε ισχύ. Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να την μεταφέρουν στην εθνική τους νομοθεσία).

Η νέα οδηγία αποτελεί «βασικό δομικό στοιχείο των προσπαθειών της ΕΕ για την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, τον διπλασιασμό του ρυθμού των βελτιώσεων της ενεργειακής απόδοσης και τον τριπλασιασμό της δυναμικότητας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030, όπως συμφωνήθηκε με παγκόσμιους εταίρους στην COP28. Η σημερινή έκδοση βασίζεται στην ολοκλήρωση και την έναρξη ισχύος της νομοθεσίας “Fit for 55” και θα συμβάλει-αν όλα πάνε καλά – στην μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030».

Η βιώσιμη λύση για την αντιμετώπιση του ενεργειακού προβλήματος των κτιρίων, εξαρτάται και από την ορθολογική χρήση-επιλογή των κατασκευαστικών τεχνικών υλικών, αλλά και των προϊόντων, που θωρακίζουν ενεργειακά το οικοδόμημα και μειώνουν το κόστος συντήρησης του. Στην χώρα μας, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ 2021, στο σύνολο των κανονικών κατοικιών το 54,4% διαθέτουν κάποιο είδος μόνωσης και 45,6% δεν έχουν καμία μόνωση.

Ποιοι μιλούν στο αφιέρωμα

Στο αφιέρωμα του SLpress.gr “Ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων”, μιλούν πρόεδροι επιστημονικών, παραγωγικών, επαγγελματικών ενώσεων και συνδέσμων της αγοράς για τις προοπτικές ανάπτυξης προϊόντων και συστημάτων υλικών, που είναι κατάλληλα για ενσωμάτωση-χρήση, σε κτιριακές κατασκευές, ώστε να μπορούμε να θερμαίνουμε και να δροσίζουμε τα σπίτια και τα κτίριά, μας με ελάχιστες εκπομπές. Και παράλληλα επισημαίνουν και τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι κλάδοι τους στην σημερινή πραγματικότητα.

Στις συνεντεύξεις που ακολουθούν, κατά σειρά τοποθετούνται

• Γιώργος Στασινός, πρόεδρος του ΤΕΕ (ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ): Επιτάχυνση δράσεων για μείωση
  ενεργειακής κατανάλωσης
• Γιώργος Μετζελόπουλος, πρόεδρος της ΕΕΑ (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ): Εδραιωμένη παρουσία σε διεθνείς αγορές
• Χάρης Μιχαλόπουλος, αντιπρόεδρος της ΕΒΗΕ (ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ): Αυξημένος ο βαθμός απόδοσης των ηλιοθερμικών
• Βασίλειος Γιωτόπουλος, πρόεδρος της ΕΝΕΕΠΙΘΕ (ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ και ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ): Ένδεια της χώρας σε τεχνικό προσωπικό
• Δημήτριος Βαρλάμης, αντιπρόεδρος του ΣΕΦ (ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ): Διευκόλυνση αυτοκατανάλωσης σε πολυκατοικίες
• Χρήστος Λούσης, πρόεδρος της ΠΟΕΒΥ (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜOΣΠΟΝΔΙΑ ΕΜΠΟΡΩΝ και ΒΙΟΤΕΧΝΩΝ ΥΑΛΟΠΙΝΑΚΩΝ) :Οι υαλοπίνακες είναι 100% ανακυκλώσιμοι
• Αργύρης Ανδρέου, πρόεδρος του ΠΣΕΜ (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΜΟΝΩΣΗΣ): Πιστοποιημένα υλικά για Zero Energy Building
• Αντώνης Αλιμπέρτης, πρόεδρος του ΣΕΠΗΥ (ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ): Ανάγκη ενίσχυσης των ελέγχων στην αγορά
• Δημήτριος Κοντούσιας, πρόεδρος της ΟΨΕ (ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΨΥΚΤΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ): ‘‘Οργιάζει’’ το παραεμπόριο Φθοριούχων Αερίων