Εθνικό καθήκον μια βιώσιμη ενεργειακή πολιτική

Με την πάροδο του χρόνου, όμως, η τιμή του αυξήθηκε σημαντικά σε σημείο που σχεδόν εξισώθηκε με την πανάκριβη τιμή του ηλεκτρισμού οικιακής παροχής και η χρήση θερμοσυσσωρευτών κατέστη ασύμφορη έως απαγορευτική με αποτέλεσμα τα νοικοκυριά που τους εγκατέστησαν να είναι σήμερα εκτεθειμένα.

Σε κάποια στιγμή οι Βρυξέλλες ήγειραν θέμα πεπαλαιωμένων ρυπογόνων ηλεκτροπαραγωγών σταθμών. Άρχισε η ‘‘πράσινη μετάβαση’’, η επιβολή επιβαρύνσεων συν ΦΠΑ σε σημείο που 50% περίπου του λογαριασμού ηλεκτρισμού ενός νοικοκυριού σήμερα να αφορά στο καύσιμο και την αγορά δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων πέραν της πραγματικής κατανάλωσης.

Τα τελευταία δυο χρόνια το υπουργείο ενέργειας προωθεί το σχέδιο χορηγιών “Φωτοβολταϊκά για όλους” το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για Ενθάρρυνση της Χρήσης Ανανεώσιμών Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και Εξοικονόμησης Ενέργειας σε Κατοικίες 2024-25. Υπήρξε ανταπόκριση απ’ όσους πληρούσαν τα κριτήρια του σχεδίου, εγκατέστησαν φωτοβολταϊκά (φ/β) και όντως υπήρξαν μειώσεις στους λογαριασμούς ηλεκτρισμού. Μεγάλος αριθμός καταναλωτών, όμως, που στερείται οικονομικών δυνατοτήτων ή διαμένει σε πολυκατοικίες δεν ωφελείται ποσώς αφού δεν είναι δυνατή η εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών πάνελ ούτε η παροχή φτηνής ενέργειας από ΑΠΕ.

Λόγω έλλειψης υποδομών αποθήκευσης ηλεκτρισμού, όταν προκύπτει πλεόνασμα παραγωγής από ΑΠΕ, λόγω χαμηλής ζήτησης ή λόγω καιρικών συνθηκών, γίνεται αναγκαστική αποσύνδεση αριθμού φωτοβολταϊκών συστημάτων, οικιακών και μεγαλύτερων, εμπορικών εγκαταστάσεων, που είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο διανομής της ΑΗΚ, για λόγους ασφαλείας. Από τις αρχές του έτους έγιναν 11 αποσυνδέσεις οι οποίες θα αυξάνονται όσο θα αυξάνεται και η διείσδυση φ/β ενέργειας.

Υπάρχουν στρεβλώσεις…

Η διείσδυση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όπως γίνεται σήμερα, δημιουργεί στρεβλώσεις και απώλεια οφέλους. Με τη διείσδυση ΑΠΕ μικραίνει το μερίδιο της συμβατικής παραγωγής για ικανοποίηση της ζήτησης και μειώνεται η βέλτιστη αξιοποίηση και εκμετάλλευση του συστήματος. Επιπλέον, προστίθενται τα κόστη λειτουργίας και συντήρησης της συμβατικής παραγωγής και της διατήρησης της σταθερότητας λόγω των αποσυνδέσεων/επανασυνδέσεων στο δίκτυο με αποτέλεσμα η τιμή του ηλεκτρισμού αντί να μειώνεται, αυξάνεται.

Το ηλεκτρικό σύστημα απαιτεί ισορροπία και σταθερότητα παραγωγής/ζήτησης. Η διατάραξη της σχέσης αυτής δημιουργεί κίνδυνο και κόστος διαχείρισης. Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές είναι μεταβλητή και εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες και τη ζήτηση. Είναι για αυτό που με τη λειτουργία ΑΠΕ έπρεπε να είχαν δημιουργηθεί ταυτόχρονα και οι απαραίτητες υποδομές αποθήκευσης ηλεκτρισμού για ομαλή λειτουργία του συστήματος και αποφυγή απόρριψης ενέργειας.

Σύμφωνα με δήλωση του Προέδρου του ΔΣ της Αρχής, (10.02.2025), το 2024 απορρίφθηκαν συνολικά 167.000 μεγαβατώρες από ΑΠΕ ενώ εκτιμάται ότι φέτος η απόρριψη θα είναι μεγαλύτερη. Χάνεται δηλαδή πολύτιμη ενέργεια επειδή δεν υπάρχουν οι απαιτούμενες υποδομές αποθήκευσης ή άλλως πως αξιοποίηση όταν καταναλωτές πληρώνουν, όχι από δική τους υπαιτιότητα, πανάκριβους λογαριασμούς ηλεκτρισμού.

Αποτελέσματα αστοχιών και παραλείψεων

Με την κατάσταση ως έχει σήμερα η ιδιωτικής πρωτοβουλίας εμπορία φωτοβολταϊκής ενέργειας φαίνεται να είναι ελκυστική με την απόκλιση μεταξύ κόστους και πώλησης από μεγάλους παραγωγούς προς μεγάλους αγοραστές να είναι σημαντική. Υπάρχουν και μονάδες ΑΠΕ που εγκαταστάθηκαν σε εύφορη γη.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις ο Κύπριος καταναλωτής θα συνεχίσει να πληρώνει ακριβό ηλεκτρισμό για τα επόμενα χρόνια αφού το ζήτημα των ρύπων φαίνεται να παραμένει και οι επιβαρύνσεις θα συνεχισθούν και μετά το 2027 όταν θα κλείσει ο κύκλος συμμόρφωσης. Στη Βουλή των Αντιπροσώπων, πάντως, άρχισαν ήδη συζητήσεις για αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων και επιβολή ‘‘πράσινων’’ επιβαρύνσεων. Αστοχίες και παραλείψεις μετέτρεψαν τον ηλεκτρισμό από είδος πρώτης ανάγκης σε είδος πολυτελείας.

Λύση φαίνεται να είναι η ηλεκτρική διασύνδεση και η έλευση φυσικού αερίου που αναμένεται το 2030 με τις προθεσμίες συνεχώς να αναθεωρούνται. Πάντως, ακόμα και τότε δεν είναι σαφές πόσο πράγματι θα ωφεληθεί τελικά ο απλός καταναλωτής. Μέχρι τότε, όμως, η Πολιτεία οφείλει να παρέμβει διορθωτικά και διορθώσεις μπορούν να γίνουν. Πολιτική βούληση είναι που χρειάζεται.

Ουδείς λογικός άνθρωπος διαφωνεί με την προστασία ή την καθαρότητα του περιβάλλοντος. Η διαφωνία που υπάρχει έχει να κάνει με τον εμπαιγμό του πολίτη, τη δημιουργία ανισοτήτων, την στρεψοδικία, την κερδοσκοπία, τις εμμονικές ετεροπροσδιορισμένες ατζέντες, τις πολιτικές αμφίβολης βιωσιμότητας, τον περιβαλλοντικό παροξυσμό, την έλλειψη αποτελεσματικού σχεδιασμού και συντονισμού στη διαχείριση κρίσιμων ζητημάτων και η απαρίθμηση δεν είναι εξαντλητική.

Βιώσιμη ενεργειακή πολιτική…

Η ενεργειακή πολιτική ενός κράτους δεν εξαντλείται σε ένα χαμηλό λογαριασμό ηλεκτρισμού διμηνίας με επιδοτήσεις. Άπτεται της κυριαρχίας, της οικονομικής βιωσιμότητας, της κοινωνικής συνοχής, της πολιτικής ευρωστίας, της γεωπολιτικής και της ισχύος ενός σύγχρονου κράτους. Αυτά είναι που πρέπει να καθοδηγούν και να ορίζουν πολιτική, χειρισμούς και αποφάσεις.

Το θέμα δεν τίθεται ως υπέρ ή κατά των ΑΠΕ, αλλά ως θέμα βιώσιμης ανάπτυξης και διαχείρισης του ενεργειακού μέλλοντος της χώρας για το γενικό καλό. Και για να γίνει αυτό απαιτείται τεχνολογική και θεσμική καινοτομία, πολιτική αποφασιστικότητα, βιώσιμες υποδομές και κράτος με γνήσιες κοινωνικές ευαισθησίες που να διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή και να παρέχει προσιτή, καθαρή ενέργεια σε όλους τους πολίτες.

Ο Γιώργος Αδαλής σε άρθρο του στο SLpress.gr,(18.7.2022), πολύ εύγλωττα ανέλυσε πως η άτσαλη ‘‘πράσινη μετάβαση’’ στη Σρι Λάνκα οδήγησε σε επισιτιστική, οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση. Αν και τα γεγονότα έτυχαν κάλυψης, δεν εξηγήθηκαν τα βαθύτερα αίτια της κρίσης. Εξίσου ενδιαφέρον είναι και το άρθρο του για τη Βρετανία,(29.9.2021). Είναι καλά να μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Είναι ακόμη καλύτερα να μαθαίνουμε από τα λάθη των άλλων. Και ενθυμούμαι μια επιγραφή που διάβασα κάποτε σ’ ένα μουσείο στο Παρίσι που έλεγε, Les experts aiment répéter toujours les mêmes erreurs, (Οι εμπειρογνώμονες αρέσκονται να επαναλαμβάνουν πάντα τα ίδια λάθη). Και τέλος, η πραγματικότητα δεν αναιρείται επειδή αγνοείται.