Γ. Μεντζελόπουλος (ΕΕΑ): Η συμβολή του αλουμινίου στην ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων

Πολλά θα κριθούν από το κατά πόσον οι ελληνικές επιχειρήσεις θα ανταπεξέλθουν επιτυχώς στις προκλήσεις της ψηφιακής μετάβασης, επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ (ΕΕΑ) Γιώργος Μεντζελόπουλος, στο πλαίσιο του αφιερώματος Ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων.

-Ποια είναι η συμβολή του αλουμινίου στην ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων, γενικότερα στην οικοδομική δραστηριότητα και ποιες οι χρήσεις του;

Το αλουμίνιο απαντά σε σχεδόν κάθε σύγχρονο αίτημα, είτε αυτό αφορά στη βιωσιμότητα, είτε στην καινοτομία, είτε στην κυκλική οικονομία, αλλά και στις διαχρονικές απαιτήσεις αντοχής, προστασίας, ποιότητας και αισθητικής. Λόγω των χαρακτηριστικών ιδιοτήτων του το αλουμίνιο αποτελεί φυσικό εταίρο για την οικοδομή και φυσικά συμβάλλει σημαντικά στην κατασκευή βιώσιμων κτιρίων.

Τα προϊόντα αλουμινίου δίνουν λύσεις, τόσο σε κατασκευές σύγχρονων κτηρίων, όσο και σε περιπτώσεις ανακαίνισης ή συντήρησης παλαιών κτηρίων με ιστορική και αρχιτεκτονική αξία, επιτρέποντας την ενεργειακή αναβάθμιση, την ανακυκλωσιμότητα, την άνεση, την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα των κτιρίων και κατασκευών για πάνω από έναν αιώνα.

Το αλουμίνιο είναι το αγαπημένο υλικό του αρχιτέκτονα:

•  Μπορεί να μορφοποιηθεί σε σχεδόν οποιοδήποτε σχήμα, προσφέροντας ατελείωτες δυνατότητες σχεδίασης.
• Μπορεί να ανοδιωθεί ή να βαφτεί σε οποιοδήποτε χρώμα, βελτιώνοντας περαιτέρω την ανθεκτικότητα του και την αντίσταση στη διάβρωση, με άμεσο αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση ή και τον μηδενισμό της ανάγκης για συντήρηση.
• Η επένδυση των κτιρίων με σύνθετα πάνελ αλουμινίου, τα προστατεύει και βοηθά στη μόνωση τους.
• Οι αεριζόμενες προσόψεις συντελούν στη βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου.

-Ποιο είναι το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα κατά την παραγωγή χρήση και ανακύκλωσή του και πως «ανταποκρίνεται στις αιτήσεις αειφορίας»;

Το αλουμίνιο αποτελεί ένα υλικό-παράδειγμα για το πώς λειτουργεί η κυκλική οικονομία και επιτυγχάνονται οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης. Ανακυκλώνεται συνεχώς χωρίς να υποβαθμίζεται η ποιότητά του και ταυτόχρονα είναι μια μόνιμη “τράπεζα ενέργειας” γιατί όπου και σε όποια μορφή και αν βρίσκεται, μετά τη χρήση του, συλλέγεται και ανακυκλώνεται απαιτώντας μόνο το 5% της ενέργειας που χρειάστηκε για την πρωτογενή παραγωγή του και οδηγώντας σε σημαντική εξοικονόμηση CO2.Τα ποσοστά ανακύκλωσης αλουμινίου είναι ήδη από τα υψηλότερα όλων των υλικών.

Η ανακύκλωση αλουμινίου είναι αυτοχρηματοδοτούμενη λόγω της σημαντικής αξίας του μετάλλου. Το μοναδικό αυτό “προσόν” του αλουμινίου δημιουργεί ένα οικολογικό και οικονομικά βιώσιμο κύκλο ζωής, προσελκύοντας ισχυρές επενδύσεις και συμβάλλοντας στη μετάβαση σε μια πιο ισχυρή κυκλική οικονομία.

Περισσότερο από το 90% του αλουμινίου που χρησιμοποιείται στη δόμηση και στις κατασκευές ανακυκλώνεται ή έχει ανακυκλωθεί. Είναι, επομένως, ένα υλικό που παράγει διαρκώς αξία και ταυτόχρονα ανταποκρίνεται πλήρως στις απαιτήσεις της αειφορίας. Εκτιμάται ότι το 50% της ζήτησης για αλουμίνιο στην Ευρώπη θα καλύπτεται από ανακυκλωμένο αλουμίνιο μέχρι τα μέσα του αιώνα. Ως αποτέλεσμα, η ανακύκλωση αλουμινίου θα μπορούσε να μειώσει τις εκπομπές CO2 έως και 39 εκατομμύρια τόνους ετησίως έως το 2050 σε σύγκριση με σήμερα, που αντιστοιχεί σε 46% λιγότερο CO2 ετησίως το 2050.

-Από το 1990, η ευρωπαϊκή παραγωγή πρωτόχυτου αλουμινίου έχει επιτύχει μείωση κατά 55% στις εκπομπές CO2 ανά τόνο.
Ποια προγράμματα σας αφορούν;

Με δεδομένο ότι οι εφαρμογές του αλουμινίου ως δομικού υλικού αποτελούν άριστη επιλογή για την ενεργειακή απόδοση και την εξοικονόμηση ενέργειας, όλα τα προγράμματα με στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας, είτε ιδιωτικού, είτε δημόσιου, αποτελούν για τον κλάδο σημείο αναφοράς και ευκαιρία. Τέτοια παραδείγματα είναι τα Προγράμματα “Εξοικονομώ 2023”, “Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για νέους” που υποστηρίζονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και έχουν ως στόχο την προώθηση της εθνικής και ενωσιακής ενεργειακής πολιτικής για την εξοικονόμηση ενέργειας, μέσω της αναβάθμισης της ενεργειακής κλάσης των νοικοκυριών. Επίσης το πρόγραμμα “Ηλέκτρα” για εξοικονόμηση ενέργειας σε κτίρια του δημοσίου.

-Πως κινείται ο κλάδος σας σε επίπεδο εγχώριας αγοράς και εξαγωγών;

Είναι αλήθεια ότι ο κλάδος του αλουμινίου στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα δυναμικός. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, την προηγούμενη χρονιά οι συνολικές εξαγωγές της χώρας μειώθηκαν κατά 6,8% περίπου. Οι εξαγωγές του κλάδους του αλουμινίου αντιπροσωπεύουν το 5% περίπου του συνόλου των εξαγωγών. Από τα στοιχεία αυτά νομίζω ότι είναι εμφανής η σημασία του αλουμινίου για την ελληνική οικονομία.

Είναι ο τρίτος πιο εξαγωγικός κλάδος της χώρας με αξία εξαγωγών που ξεπέρασε τα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ την προηγούμενη χρονιά. Είναι, επίσης, ο κλάδος με το δεύτερο καλύτερο εμπορικό ισοζύγιο αξίας 1.045 εκ. ευρώ, σημείωσε, δηλαδή, αύξηση 17,4% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Όσον αφορά τα αρχιτεκτονικά συστήματα αλουμινίου, οι ελληνικές εταιρείες διέλασης εξάγουν σε περισσότερες από 50 χώρες όχι μόνο τα προϊόντα τους, αλλά και τεχνολογία, ποιότητα υψηλών απαιτήσεων και νέες λύσεις.

-Πόσους εργαζόμενους απασχολεί, ο κλάδος σε άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας;

Ο κλάδος απασχολεί πάνω από 30.000 εργαζόμενους και περιλαμβάνει ποικιλία επιχειρήσεων, από βιομηχανικούς ομίλους με εδραιωμένη παρουσία στις διεθνείς αγορές μέχρι μικρού και πολύ μικρού μεγέθους επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην εγχώρια αγορά. Οι μεγάλες εταιρείες αναπτύσσονται σε ένα περιβάλλον προηγμένου διεθνούς ανταγωνισμού και ανταποκρίνονται με επιτυχία. Οι μικρότερες, ακόμα και οι πολύ μικρές, εξελίσσονται συνεχώς, συμβάλλοντας σημαντικά στην αύξηση της απασχόλησης και στην ελληνική οικονομία γενικότερα.

Η επιτυχία και η εδραίωση των επιχειρήσεων του κλάδους σε απαιτητικές αγορές ήταν το αποτέλεσμα της μακροπρόθεσμης επένδυσης στην έρευνα και την καινοτομία και της δέσμευσής του στην ποιότητα, αναγκαιότητες που διέβλεψε από πολύ νωρίς.

-Τι επίδραση θα έχουν στην αγορά και στις τιμές, κυρώσεις κατά των εισαγωγών ρωσικού αλουμινίου, από πού θα καλυφθεί τυχόν έλλειμμα;

Στην Ελλάδα, έχουμε το προνόμιο να είμαστε πλήρως καθετοποιημένοι, ξεκινώντας από την πρώτη ύλη τον βωξίτη, την παραγωγή του μετάλλου και τα πολλαπλά τελικά προϊόντα. Το αλουμίνιο είναι υλικό του μέλλοντος. Δεν είναι τυχαίο ότι πριν από έναν χρόνο περίπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το συμπεριέλαβε στις κρίσιμες πρώτες ύλες και αυτό επειδή είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την πράσινη μετάβαση.

Σχετικά με πιθανές κυρώσεις για το ρωσικό αλουμίνιο, θέλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν μπορούμε από το βήμα αυτό να κάνουμε πολιτική. Μας αφορά όμως κάθε απόφαση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει άμεση επίδραση στις εταιρείες μας. Για να γίνω ποιο συγκεκριμένος: Πιθανές κυρώσεις θα οδηγήσουν την ευρωπαϊκή αγορά σε άλλες πηγές ύλης, κάτι που σίγουρα θα αυξήσει στις τιμές (μειωμένη προσφορά, υψηλά μεταφορικά λόγο απόστασης παραγωγών). Αυτά θα αυξήσουν το κόστος των προϊόντων μας. Μέχρι εδώ, θεωρητικά, κανένα πρόβλημα (προφανώς και θα μειωθεί η ζήτηση).

Πόσο όμως μπορεί ουσιαστικά η Ευρωπαϊκή Ένωση να ελέγξει επί της ουσίας και να απαγορεύσει την εισαγωγή προϊόντων αλουμινίου από τρίτες χώρες και από την γειτονική Τουρκία, με την οποία υπενθυμίζω ότι υπάρχει Τελωνειακή Ένωση και τα προϊόντα μετακινούνται χωρίς περιορισμούς; Αυτό προϋποθέτει:

• Όλα τα προϊόντα αλουμινίου να εξετάζονται για το αν χρησιμοποιήθηκε ρωσικό αλουμίνιο σε οποιαδήποτε φάση της παραγωγής τους, και
• Επειδή οι τιμές εισαγωγής γενικότερα που (λόγο των ανωτέρω), θα είναι χαμηλότερες ή σημαντικά χαμηλότερες από αυτές των Ευρωπαίων παραγωγών, θα πρέπει να ορισθούν αντίστοιχοι δασμοί σε όλα τα εισαγόμενα.

Η απάντηση για το αν μπορούν να υλοποιηθούντα ανωτέρω, για εμένα είναι ξεκάθαρη, φαντάζομαι και για εσάς

-Πώς και πόσο επηρεάζει ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι εξελίξεις στον πόλεμο στην Μέση Ανατολή και κατ’ επέκταση στην Ερυθρά Θάλασσα το ελληνικό αλουμίνιο – έχει γίνει κάποιος απολογισμός και πως μετακυλίεται στον καταναλωτή-αγοραστή;

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και αυτός στη Μέση Ανατολή, σε συνδυασμό με την κατάσταση που επικρατεί στην Ερυθρά θάλασσα, επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων καταρχήν στις χώρες αυτές αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Αντίστοιχα και την παγκόσμια οικονομία. Το αλουμίνιο δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Η αύξηση των επιτοκίων, ο πληθωρισμός η επιβράδυνση της οικονομίας και η διευρυμένη ανασφάλεια έχει επηρεάσει τη ζήτηση, με διαφορετικό τρόπο, ανά περιοχή.

Στις συνθήκες αυτές, υπάρχουν χώρες που ακολούθησαν μια κοινή πολιτική και επηρεάστηκαν από αυτή (Ελλάδα, Ευρωπαϊκή Ένωση κλπ) και άλλες που δεν συμμετείχαν στις αποφάσεις αυτές, όπως πχ η γειτονική Τουρκία. Αυτό δημιούργησε μια ακόμα μεγαλύτερη στρέβλωση του ανταγωνισμού, η οποία δεν έχει αντιμετωπιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως πχ πολύ άμεσα και αποφασιστικά έχουν κάνει οι ΗΠΑ σε αρκετές αντίστοιχες περιπτώσεις.

Το πρόβλημα για εμένα δεν είναι το όποιο άμεσο κόστος έχει μετακυληθεί στον καταναλωτή σήμερα, αλλά το μέλλον της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και των εκατομμυρίων θέσεων εργασίας που απειλούνται από αθέμιτο ανταγωνισμό χωρίς να μπορούν να αντιδράσουν.

Αιτήματα προς την Πολιτεία

Ο κλάδος του αλουμινίου όπως είναι φυσικό ταυτίζεται με τα πάγια αιτήματα της ελληνικής βιομηχανίας και της μεταποίησης προς την Πολιτεία. Η ενίσχυση της βιομηχανίας που αποτελεί διαρκές ζητούμενο για τη χώρα, είναι η πιο ξεκάθαρη κατεύθυνση για να αυξηθεί το ΑΕΠ με πραγματική παραγωγική ανάπτυξη και η επίτευξη αυτού του στόχου περνά από κεντρικές παρεμβάσεις και μεταρρυθμίσεις.

Πιστεύουμε ότι η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να παράγει προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας και διαθέτει την τεχνογνωσία και τους πόρους για αυτό. Ο κλάδος του αλουμινίου αποτελεί την απόδειξη. Πέρα από το γενικό πλαίσιο, ο κλάδος επιζητεί τη συνεργασία με την Πολιτεία για την αντιμετώπιση ζητημάτων στρεβλώσεων στον παγκόσμιο και ειδικότερα τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό, όπως αυτά που προαναφέραμε με τις εισαγωγές από χώρες όπως η Κίνα και η Τουρκία.

Ένα άλλο θέμα ζωτικής σημασίας για τον κλάδο είναι το κόστος ενέργειας. Η χώρα μας έχει ιδιαίτερα υψηλό κόστος στο βιομηχανικό ρεύμα σε σχέση με άλλες χώρες μέλη της ΕΕ γεγονός που αποτελεί ανταγωνιστικό μειονέκτημα για τις επιχειρήσεις του κλάδου. Μην ξεχνάμε ότι λόγω του έντονα εξαγωγικού χαρακτήρα του κλάδου οι επιχειρήσεις είναι εκτεθειμένες τον διεθνή ανταγωνισμό. Πρέπει να ληφθούν λοιπόν μέτρα για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.

Τέλος, η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας δημιουργεί νέες ανάγκες σε εκπαίδευση και κατάρτιση, τομείς που παραδοσιακά υστερούμε ως χώρα. Πολλά θα κριθούν από το κατά πόσον οι ελληνικές επιχειρήσεις θα ανταπεξέλθουν επιτυχώς στις προκλήσεις της ψηφιακής μετάβασης. Το στοίχημα της σύνδεσης των αναγκών των επιχειρήσεων με την εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση και τη δια βίου μάθηση παραμένει ενεργό. Όλοι οι τομείς πρέπει να κινητοποιηθούν με την Πολιτεία σε κεντρικό ρόλο για να κερδηθεί.