Γιατί έσπασε η συμφωνία ΗΠΑ-Σαούντ – Η Γιάλτα των Big Tech & Big Oil

Το γεγονός ότι οι μεγάλες δυνάμεις δέχτηκαν το όνομα μιας δυναστείας στο όνομα μιας χώρας δημιούργησε τετελεσμένο. Αυτό εδραιώθηκε το 1945 πάνω σε ένα πολεμικό πλοίο με τις ευλογίες Αμερικανού προέδρου Ρούζβελτ! Γιατί; Επειδή η μεγαλύτερη και πλουσιότερη εταιρία στον πλανήτη είναι η Saudi Aramco. Η Σαουδική Αραβία δεν ονομαζόταν πάντοτε έτσι. Το πρώτο κράτος που ίδρυσαν οι Σαούντ ήταν το 1727 με το όνομα “Εμιράτο της Ντρίγια”.

Μέχρι το 1932, η Σαουδική Αραβία δεν υπήρχε ως ονομασία. Το 1902, ο Αμπντουλαζίζ αλ Σαούντ με παράτολμη ενέργεια καταλαμβάνει το φρούριο Μασμάκ και κατόπιν πολλές πόλεις. Μια εικοσαετία αργότερα καταλαμβάνει και τις ιερές πόλεις Μέκκα και Μεδίνα. Κάπως έτσι ένωσε τις φυλές της περιοχής και στις 23 Σεπτεμβρίου 1932 η χώρα ονομάστηκε “Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας”, με σύνταγμα από το Κοράνι. Από τότε μέχρι και το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το νεοσύστατο κράτος κινδύνεψε να διαλυθεί, αλλά επιβίωσε, λόγω του πετρελαίου και των δεσμών που ανέπτυξαν με μεγάλες δυτικές δυνάμεις.

Ο βασιλιάς Αμντουλαζίζ κυβέρνησε αδιάκοπα από το 1932 έως το 1953 με τις ευλογίες των ΗΠΑ, όπως σφραγίστηκε στη συνάντηση με τον πρόεδρο Ρούζβελτ στο αμερικανικό καταδρομικό USS Quincy το 1945. Ο οξυδερκής μονάρχης είχε στείλει, μάλιστα, δύο γιους του το 1943 στις ΗΠΑ για να αναπτύξουν δεσμούς με το αμερικανικό πολιτικό κατεστημένο. Ο Ρούζβελτ πήγε στη συνάντηση για να δώσει εγγυήσεις στους Σαούντ ότι θα παρέμεναν στην εξουσία, με αντάλλαγμα την πώληση πετρελαίου σε ελκυστικές τιμές και την πληρωμή του σε δολάρια. Η συμφωνία παραλίγο να τιναχτεί στον αέρα, όταν ο Σαούντ έβαλε στο τραπέζι όρους για την ίδρυση των κρατών του Ισραήλ και της Παλαιστίνης.

Η κατάρρευση της ιστορικής συμφωνίας

Τα θυμήθηκα όλα αυτά, επειδή φέρνουν στο νου την σημερινή κατάσταση. Την περίοδο 2007-08 άρχισε να διαφαίνεται ότι η συμφωνία ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας του 1945 άρχισε να “μπάζει νερά”. Το πρόβλημα οξύνθηκε επί Ομπάμα, όταν οι ΗΠΑ άλλαξαν την ενεργειακή στρατηγική τους, ξεσφραγίζοντας κλειστές πετρελαιοπηγές με αποτέλεσμα την περίοδο 2014-19 να αυξήσουν κατά 500% την παραγωγή τους σε πετρέλαιο, ξεπερνώντας ακόμα και την Σαουδική Αραβία σε παραγωγή και σε εξαγωγές.

Η προεδρία Ομπάμα μετέτρεψε την “πράσινη μετάβαση” από ακαδημαϊκή συζήτηση σε ενεργειακή στρατηγική. Κι αναγκαστικά έστρεψε τους Σαουδάραβες σε αναζήτηση άλλων συμμαχιών και στην κατάστρωση του σχεδίου “Vision 2030”. Αργά αλλά σταθερά, οι Σαούντ στράφηκαν προς Ρωσία και Κίνα. Διότι ουσιαστικά η Δύση τους ζητούσε να απεμπολήσουν το 70% του ΑΕΠ τους που προερχόταν από το πετρέλαιο, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Η “πράσινη μετάβαση” (κατάργηση των υδρογονανθράκων και πολιτική μηδενικών ρύπων έως το 2050) είχε ως συνέπεια να δημιουργηθούν τρία μικρά μπλοκ διαφωνούντων κρατών, τα οποία τελικά συνενώθηκαν, δημιουργώντας το “αντίπαλο δέος”. Επί προεδρίας Τραμπ, η συμφωνία Ρούζβελτ-Σαούντ του 1945 κατέρρευσε οριστικά. Αυτό το νόημα είχε η φράση του «εάν φύγει ο αμερικανικός στρατός από την Σαουδική Αραβία, ο θρόνος των Σαούντ θα τρίξει».

Αν και τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν δραματικά το 2014, όταν ξεκίνησε “ο πόλεμος των τιμών πετρελαίου”, ο Τραμπ, παρά τα όσα έλεγε στους Σαούντ, ήταν ο μόνος που προσπάθησε να σταματήσει τη στροφή του Ριάντ, διότι είδε ότι θα συνασπιστούν χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία. Το ενεργειακό παιχνίδι την περίοδο Τραμπ έγινε τόσο πολύπλοκο, που αν κάποιος δεν είχε 20-30 χρόνια εμπειρία στην Αγορά, δεν υπήρχε περίπτωση να βγάλει άκρη.

Η εποχή Σαλμάν 

Σήμερα, ο εγγονός του βασιλιά που ίδρυσε την Σαουδική Αραβία κι έκανε την συμφωνία με τον Ρούζβελτ, είναι ο διάδοχος του θρόνου, γνωστός με τα γράμματα ΜΒS (Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν) και άτυπος ηγέτης του ΟΠΕΚ+. Δυστυχώς για τους Δυτικούς, ο Σαλμάν έχει τα χαρακτηριστικά του παππού του, αλλά επιπρόσθετα είναι ευφυής, εκπαιδευμένος στην Δύση, γνώστης των νέων τεχνολογιών και της “τριγωνικής διπλωματίας”. Ο Μπάϊντεν, λοιπόν, δεν έχει να αντιμετωπίσει, όπως ο Ρούζβελτ, έναν σκληροτράχηλο αμόρφωτο Σαούντ. Η βασιλική οικογένεια Σαούντ αριθμεί περίπου 2.000 μέλη (όλα τους πάμπλουτα), αλλά το αναμφισβήτητο αφεντικό είναι ο Σαλμάν.

Πλέον φαίνεται ξεκάθαρα, ότι δεν έχουμε να κάνουμε με έναν ψυχρό πόλεμο στα πρότυπα του παλιού, αλλά με κάτι πιο σοβαρό. Όπως έχω γράψει από το 2018, οι BRICS είναι προσπάθεια να συνενωθεί ο Βοράς, ο Νότος και η Ανατολή κατά της Δύσης. Στόχος πρωτοφανής για την παγκόσμια ιστορία. Στον Βορρά θα βάλετε την Ρωσία, στο Νότο τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική και στην Ανατολή την Ινδία και την Κίνα.

Τα πράγματα στο διεθνές εμπόριο έχουν αλλάξει δραματικά. Και θα συνεχίσουν να μεταβάλλονται εφεξής, αναλόγως με το ποιος δείχνει να υπερισχύει. Το χειρότερο για τη Δύση είναι ότι δεν έχουμε αξιόπιστο ηγέτη, που να γνωρίζει πως να διαχειριστεί αυτή την κρίση, η οποία ναι μεν σήμερα είναι διαχειρίσιμη αλλά διαρκώς οξύνεται. Ο εσωτερικός εμφύλιος στις ΗΠΑ διεξάγεται κυρίως λόγω της μεγάλης αναστροφής της ροής του χρήματος. Από εκεί που λίμναζε σε Ευρώπη και ΗΠΑ, τώρα πλέον κατευθύνεται στην Ασία και στον Κόλπο.

Οι συμφωνίες των νικητών των πολέμων του προηγούμενου αιώνα ξεθωριάζουν όχι λόγω της απείθειας όσων τις συνυπέγραψαν, αλλά λόγω αλλαγής των συνθηκών. Την συμφωνία της Γιάλτας την υπέγραψαν ηγέτες κρατών. Ο κόσμος άλλαξε τόσο πολύ από τότε που ναι μεν χρειαζόμαστε μια νέα Γιάλτα, την οποία όμως θα πρέπει να την υπογράψουν οι CEO των μεγάλων ιδιωτικών κολοσσών (Big Tech και Big Oil) που μάχονται άγρια στην καινούρια εποχή. Διαφορετικά, για άλλη μια φορά, θα μιλήσουν τα κανόνια…