Γιατί ο μικρός ΟΠΕΚ αυξάνει την παραγωγή πετρελαίου

Μετά από αυτές τις εξελίξεις, η Goldman Sachs μείωσε, όπως μετέδωσε το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNBC, τις εκτιμήσεις της για τις τιμές του πετρελαίου για τον Δεκέμβριο του 2025, για το παγκόσμιο και το αμερικανικό πετρέλαιο Brent και το WTI κατά πέντε δολάρια, σε 66 και 62 δολάρια το βαρέλι αντίστοιχα, «επειδή συνειδητοποιούμε τους δύο βασικούς καθοδικούς κινδύνους που έχουμε επισημάνει, δηλαδή την κλιμάκωση των δασμών και την κάπως υψηλότερη προσφορά του ΟΠΕΚ+».

Η JPMorgan, από την πλευρά της, αύξησε για φέτος τις πιθανότητες ύφεσης για την παγκόσμια οικονομία στο 60%, από την προηγούμενη πρόβλεψη που ήταν στο 40%. Η απόφαση για την αύξηση της παραγωγής του πετρελαίου από τις χώρες του ΟΠΕΚ και τους “συμμάχους” του λήφθηκε σε συνάντηση εκπροσώπων της Σαουδικής Αραβίας, της Ρωσίας, του Ιράκ, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Κουβέιτ, του Καζακστάν, της Αλγερίας και του Ομάν.

Αυτές οι οκτώ χώρες (το λεγόμενο «OPEC-8») είχαν συμφωνήσει, τον Νοέμβριο του 2023, στην εφαρμογή εθελοντικών περικοπών στην παραγωγή πετρελαίου συνολικά κατά 2,2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (Mb/day), με στόχο τη σταθεροποίηση των τιμών του πετρελαίου κατά τη διάρκεια μιας περιόδου γεωπολιτικών αναταραχών και αύξησης της προσφοράς αργού πετρελαίου από κράτη εκτός του ΟΠΕΚ. Τον περασμένο Μάρτιο, τα μέλη του ΟΠΕΚ-8 ανακοίνωσαν ένα σχέδιο για να αρχίσουν να «χαλαρώνουν» τις περικοπές τους, με ρυθμό αύξησης της παραγωγής κατά μέσο όρο 137.000 βαρέλια την ημέρα κάθε μήνα μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2026. Η πρώτη αύξηση κατά 137.000 βαρέλια ανακοινώθηκε για τον Απρίλιο.

Ωστόσο, αιφνιδιαστικά, το ΟΠΕΚ-8 ανέτρεψε το σχέδιο και ανακοίνωσε αύξηση της παραγωγής για τον Μάιο κατά 411.000 βαρέλια την ημέρα — ποσότητα τριπλάσια από την προγραμματισμένη μηνιαία αύξηση. Η ανακοίνωση αυτή οδήγησε σε μείωση περίπου 6% των τιμών του πετρελαίου.

Γιατί έγινε τώρα αυτή η κίνηση

Η επίσημη ανακοίνωση του ΟΠΕΚ αναφέρει ως αιτία της αύξησης παραγωγής «συνεχιζόμενα υγιή θεμελιώδη μεγέθη της αγοράς και θετικές προοπτικές της αγοράς». Όμως, η εκτίμηση του ΟΠΕΚ για αύξηση της ζήτησης πετρελαίου μέσα στο έτος αποτελεί μειοψηφική θέση μεταξύ των αναλυτών της αγοράς, οι οποίοι γενικά έχουν πιο αρνητική άποψη για τη φετινή ζήτηση, εκφράζοντας φόβους για μια παγκόσμια ύφεση. Πάντως, στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται ότι «οι σταδιακές αυξήσεις [στην παραγωγή] ενδέχεται να σταματήσουν ή να αντιστραφούν υπό την επιφύλαξη των εξελισσόμενων συνθηκών της αγοράς. Αυτή η ευελιξία θα επιτρέψει στον όμιλο να συνεχίσει «να υποστηρίζει τη σταθερότητα της αγοράς πετρελαίου».

Από εκεί και πέρα, εκφράζονται διάφορες άλλες εκτιμήσεις για τις αιτίες που μπορεί να συνέβαλαν σε αυτή την απόφαση. Κάποιοι αποδίδουν την κίνηση στη δημόσια προτροπή του Ντόναλντ Τραμπ –  τόσο κατά την πρώτη θητεία του όσο και στην αρχή της δεύτερης –
προς τον όμιλο των πετρελαιοπαραγωγών κρατών να αυξήσει την παραγωγή του αργού πετρελαίου για να βοηθήσει στη μείωση των τιμών για τους Αμερικανούς.

«Πρώτα απ’ όλα, πρόκειται εν μέρει για τον κατευνασμό του Τραμπ», δήλωσε ο Σαούλ Κάβονιτς, επικεφαλής της ενεργειακής έρευνας στο MST Marquee, στο CNBC και πρόσθεσε ότι «ο Τραμπ θα ασκήσει πίεση στον ΟΠΕΚ να μειώσει τις τιμές του πετρελαίου, κάτι που μειώνει τις παγκόσμιες τιμές της ενέργειας, για να αντισταθμίσει τον πληθωριστικό αντίκτυπο των δασμών του». Πάντως, αξιωματούχοι του ΟΠΕΚ αρνήθηκαν ότι η κίνηση έγινε για να κατευναστεί ο Τραμπ.

Άλλοι ειδικοί υποστήριξαν ότι κάποια μέλη του ΟΠΕΚ-8, και συγκεκριμένα η Σαουδική Αραβία, είναι δυσαρεστημένα με την υπερπαραγωγή πετρελαίου ορισμένων μελών. Γι’ αυτό αποδίδουν την αύξηση της παραγωγής και τη συνακόλουθη κατάρρευση των τιμών ως υπενθύμιση στα άλλα μέλη του ΟΠΕΚ ποιο είναι το κόστος της μη συμμόρφωσης στις κοινές αποφάσεις.

«Πιστεύουμε ότι η επιθυμία της ηγεσίας του ΟΠΕΚ είναι να στείλει ένα προειδοποιητικό σήμα στο Καζακστάν, στο Ιράκ, ακόμη και στη Ρωσία για το κόστος της συνεχιζόμενης υπερπαραγωγής», έγραψε η Helima Croft, επικεφαλής της παγκόσμιας στρατηγικής εμπορευμάτων και έρευνας της RBC Capital Markets σε σημείωμά της.

Η ίδια υπενθύμισε τον πόλεμο τιμών του πετρελαίου του Μαρτίου του 2020, όταν η Σαουδική Αραβία πλημμύρισε την αγορά με πετρέλαιο σε χαμηλές τιμές, αναγκάζοντας τη Ρωσία να “συμμορφωθεί”, αφού η Μόσχα αρχικά αρνήθηκε να περιορίσει την παραγωγή για να βοηθήσει τη συμμαχία να σταθεροποιήσει τις τιμές. Ο πόλεμος τιμών οδήγησε τις τιμές του αργού πετρελαίου Brent έως και τα 15 δολάρια το βαρέλι.

Γιατί παρακολουθεί το θέμα η ναυτιλιακή κοινότητα

Η ναυτιλιακή κοινότητα παρακολουθεί στενά την υπόθεση, διότι, εκτός από τις τιμές των καυσίμων των πλοίων, θεωρητικά η αύξηση της παραγωγής θα οδηγήσει και σε αύξηση της ζήτησης πλοίων για μεταφορές και κατ’ επέκταση σε θετικούς ναύλους. Σύμφωνα με στοιχεία της βρετανικής πλατφόρμας για την ενέργεια Vortexa, περίπου το 66% των εξαγωγών των χωρών του ΟΠΕΚ+ γίνεται με μεγάλου μεγέθους δεξαμενόπλοια (VLCC), το 18% με μικρότερα (Suezmaxes) και το 15% με Aframaxes. Ως εκ τούτου, τα VLCC θα πρέπει να είναι οι κύριοι ωφελημένοι από μια αύξηση των ναύλων.

Οι αυξημένες εξαγωγές από τη Ρωσία και το Καζακστάν θα υποστήριζαν την απασχόληση των Suezmax και Aframax, αλλά είναι αβέβαιο πόσα περισσότερα θα μπορούν να παράγουν αυτές οι χώρες. Βραχυπρόθεσμα, πάντως, οι εξαγωγές από το Καζακστάν θα μπορούσαν ακόμη και να μειωθούν, αφού η Ρωσία έκλεισε προσωρινά δύο από τα τρία αγκυροβόλια στον τερματικό σταθμό Caspian Pipeline Consortium στη Μαύρη Θάλασσα, ο οποίος διαχειρίζεται περίπου το 80% των εξαγωγών πετρελαίου του Καζακστάν. Αυτό θα επηρεάσει ιδιαίτερα τα Suezmaxes.