Η αγορά αποδομεί το κυβερνητικό αφήγημα για ενεργειακό success story

Είναι χαρακτηριστικό ότι στη δημοπρασία, που έγινε το τρίτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου, για την κατασκευή του έργου του “Κάθετου Διαδρόμου του TAP” (Trans Adriatic Pipeline), αναγκαίου για τη μεταφορά του φυσικού αερίου προς την Ουκρανία, δεν εκδηλώθηκε κανένα ενδιαφέρον, δεν υποβλήθηκε ούτε μία προσφορά. Επίσης, η δημιουργία τριών νέων εγκαταστάσεων πλωτών σταθμών και αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου και επαναεριοποίησης (FSRU) σε ισάριθμες περιοχές της χώρας, προχωράει με αργούς ρυθμούς.

Μάλιστα, τουλάχιστον οι δύο επενδυτές φέρονται να εξετάζουν, ακόμα, τις προοπτικές των επενδύσεων τους, μελετώντας την ευρωπαϊκή αγορά του φυσικού αερίου, για την οποία πρόσφατες μελέτες εκτιμούν ότι: Στο διάστημα μεταξύ του 2025 και του 2030, οι εισαγωγές LNG στην Ευρώπη θα μειωθούν κατά 20%! Καθώς, μάλιστα, νέα έργα εισαγωγής LNG τίθενται σε λειτουργία, προβλέπεται ότι η δυναμικότητα επαναεριοποίησης της Ευρώπης το 2030 θα είναι υπερτριπλάσια της ζήτησης LNG!

«Η αβεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική ζήτηση φυσικού αερίου στην Ευρώπη μπορεί να αντικατοπτρίζεται στην επιβράδυνση της κατασκευής τερματικών σταθμών LNG στην ήπειρο», αναφέρει πρόσφατη έρευνα (Οκτώβριος 2025) του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Ενεργειακής Οικονομίας και Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης (IEEFA).

Σε αυτό το δυσμενές περιβάλλον, η κυβέρνηση επέλεξε να επενδύσει, επικοινωνιακά, στο φυσικό αέριο, αν και χρειάζεται να γίνουν ακόμα πολλά βήματα για την κατασκευή νέων υποδομών, αλλά και θεσμικά. Ο Αμερικανός αναπληρωτής υπουργός Ενέργειας, Joshua Volz, μιλώντας, προ ημερών, στο ετήσιο φόρουμ της εταιρείας επενδυτικών σχέσεων και επικοινωνίας Capital Link (27th Annual Capital Link Invest in Greece Forum), στη Νέα Υόρκη, ήταν σαφής: «Η Ελλάδα καλείται να επιταχύνει σημαντικά την ανάπτυξη νέων υποδομών υποδοχής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε χαρακτηριστικά.

Όπως σημείωσε, η χώρα διαθέτει, αυτή τη στιγμή, μόλις την 7η μεγαλύτερη ικανότητα εισαγωγής LNG στην Ευρώπη, παρά την ενίσχυση των υποδομών της, με την κατασκευή του πλωτού σταθμού (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη. Σταθερά μεταξύ των κορυφαίων εισαγωγέων LNG στην Ευρώπη είναι η Γαλλία, η Ισπανία, η Ολλανδία και η Ιταλία. Έπονται το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βέλγιο. «Απαιτούνται εκτεταμένες επενδύσεις και κατασκευές για να αυξηθεί η δυναμικότητα και να γίνει εφικτή η μεταφορά μεγαλύτερων ποσοτήτων αμερικανικού φυσικού αερίου μέσω της Ελλάδας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες», συμπλήρωσε ο Αμερικανός υπουργός.

Σύμφωνα με τον ίδιο «οι επενδύσεις πρέπει να επικεντρωθούν τόσο στις “σκληρές” υποδομές, όπως FSRU (πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης), αγωγούς και άλλες εγκαταστάσεις, όσο και στην “ήπια” πλευρά, δηλαδή τη ρύθμιση πολιτικών και κανονιστικών πλαισίων, που θα επιτρέπουν τη διακίνηση LNG σε ανταγωνιστικές τιμές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης». «Συνολικά, η Ελλάδα καλείται να συνδυάσει ταχύτητα, στρατηγικό σχεδιασμό και συνεργασία σε πολλαπλά επίπεδα, ώστε να μετατραπεί σε βασικό κόμβο εισαγωγής αμερικανικού LNG», κατέληξε ο Joshua Volz στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα προς την κυβέρνηση.

Πόσο κινδυνεύει η κυριαρχία των ΗΠΑ;

Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να πούμε ότι οι ΗΠΑ δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για την προώθηση του LNG στην Ευρώπη, για να ενισχύσουν την θέση τους ως κύριοι προμηθευτές της Ευρώπης, δεδομένου ότι την επόμενη πενταετία προβλέπεται να αυξήσει την παραγωγή της. Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2025, οι ευρωπαϊκές εισαγωγές LNG από τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 46% σε ετήσια βάση και κατέγραψαν ρεκόρ υψηλού για οποιαδήποτε περίοδο εξαμήνου. Επίσης, αυξήθηκαν οι εισαγωγές από Ρωσία, Νιγηρία και Αγκόλα, ενώ μειώθηκαν από το Κατάρ, την Αλγερία, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο, τη Νορβηγία και το Περού.

Έτσι, οι ΗΠΑ έφτασαν να καλύπτουν το 57% των εισαγωγών LNG της Ευρώπης, με το ένα τέταρτο αυτών των ποσοτήτων να προέρχεται, το πρώτο εξάμηνο του έτους, από το εργοστάσιο υγροποίησης Sabine Pass στη Λουϊζιάνα. Σε αυτό το σημείο, να πούμε ότι η τιμολόγηση του αγωγού φυσικού αερίου αυτής της εταιρείας, του λεγόμενου Henry Hub, χρησιμοποιείται παγκοσμίως ως σημείο αναφοράς.

Ωστόσο, όπως αναδείχτηκε σε πρόσφατο διαδικτυακό σεμινάριο (webinar) της Capital Link, αυτό το αμερικανικό πλεονέκτημα κινδυνεύει να χαθεί. Όπως είπε ο Karl Fredrik Staubo, διευθύνων σύμβουλος της εισηγμένης στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης πολυεθνικής Golar, που κατέχει και λειτουργεί υποδομές θαλάσσιου LNG, η εταιρεία εστιάζοντας σε περιοχές, όπως η Δυτική Αφρική και η Νότια Αμερική, μπορεί να προμηθεύεται φυσικό αέριο σε σταθερές τιμές «σημαντικά κάτω από τις τρέχουσες και τις μελλοντικές καμπύλες [του] Henry Hub», να κατασκευάσει δυναμικότητα υγροποίησης με έκπτωση 40% σε σχέση με τους όγκους των ΗΠΑ και να επωφεληθεί από μικρότερες αποστάσεις αποστολής.

Ο ίδιος σημείωσε ότι η αγορά μεταβαίνει «σε μια αγορά που θα διαμορφώνεται όλο και περισσότερο από τις διεθνείς τιμές LNG» και οι ΗΠΑ θα αναδειχθούν, σύμφωνα με τον ομιλητή, ως «[ένας] οριακός παραγωγός» (σ.σ. «marginal producer», ένας οριακός παραγωγός, που λειτουργεί στα όρια της κερδοφορίας, έχει υψηλό κόστος παραγωγής και αποκομίζει ελάχιστο έως καθόλου κέρδος στις τρέχουσες τιμές της αγοράς).

Οι προγραμματισμένες επενδύσεις στην Ελλάδα

Μέσα σε αυτό το “ρευστό” περιβάλλον, στο οποίο ήδη πολλοί πλωτοί σταθμοί ευρωπαϊκών κρατών, παρά την αύξηση των εισαγωγών του πρώτου εξαμήνου του 2025, είχαν μειωμένη κάλυψη της χωρητικότητάς τους, είναι αναμενόμενο οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές να κινούνται με πολύ προσεκτικά βήματα. Μέχρι τώρα, ο υπάρχων σχεδιασμός προβλέπει τη δημιουργία τριών νέων πλωτών μονάδων αποθήκευσης και επαναεριοποίησης φυσικού αερίου (FSRU), εκτός αυτών στη Ρεβυθούσα και στην Αλεξανδρούπολη.

Σε πιο προχωρημένο στάδιο φαίνεται να βρίσκεται μια εγκατάσταση στην περιοχή των Αγίων Θεοδώρων, που κατασκευάζεται από την Dioriga Gas, θυγατρική της Μότορ Όϊλ. Η προοπτική είναι να ξεκινήσει να λειτουργεί στο τέλος του 2026, με εκτίμηση ότι θα εξυπηρετεί, κάθε χρόνο, 24 πλοία μεταφοράς LNG. Δύο άλλες εγκαταστάσεις FRSU φαίνεται ότι ακόμα βρίσκονται στο στάδιο της επεξεργασίας. Η μια σχεδιάζεται να κατασκευαστεί στο Βόλο από την εταιρεία Mediterranean Gas, συμφερόντων της εφοπλιστικής οικογένειας Δράγνη.

Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε έναρξη λειτουργίας τον περασμένο Μάρτιο, αλλά τα σχέδια αναθεωρήθηκαν. Ακολουθεί έρευνα αγοράς και οι οριστικές αποφάσεις αναμένεται θα ληφθούν στις αρχές του 2026. Εφόσον αποφασιστεί να γίνει η επένδυση η μονάδα προβλέπεται να ξεκινήσει τη λειτουργία της τον Ιούλιο του 2027. Η άλλη προγραμματίζεται να γίνει στην Θεσσαλονίκη από την HELLENiQ ENERGY, που έχει ενσωματώσει την ELPEDISON και ανήκει κατά ένα μέρος σε εταιρεία συμφερόντων του Ομίλου Λάτση και στο Δημόσιο μέσω του Υπερταμείου.

Η περιβαλλοντική αδειοδότηση αναμένεται να δοθεί εντός του 2026, και μετά από έρευνα αγοράς (market test) θα προχωρήσει η κατασκευή, με προοπτική να ξεκινήσει η εμπορική λειτουργία τον Ιανουάριο του 2029. «Πρόσθετες πλωτές μονάδες παραλαβής LNG (FSRU) που βρίσκονται σε σχεδιασμό, συμπεριλαμβανομένης μίας από τη HELLENiQ ENERGY, σε συνδυασμό με ενισχυμένες διασυνοριακές διασυνδέσεις, θα ενισχύσουν τη δυνατότητα της χώρας να διαχειριστεί μεγαλύτερες ροές φυσικού αερίου, ιδιαίτερα LNG από τις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε μεταξύ άλλων στο φόρουμ της Capital Link ο κ. Γιώργος Αλεξόπουλος, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της HELLENiQ ENERGY Holdings.

Εάν, τελικά, αυτά τα τρία έργα προχωρήσουν μαζί με τις εγκαταστάσεις στη Ρεβυθούσα και στην Αλεξανδρούπολη, σε πλήρη λειτουργία, η δυναμικότητα επαναεριοποίησης LNG της Ελλάδας θα αυξηθεί από 12,5 δισ. κυβικά μέτρα το 2025 σε 27,5 δισ. κυβικά μέτρα το 2030.

Έρευνα για τους τερματικούς σταθμούς

Σε αυτό το σημείο, να πούμε ότι η μονάδα της Αλεξανδρούπολης άρχισε να λειτουργεί στα τέλη του 2024, αλλά τον περασμένο Ιανουάριο διέκοψε τη λειτουργία της λόγω τεχνικού προβλήματος. Αυτό είχε αποτέλεσμα ο τερματικός σταθμός να αξιοποιηθεί, το πρώτο εξάμηνο του 2025, μόλις στο 2% των χωρητικότητάς του. Οι εργασίες επαναεριοποίησης ξεκίνησαν ξανά τον περασμένο Αύγουστο, αλλά με μειωμένη χωρητικότητα. Στη Ρεβυθούσα κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους αξιοποιήθηκε το 36% της δυναμικότητας, αρκετά λιγότερο από τον μέσο όρο των αντίστοιχων τερματικών σταθμών της ΕΕ, που ήταν 52%.

Αξιοσημείωτο είναι ότι – σύμφωνα με την έρευνα του IEEFA – μόνο έξι τερματικοί σταθμοί (δύο στην Ισπανία και από ένας στη Γαλλία, στην Ελλάδα, στη Γερμανία και στη Φινλανδία) είχαν ποσοστά αξιοποίησης κάτω του 20%. Το υψηλότερο ποσοστό αξιοποίησης πλωτού σταθμού καταγράφεται την ίδια περίοδο στο Ροβίγκο της Ιταλίας (95%) και ακολουθούν με 89% κάλυψη χωρητικότητας δύο σταθμοί στην Ολλανδία και στην Κροατία, αντίστοιχα. Έπονται, με ποσοστά αξιοποίησης άνω του 80%, από ένας σταθμός στην Πολωνία (88%) και στη Γερμανία (86%) και δύο στη Γαλλία, στο Φως, στη Μασσαλία, με ποσοστό 82% και στη Βρετάνη με 81%.