Η ενεργειακή αυτοκτονία της Ευρώπης

Την ίδια στιγμή η Ευρώπη εξαναγκάζεται να υποστεί το βάρος σοβαρών και επικίνδυνων πολιτικών και κυρίως οικονομικών εντάσεων, χωρίς να αντιδρά αποτελεσματικά. Κατά το 2024 η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθετεί την οδηγία περί κανονιστικής συμμόρφωσης της εταιρικής βιωσιμότητας, εισάγοντας υποχρεώσεις στα πεδία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυρίως της προστασίας του περιβάλλοντος, που αποτελεί μέρος των μέτρων για την μετάβαση σε καθεστώς μηδενικών ρύπων έως το 2050. Η απόπειρα υποχρεωτικής ευθυγράμμισης των εταιρειών με την ακολουθούμενη πολιτική προκαλεί αντιδράσεις, όχι όμως στην Ευρώπη, αλλά στο Κατάρ.

Ο υπουργός Ενέργειας Saad al-Kaabi απειλεί να διακόψει τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) προς την Ευρώπη, υπογραμμίζοντας πως η νέα οδηγία πρόκειται να επιβαρύνει με ένα επιπλέον κόστος της τάξης του 5% τα συνολικά ετήσια έσοδα της χώρας του.

Σαφέστατα η Ευρώπη έχει την ανάγκη του φυσικού αερίου του Κατάρ, αλλά η οδηγία οδηγεί τον υπουργό σε επίσημη διατύπωση της απειλής στην γνωστή οικονομική εφημερίδα Financial Times. Οι υποχρεώσεις των εταιρειών σύμφωνα με τους νέους κανόνες βιωσιμότητας επιβάλλουν την ευθυγράμμισή τους με τους κανονισμούς των αρμόδιων ρυθμιστικών αρχών, με την παραβίασή τους να συνεπάγεται ποινή της τάξης του 5% επί των συνολικών διεθνών τους εσόδων.

Ο Saad al-Kaabi που επίσης κατέχει την θέση του Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της QatarEnergy, επιμένει πως η εφαρμογή της νέας οδηγίας συνεπάγεται απώλεια εσόδων της τάξης του 5%, οπότε η εταιρεία που διευθύνει δεν έχει κανένα λόγο να συναλλάσσεται με την Ευρώπη. Πρόκειται για χρήματα στα οποία οι πολίτες του Κατάρ έχουν μερίδιο, όπως εξηγεί και κατά συνέπεια δεν έχει κανένα δικαίωμα να μειώσει τα εισοδήματά τους.

Η οδηγία αντιμετωπίζει επίσης τις αντιδράσεις μεγάλων ενεργειακών ομίλων, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι SHELL, ENI και Total Energies, που έχουν υπογράψει συμβόλαια με την QatarEnergy διάρκειας 27 ετών με προνομιακές τιμές, για να ανεφοδιάζουν τις χώρες της Ευρώπης από τα νέα τεράστια κοιτάσματα του Κατάρ, με έναρξη την περίοδο 2026-2027.

Οι καταστροφικοί φόροι ενέργειας

Στην Ευρώπη ο εκπρόσωπος και πρόεδρος της ομάδας πίεσης (lobby) στην ηλεκτρική ενέργεια Eurelectric, Leonhard Birnbaum, δηλώνει στο γνωστό ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, πως επιβάλλεται να συνεργασθούν άμεσα οι χώρες της Ευρώπης, για την μείωση των φόρων στην ενέργεια. Όπως εξηγεί οι ενεργοβόρες βιομηχανίες δεν διαθέτουν πλέον ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και επιβάλλεται να το ανακτήσουν. Οι ευρωπαϊκοί φόροι στην ενέργεια κινούνται σε επίπεδα τριπλάσια από τα αντίστοιχα των ΗΠΑ, οπότε πέραν της απώλειας της ανταγωνιστικότητας, όπως στους παραγωγούς αλουμινίου, χαλύβων, χημικών και τσιμέντου, υπάρχει θέμα μετεγκατάστασης σε χώρες με χαμηλό κόστος ενέργειας.

Η ανταγωνιστικότητα και οι θέσεις εργασίας συρρικνώνονται στην Γερμανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη, με συνέπεια να επιβάλλεται να αντιμετωπισθεί το υψηλό ενεργειακό κόστος, επιμένει το ανώτατο στέλεχος του μηχανολογικού γίγαντα ABB με έδρα την Ελβετία, Morten Wierod, σε συνέντευξή του στο γνωστό οικονομικό ειδησεογραφικό μέσο Bloomberg. Η αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας απαιτεί από τις κυβερνήσεις στην Ευρώπη να μειώσουν άμεσα το ενεργειακό κόστος, επιμένει ο Birnbaum της Eurelectric που επίσης κατέχει την δέση του ανώτατου εκτελεστικού στελέχους του γερμανικού γίγαντα παραγωγής ενέργειας E.ON.

Ο ίδιος συμπληρώνει πως αντιλαμβάνεται το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις έχουν πάντοτε την ανάγκη να συγκεντρώνουν έσοδα, αλλά η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας δεν συνεπάγεται ταυτόχρονα και την επιβολή ενός δυσανάλογα οδυνηρού φορολογικού φόρτου στον ηλεκτρισμό σε σχέση με τον ανάλογο στο φυσικό αέριο.

Ένα βασικό ζήτημα αφορά το γεγονός ότι μέρος των φόρων και των υποχρεωτικών εισφορών στην ηλεκτρική ενέργεια διαφέρει από χώρα σε χώρα στην Ευρώπη και αποτελεί αποκλειστικά θέμα της δικαιοδοσίας των κυβερνήσεων τους. Τον Δεκέμβριο και προς την λήξη του 2024, η και οι εκπρόσωποι των βιομηχανικά ενεργοβόρων ενώσεων CEFIC και European Aluminium, διαβουλεύονται για το πως θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και για την ανάγκη παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε χαμηλότερο κόστος.

Η ομάδα προτείνει έξι άμεσες δράσεις για να μειωθούν δραστικά οι πιέσεις στην ενεργοβόρες μονάδες, στα οποία συμπεριλαμβάνονται η ενιαία τιμολόγηση και εξίσωση των φόρων και ειδικών εισφορών στα τιμολόγια. Ο εξορθολογισμός της διεστραμμένης φορολόγησης της ενέργειας, αποτελεί μονόδρομο για να μειωθούν οι τιμές και να υποστηριχθεί ο εξηλεκτρισμός της παραγωγής. Στην Ευρώπη, όπως επισημαίνει η ομάδα, οι φόροι στην ηλεκτρική ενέργεια για τους οικιακούς και βιομηχανικούς καταναλωτές εξακολουθούν να παραμένουν κατά 3,5 φορές υψηλότεροι από τους αντίστοιχους στο φυσικό αέριο.

Κατά τον Γενικό Γραμματέα της Eurelectric, Kristian Ruby, μία λειτουργική αγορά που εκπέμπει θετικά σήματα για μακροπρόθεσμες επενδύσεις, κίνητρα για την υποστήριξη των υποδομών και μειώσεις φόρων στην ηλεκτρική ενέργεια, αποτελούν λύσεις χωρίς υπαναχωρήσεις και παρέχουν την δυνατότητα άμεσης εφαρμογής.

Ευρώπη: Ιστορικό ενός παραλογισμού

Από τον Σεπτέμβριο του 2021, όταν εκδηλώνονται τα πρώτα συμπτώματα της ενεργειακής κρίσης, οι Γερμανοί αντιλαμβάνονται πως η λύση του Nord Stream 2 αποτελεί μονόδρομο. Εντελώς ανόητα τότε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Μετάβασης στην Καθαρή Ενέργεια, Frans Timmermans, ισχυρίζεται αφοριστικά πως το φυσικό αέριο δεν πρόκειται να αποτελέσει την γέφυρα για την ομαλή μετάβαση, αλλά οι εξελίξεις όμως αποδεικνύουν πως ο Timmermans και οι συνάδελφοί του γραφειοκράτες των Βρυξελλών εμφανίζονται πλέον τουλάχιστον ανόητοι και ανεγκέφαλοι.

Από την άλλη πλευρά τα δικαιώματα εκπομπής ρύπων διοξειδίου του άνθρακα (CO2) έχουν αυξηθεί κατά 1.000% από το 2017 και μόνον κατά την διάρκεια του 2021 η αύξηση φθάνει το 200%. Το έμμεσο αυτό φορολογικό μέτρο συνεπάγεται πως οι κυβερνήσεις των χωρών-μελών της ΕΕ συγκεντρώνουν συνολικά περισσότερα από €63 δισεκατομμύρια στην περίοδο 2021-2023, επιβαρύνοντας το ενεργειακό κόστος και εντείνοντας τις πληθωριστικές πιέσεις.

Τα συγκεκριμένα έκτακτα φορολογικά έσοδα επιβάλλεται να αξιοποιηθούν ώστε να αντισταθμισθεί η τεράστια αύξηση του κόστους των καταναλωτών και να αποφευχθεί η διάχυση της κρίσης στα μικρομεσαία στρώματα, τραυματίζοντας θανάσιμα τις προοπτικές ανάπτυξης. Όμως και εντελώς παράδοξα το κρίσιμο αυτό δεδομένο αγνοείται, ενώ παραβλέπονται εγκληματικά δύο ζωτικοί παράμετροι. Η πρώτη αφορά τους εγκλεισμούς λόγω της υγειονομικής κρίσης που τελικά δεν αποδεικνύονται αποτελεσματικοί, αλλά από την άλλη πλευρά πλήττουν ίσως ανεπανόρθωτα τις εφοδιαστικές αλυσίδες. Η δεύτερη εστιάζεται στην άτυπη απαγόρευση των επενδύσεων σε νέες πηγές φυσικού αερίου, σε συνδυασμό με την εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας στην Γερμανία.

Το αυξανόμενο κόστος των δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων διοξειδίου του άνθρακα (CO2), αποτελεί άμεση συνέπεια της απληστίας των κυβερνήσεων ανά την Ευρώπη, που περιορίζουν μαζικά την διάθεσή τους για να αυξήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις τιμές τους. Επιπλέον οι αυξήσεις τιμών σε αγαθά και υπηρεσίες οφείλονται σχεδόν αποκλειστικά στην τεράστια προσφορά χρήματος σε επίπεδα δραστικά υψηλότερα από την ζήτηση, με συνέπεια την ανάδυση ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων.

Εθελοτυφλία έναντι των κινδύνων

Η χρηματοοικονομική απληστία των κυβερνήσεων τις παρασύρει να εθελοτυφλούν σε δύο ορατούς ζωτικούς κινδύνους. Ο πρώτος πηγάζει από την ενεργειακή κρίση που πλήττει επιχειρήσεις και πολίτες, προκαλώντας κυριολεκτικά ασφυξία στις δραστηριότητές τους και προκαλείται από ανερμάτιστες πολιτικές αποφάσεις.

Ο δεύτερος που εκδηλώνεται βάναυσα και εξαιρετικά επικίνδυνα, εδράζεται στην μαζική αντίδραση των πληθυσμών εναντίον της περιβαλλοντολογικής πολιτικής, λόγω της εκτόξευσης των τιμών που προκαλείται από απλώς λανθασμένους σχεδιασμούς και εκτιμήσεις, που καθιστούν ευμετάβλητο το ενεργειακό μείγμα, χωρίς αντιστάθμισμα φυσικού αερίου. Επιπλέον και τα άστοχα νομοθετικά μέτρα που μεταφέρουν μέσω φόρων ολόκληρο το κόστος της περιβαλλοντολογικής πολιτικής στους πολίτες, προκαλούν δυσφορία και αντιδράσεις.

Οι σιωπηρές, αλλά ισχυρές αντιστάσεις των Ευρωπαίων πολιτών αποτελούν ένα από τα βασικά αίτια της κατάρρευσης των παραδοσιακών πολιτικών παρατάξεων και της ανάδυσης νέων σχηματισμών, που υπολογίζουν στην υποστήριξη της αποκαλούμενης σιωπηλής πλειοψηφίας, φαινόμενο που ήδη εκδηλώνεται στις ΗΠΑ, με την επάνοδο του Donald Trump στον Λευκό Οίκο.