Η ιστορία ενός ελληνικού γεωτρυπάνου για την Αρμενία

Ο πόλεμος του Ναγκόρνο Καραμπάχ μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαιτζάν ήταν μια εθνική και εδαφική σύγκρουση που πραγματοποιήθηκε από το 1988 έως τον Μάιο του 1994, στο περίκλειστο έδαφος του Ναγκόρνο Καραμπάχ στο νοτιοδυτικό Αζερμπαϊτζάν, μεταξύ της πλειονότητας των εθνοτικών Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (υποστηριζόταν από την Αρμενία) και του Αζερμπαϊτζάν.

Τότε η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, είχαν εμπλακεί σε έναν παρατεταμένο, ακήρυχτο πόλεμο στα ορεινά ύψη του Καραμπάχ και το Αζερμπαϊτζάν προσπάθησε να περιορίσει το αποσχιστικό κίνημα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Να υπενθυμίσουμε ότι η Αυτόνομη Περιφέρεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ δημιουργήθηκε το 1923, με το 94% του πληθυσμού της, να είναι Αρμένιοι.

Το Νοέμβριο του 1992, η Τουρκία έκανε μία πρώτη παρέμβαση στην διένεξη Αρμενίας-Αζερμπαιτζάν σφραγίζοντας τα σύνορα της με την Αρμενία, ενώ παράλληλα ζήτησε από το Aζερμπαιτζάν να διακόψει τελείως την παροχή φυσικού αερίου στην Αρμενία. Μετά τις ενέργειες αυτές η κατάσταση στην Αρμενία, από ανθρωπιστική άποψη, εξελίχθηκε σε μία άκρως δραματική υπόθεση. Ο πληθυσμός της Αρμενίας που ως γνωστόν βρίσκεται σε υψόμετρα που ξεπερνούν παντού τα 1.000 μέτρα, βρέθηκε αντιμέτωπος με το κρύο και την πείνα και βεβαίως τον θάνατο μικρών παιδιών και ηλικιωμένων.

Στις αρχές του 1993, η Διεθνής Αρμενική Κοινότητα κινητοποιήθηκε και προχώρησε σε πρωτοβουλίες για την διάσωση του λαού της Αρμενίας. Μία από τις πρωτοβουλίες αυτές στην οποία είχαμε την τύχη να συμμετάσχουμε ως Διευθυντές της Δημόσιας Επιχείρησης Πετρελαίου Έρευνας και Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων (ΔΕΠ-ΕΚΥ Α.Ε.) αφορούσε την μεταφορά ελληνικού γεωτρυπάνου ιδιοκτησίας της ΔΕΠ-ΕΚΥ ΑΕ, στο έδαφος της Αρμενίας.

Θα χρησιμοποιείτο για την διάνοιξη φρεάτων, ανακαλυφθέντων ήδη συγκεντρώσεων φυσικού αερίου της Αρμενίας, ώστε να συμπιεστεί φυσικό αέριο στο αρμενικό δίκτυο αγωγών της χώρας, το οποίο το Αζερμπαϊτζάν είχε φροντίσει ήδη να αδειάσει τελείως. Για να πραγματοποιηθεί το παραπάνω γεγονός δύο παγκοσμίου φήμης Αρμένιοι γεωλόγοι έφθασαν στην Αθήνα από την Καλιφόρνια, και επισκέφθηκαν την Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου Έρευνας και Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων, διευθύνων Σύμβουλος της οποίας ήταν ο αείμνηστος γεωλόγος Δρ. Νίκος Λαλεχός, με νομικό σύμβουλο τον κ. Δημοσθένη Κονάρη.

Αποστολή στην Αρμενία

Χάρις στις πρωτοβουλίες που ανέλαβαν ο τότε Πατριάρχης Πάντων των Αρμενίων στην Ελλάδα, ο υπουργός των Οικονομικών Στέφανος Μάνος, ο υπουργός Βιομηχανίας Βασίλης Κοντογιαννόπουλος σε συνεργασία με τον Δημοσθένη Κονάρη, τον Pierre Terzian Διευθυντή του Περιοδικού “Petrostrategies” των Παρισίων, δημιουργήθηκε μία εκτελεστική ομάδα.

Επικεφαλής της ομάδας είχε τεθεί ο Δρ. Ηλίας Κονοφάγος. Μέλη της: Νίκος Κομιτόπουλος μηχανικός πετρελαίων, Σταύρος Στεφανίδης μηχανικός γεωτρήσεων, Νίκος Ρούσος γεωλόγος πετρελαίων και δύο Αρμένιοι γεωλόγοι εκ Καλιφόρνιας, οι οποίοι θα επισκέπτονταν την Αρμενία για να καθορίσουν σε συνεργασία με τις εκεί αρμόδιες υπηρεσίες, τις λεπτομέρειες της μεταφοράς του γεωτρυπάνου, με τον αντίστοιχο βοηθητικό εξοπλισμό του (γεωλογική καμπίνα, σωλήνες, γεννήτριες), μέσω Γεωργίας.

Για την επίσκεψη στην Αρμενία, η αντιπροσωπία μας ξεκίνησε με κάθε εμπιστευτικότητα από το Παρίσι στις 3 Ιουνίου, χάρις σε ένα ναυλωμένο από την αρμενική κυβέρνηση αεροπλάνο ΤUPOLEV, κυριολεκτικά τεραστίων διαστάσεων.

Το αεροπλάνο μας προσγειώθηκε πρώτα στο ρωσικό αεροδρόμιο του Σότσι για ανεφοδιασμό, και για διαβουλεύσεις με Ρώσους εκπροσώπους αρμόδιους για το αρμενικό πρόβλημα. Αμέσως μετά αναχώρησε για το αεροδρόμιο του Ερεβάν. Εκεί μας υποδέχθηκε αντιπροσωπεία της αρμενικής κυβέρνησης με επικεφαλής τον πρόεδρο της Γεωλογικής Υπηρεσίας της Αρμενίας.

Η πτώση της κυβέρνησης

Η Διεθνής Ελληνο-Αρμενική Επιτροπή Γεωτρυπάνου, που δημιούργησε η ελληνική κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, γύρισε με συγκεκριμένο λεπτομερέστατο πρόγραμμα μεταφοράς και προσφοράς του γεωτρυπάνου μετά σχετικών υπηρεσιών, υποστήριξης του γεωτρυπάνου από την ΔΕΠ-ΕΚΥ Α.Ε. προς την κυβέρνησης της Αρμενίας, έτσι ώστε εντός οκταμήνου και πριν τον προσεχή χειμώνα τέλος του 1993, το ελληνικό γεωτρύπανο να είχε εκτελέσει τις απαραίτητες εργασίες εξόρυξης, συμπίεσης και πλήρωσης του άδειου δικτύου φυσικού αερίου αγωγών της Αρμενίας.

Το πρόγραμμα προέβλεπε μεταφορά δια θαλάσσης του γεωτρυπάνου στην Γεωργία, και από εκεί μέσω ξηράς, μεταφορά του στο Ερεβάν της Αρμενίας. Το πρόγραμμα θα τύχαινε πλήρους χρηματοδότησης από την διεθνή Αρμενική κοινότητα, σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση, την κυβέρνησης της Γεωργίας, την κυβέρνησης του αρμενικού κράτους.

Δυστυχώς η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατέρρευσε τον Σεπτέμβριο του 1993. Παρά τις προσπάθειες της νέας διευθύνουσας συμβούλου της ΔΕΠ-ΕΚΥ Α.Ε. Τερέζας Φωκιανού, τα επόμενα χρόνια, το ελληνικό γεωτρύπανο δεν κατέστη δυνατόν να φθάσει κάποια στιγμή στην Αρμενία, ώστε να παράσχει την απαραίτητη βοήθεια που χρειαζόταν αύτη η χώρα, έναντι των συνεχών επιθέσεων που δέχεται.