Μάλλον σταματάει η ροή ρωσικού αερίου στην Ευρώπη, λόγω άρνησης του Κιέβου

Η ροή φυσικού αερίου ενδέχεται να σταματήσει πλήρως την 1η Ιανουαρίου μετά τη λήξη της πενταετούς συμφωνίας διαμετακόμισης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, σηματοδοτώντας τη σχεδόν πλήρη απώλεια της κάποτε πανίσχυρης επιρροής της Μόσχας στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου. Εκτός αν υπάρξει συμφωνία-έκπληξη την τελευταία στιγμή. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είχε δηλώσει στις 26 Δεκεμβρίου, ότι δεν έμεινε χρόνος εφέτος για την υπογραφή μιας νέας συμφωνίας για την διαμετακόμιση φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας.

Η Σλοβακία και η Αυστρία που εξακολουθούν να αγοράζουν ρωσικό φυσικό αέριο έχουν φροντίσει να εξασφαλίσουν εναλλακτικές προμήθειες, ενώ οι αναλυτές προβλέπουν ότι οι επιπτώσεις από την διακοπή της ροής ρωσικού φυσικού αερίου θα έχουν ελάχιστο αντίκτυπο στην αγορά. Η τιμή στο Title Transfer Facility, ένα εικονικό σημείο διαπραγμάτευσης στις Κάτω Χώρες που χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς για τις ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου, αυξήθηκε μόνο ελαφρώς σήμερα Τρίτη στα 48,85 ευρώ ανά μεγαβατώρα ενώ νωρίτερα είχε ξεπεράσει και το όριο των 50 ευρώ, στο υψηλότερο επίπεδό του από τον Οκτώβριο του 2023.

Η διακοπή της ροής φυσικού αερίου θα είχε πολύ μεγαλύτερη γεωπολιτική σημασία. Η Μόσχα έχει χάσει το καθοριστικό μερίδιο της στις προμήθειες των χωρών της ΕΕ σε σχέση με τους ανταγωνιστές της όπως είναι οι ΗΠΑ, το Κατάρ και η Νορβηγία από τότε που εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022, γεγονός που ώθησε την ΕΕ να σταματήσει την εξάρτηση της από το ρωσικό φυσικό αέριο. Από την άλλη συνεχίζει τις ενεργειακές της εξαγωγές σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία.

Η εταιρεία Gazprom, που υπήρξε κάποτε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας φυσικού αερίου παγκοσμίως, μόνο το 2023 υπέστη απώλειες της τάξεως των 7 δισ. δολαρίων και ήταν οι πρώτες ετήσιες απώλειες που έχει καταγράψει από το 1999. Για την Ευρώπη, η απώλεια του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου συνέβαλε στη σημαντική οικονομική επιβράδυνση, σε έξαρση του πληθωρισμού και στην επιδείνωση του κόστους ζωής. Παρόλο που η Ευρώπη έσπευσε να βρει εναλλακτικές πηγές ενέργειας, η απώλεια του ρωσικού φυσικού αερίου επιδείνωσε τις μακροπρόθεσμες ανησυχίες σχετικά με τη μείωση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητάς της και ιδίως για το βιομηχανικό μέλλον της Γερμανίας.

Ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία

Η Σοβιετική Ένωση και η Ρωσία ανάλωσαν μισό αιώνα για να αποκτήσουν ένα σημαντικό μερίδιο στην αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης, που στο απόγειο του έφθασε το 35%, αλλά ο πόλεμος στην Ουκρανία κατέστρεψε σχεδόν αυτή την επιχειρηματική δραστηριότητα για την Gazprom. Οι περισσότερες διαδρομές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη έχουν σταματήσει συμπεριλαμβανομένης και της διαδρομής Γιαμάλ-Ευρώπη μέσω της Λευκορωσίας και του υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream μέσω της Θάλασσας της Βαλτικής που ανατινάχθηκε το 2022.

Ο αγωγός που κατασκευάστηκε επί σοβιετικής εποχής μεταφέρει φυσικό αέριο σε τερματικό σταθμό στην πόλη Σούντζα στην επαρχία του Κουρσκ, που τώρα βρίσκεται υπό τον έλεγχο Ουκρανών στρατιωτών. Από εκεί διοχετεύεται μέσω της Ουκρανίας στη Σλοβακία. Στη Σλοβακία, ο αγωγός αερίου χωρίζεται σε διακλαδώσεις που κατευθύνονται στην Τσεχία και την Αυστρία. Το Κίεβο έχει αρνηθεί να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία διαμετακόμισης.

Η Ουκρανία θα χάσει περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια που λαμβάνει ετησίως ως τέλη διέλευσης από τη Gazprom, η οποία θα χάσει σχεδόν 5 δισ. δολάρια από τις πωλήσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας. Το τέλος της συμφωνίας διαμετακόμισης είναι απίθανο να προκαλέσει επανάληψη του ράλι των τιμών του φυσικού αερίου στην ΕΕ, καθώς οι εναπομείνασες ποσότητες είναι σχετικά μικρές.

Η Ρωσία έστειλε περίπου 15 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας το 2023, δηλαδή το 8% της μέγιστης ροής ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω διαφόρων οδών το 2018-2019. Η Gazprom δήλωσε ότι θα στείλει 37,2 εκατ. κυβικά μέτρα σήμερα σε σύγκριση με 42,4 εκατ. κυβικά μέτρα που έστειλε την Δευτέρα.

Η διακοπή των προμηθειών μέσω της Ουκρανίας θα είναι σημαντικό πλήγμα για τη Μολδαβία, μια χώρα που κάποτε αποτελούσε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης. Η Ουγγαρία θα συνεχίσει να λαμβάνει ρωσικό φυσικό αέριο από το νότο, μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού TurkStream της Μαύρης Θάλασσας, αν και επιθυμούσε να διατηρήσει και την ουκρανική διαδρομή.

Tι είπε ο Ρώσος πρέσβης

Ο πρέσβης της Ρωσίας στην Αθήνα, έδωσε συνέντευξη στο ρωσικό πρακτορείο Ria Novosti και αναφέρθηκε στις αποφάσεις που θα πρέπει να λάβει η Ελλάδα στον ενεργειακό τομέα. «Εάν οι ελληνικές αρχές αρνηθούν το ρωσικό αέριο για πολιτικούς λόγους, θα πρέπει να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν υψηλά κόστη. Η ελληνική κυβέρνηση υπογραμμίζει συνεχώς το καθήκον της να εγκαταλείψει το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά δεν πιστεύω ότι είναι δυνατό να αντικαταστήσει τις ρωσικές προμήθειες με πιο ακριβό LNG από άλλες χώρες. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα μια εκρηκτική αύξηση των τιμών των καυσίμων. Οι Έλληνες πολίτες αναγκάστηκαν να πληρώσουν εξωφρενικούς λογαριασμούς για φυσικό αέριο και ρεύμα», ανέφερε.

«Το ρωσικό αέριο αντιπροσώπευε περίπου το 60% του ενεργειακού ισοζυγίου της Ελλάδας το 2024», είπε ο πρέσβυς επικαλούμενος επίσημα στοιχεία της ελληνικής εταιρείας διανομής φυσικού αερίου ΔΕΣΦΑ. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες έθεσαν στην Ευρώπη όρο να εγκαταλείψει τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους έως το 2027. Για το σκοπό αυτό, συγκεκριμένα, κατασκευάστηκε τερματικός σταθμός LNG στην Αλεξανδρούπολη και τέθηκε σε λειτουργία πριν από τρεις μήνες. Η θέση σε λειτουργία του τερματικού σταθμού στην Αλεξανδρούπολη, δεν επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τη συνολική κατάσταση από την έναρξη λειτουργίας του», δήλωσε ο Μάσλοβ.

Δεν απέκλεισε την πιθανότητα η Ελλάδα να σταματήσει να αγοράζει φυσικό αέριο από τη Ρωσία έως το 2027. «Το ερώτημα, ωστόσο, είναι γιατί η ελληνική πλευρά θα ήθελε να κάνει τόσα πολλά για χάρη ορισμένων πολιτικών εκτιμήσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επικρατήσει η στοιχειώδης κοινή λογική», κατέληξε ο πρέσβης.