Ιράν: Φύλαγε τα ρούχα σου να έχεις τα μισά με την ραδιενέργεια

Ο πυρηνικός επιστήμονας Γκέοργκ Σταϊνχάουζερ, καθηγητής στο Πολυτεχνείο της Βιέννης, είπε στο DPA, το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων, τα εξής: «Ακόμη και αν οι φυγοκεντρητές λειτουργούσαν και ήταν φορτωμένοι με ουράνιο την στιγμή της επίθεσης, δεν θα ήταν μεγάλη η ποσότητα και το ουράνιο είναι σχεδόν μη-ραδιενεργό λόγω της μακράς ημιζωής του. Η απελευθέρωση ουρανίου από αυτές τις εγκαταστάσεις θα είχε ως αποτέλεσμα τοπική μόλυνση με το βαρύ μέταλλο ουράνιο, αλλά δεν μπορεί κανείς να φανταστεί ότι θα μπορούσε να προκληθεί ραδιενεργό σύννεφο όπως αυτό του Τσερνόμπιλ, ή της Φουκουσίμα». Δεν διευκρινίζει τι εννοεί “τοπική” – η Τεχεράνη π.χ. απέχει 90 χιλιόμετρα και έχει πληθυσμό ίσο με της όλης της Ελλάδας. Εκτός κι αν οι Ιρανοί ως θύματα δεν μετράνε για τον καθηγητή.

Ο ίδιος, αντί να σταθεί στις ανθρώπινες αγωνίες, πέρασε στην ισραηλινή και αμερικανική έγνοια, λέγοντας ότι «αν όντως επλήγησαν όχι μόνο οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού, αλλά και τα εργοστάσια φυγοκέντρησης, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει πιθανότατα ερειπωθεί και η ανασυγκρότησή του θα είναι θέμα ετών, αν όχι δεκαετιών». Ακόμη και το New Scientist που είναι επιστημονική επιθεώρηση, αποφεύγει να αναφερθεί αντικειμενικά στους κινδύνους, αλλά παρουσιάζει την άποψη ενός ειδικού που λέει ότι «όπως φαίνεται μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει διαρροή στον εξωτερικό χώρο».

Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί το εξής: Οι Αμερικανοί δηλώνουν ότι κατέστρεψαν ολοσχερώς τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, οι Ιρανοί ισχυρίζονται ότι έκρυψαν το απεμπλουτισμένο ουράνιο σε μυστική τοποθεσία, οι δε Ρώσοι δηλώνουν ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις υπέστησαν περιορισμένες ζημιές. Μία ολική καταστροφή των πυρηνικών εγκαταστάσεων θα σήμανε κατά πάσα πιθανότητα μεγάλη διαρροή ραδιενέργειας. Αν αυτό δεν επιβεβαιωθεί, τότε δεν αποκλείεται να αληθεύει η εκδοχή των Ιρανών. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα αμερικανικά πλήγματα είναι ασήμαντα, αλλά ενδέχεται να έπληξαν κυρίως μηχανολογικές-εργοστασιακές εγκαταστάσεις, του πυρηνικού προγράμματος. Να σημειωθεί ότι δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο τι ακριβώς επλήγη και όλα αυτά μένει να επιβεβαιωθούν. Πέραν του τι έχει συμβει μέχρι στιγμής, όμως, δεν ξέρουμε τι έχουν οι εμπλεκόμενοι κατά νου για το μέλλον.

Καθησυχασμός για λόγους πολιτικής;

Αν και πολλοί πολιτικοί μιλούν καθησυχαστικά, λες και πέφτουν βόμβες σε χωράφια, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργεια έχει καλέσει σε έκτακτη συνεδρίαση στην βάση της, στη Βιέννη, μετά τον αμερικανικό βομβαρδισμό. Ο γενικός διευθυντής της Ραφαήλ Γκρόσι ανέβαλε την επίσκεψή τους στις Βρυξέλλες, όπου θα είχε συνάντηση με Ευρωπαίους υπουργούς Εξωτερικών και επέλεξε να μείνει στην Βιέννη για να συσκεφθεί με ειδικούς. Αν πράγματι όσα συμβαίνουν στο Ιράν αφορούσαν μόνον μερικά τετραγωνικά χιλιόμετρα, δεν θα αγωνιούσε η Διεθνής Επιτροπή, ούτε ο Αντόνιο Κόστα.

Σήμερα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Κόστα κάλεσε «όλους τους εμπλεκόμενους να δείξουν αυτοσυγκράτηση και σεβασμό τόσο στη διεθνή νομοθεσία όσο και στην πυρηνική ασφάλεια».

Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας χαρακτήρισε τις επιθέσεις του Ισραήλ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν ως «βαθιά ανησυχητικές». Ο Γκρόσι, και πριν το αμερικανικό πλήγμα, είχε πει ότι η στρατιωτική κλιμάκωση «αυξάνει την πιθανότητα ραδιενεργού διαρροής, με σοβαρές συνέπειες για τους ανθρώπους και το περιβάλλον».

Δεν θα είναι δα και Τσερνόμπιλ!

Ο καθηγητής Τζιμ Σμιθ, από το Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, ο οποίος έχει μελετήσει τις συνέπειες της καταστροφής του Τσερνομπίλ, είπε στο BBC ότι η εκτόξευση πυραύλου σε αποθηκευμένα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου δεν θα αποτελούσε «πυρηνικό ατύχημα στην ίδια κλίμακα με τις καταστροφές που συνέβησαν σε πυρηνικούς σταθμούς στη Φουκουσίμα ή στο Τσερνομπίλ. Το ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού είναι περίπου τρεις φορές πιο ραδιενεργό από το μη εμπλουτισμένο ουράνιο. Αλλά στην πραγματικότητα, σε γενικές γραμμές, κανένα από αυτά δεν είναι ιδιαίτερα πυκνά ραδιενεργό. Δεν θα προκαλούσε σημαντικό πρόβλημα περιβαλλοντικής μόλυνσης», είπε, χωρίς όμως κι αυτός να εξηγεί τι νοείται ως “σημαντικό πρόβλημα”.

Είπε πάντως ότι το ουράνιο θα μπορούσε να διασκορπιστεί τοπικά από μια έκρηξη, χωρίς να διευκρινίσει το “τοπικά”. Την περασμένη εβδομάδα, όταν το Ισραήλ έπληξε την εγκατάσταση Νατάνζ, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας διαπίστωσε ραδιενεργό μόλυνση στην περιοχή. Άγνωστο τι νοείται και πάλι ως “περιοχή”.

«Με το ουράνιο η ακτινοβολία δεν ταξιδεύει πολύ μακριά», είπε στο BBC η καθηγήτρια Κλερ Κόρκχιλ, Πρόεδρος Ορυκτολογίας και Διαχείρισης Ραδιενεργών Αποβλήτων στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ. «Αλλά για τους ανθρώπους κοντά στην περιοχή, θα μπορούσαν να υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία τους. Όσον αφορά την τοξικότητα για το ανθρώπινο σώμα, σίγουρα δεν θέλετε να εισπνέετε σωματίδια ουρανίου και δεν θέλετε ούτε να τα καταπίνετε. Τα σωματίδια ουρανίου θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στα κύτταρα, είτε στους πνεύμονές σας, είτε στο στομάχι σας, και να αποσυντεθούν αργά, ραδιενεργά, και αυτό θα προκαλέσει σημαντική βλάβη».

“Α, λάθος, δεν χτυπήσαμε αντιδραστήρα”

Σύμφωνα με το Reuters οι ειδικοί ανησυχούν περισσότερο μην πληγεί πυρηνικός αντιδραστήρας, όπως στο Μπουσίρ, κοντά στον Περσικό Κόλπο (υπήρξαν αναφορές σε ιρανικά ΜΜΕ για εκρήξεις στο Μπουσίρ σήμερα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επλήγη ο σταθμός). Οι φόβοι έγιναν αγωνία και στις 19 Ιουνίου, όταν ο ισραηλινός στρατός δήλωσε ότι είχε χτυπήσει μια τοποθεσία στο Μπουσίρ, μόνο και μόνο για να δηλώσει σχεδόν αστραπιαία ότι «η ανακοίνωση ήταν λανθασμένη». Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι θέλει να αποφύγει οποιαδήποτε πυρηνική καταστροφή. Δηλαδή στηριζόμαστε εν μέρει στην επάρκεια των Ισραηλινών επιστημόνων και στρατιωτικών; 

Ο Ρίτσαρντ Γουέικφορντ, επίτιμος καθηγητής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, δήλωσε στο Reuters ότι ενώ η μόλυνση από επιθέσεις σε εγκαταστάσεις εμπλουτισμού θα ήταν «κυρίως ένα πρόβλημα για τις γύρω περιοχές, οι εκτεταμένες ζημιές σε μεγάλους αντιδραστήρες είναι άλλη ιστορία, γιατί ραδιενεργά στοιχεία θα απελευθερώνονταν είτε μέσω ενός νέφους πτητικών υλικών είτε στη θάλασσα».

Το πρώην μέλος της επιτροπής αφοπλισμού στον ΟΗΕ, ο Ιγκόρ Νικούλιν, δήλωσε ότι πλήγμα στο Μπουσίρ θα σημαίνει απελευθέρωση ραδιενεργών συστατικών και νέφος παρόμοιο με του Τσερνόμπιλ και ότι αυτό θα απειλούσε πάνω από δέκα-δεκαπέντε χώρες, όχι μόνον τις άμεσα συνορεύουσες, αλλά και την Τουρκία, χώρες της Κασπίας, του Καυκάσου, το Καζακστάν, το Τουρκμενιστάν ίσως και τη Ρωσία. Το που θα κατευθυνόταν το νέφος, εξαρτάται από τις μετεωρολογικές συνθήκες. Οι Ρώσοι ειδικοί δίνουν και χάρτη, θεωρώντας ότι βορειοανατολικά του Ιράν θα προστατευθούν λόγω των οροσειρών. Η Σαουδική Αραβία είναι στο κίτρινο επειδή για αφαλάτωση πόσιμου νερού έχει πρόσβαση και σε άλλες θάλασσες πέραν του Περσικού Κόλπου.

 

Η έγνοια για το νερό

Για τα κράτη του Κόλπου, ο αντίκτυπος οποιουδήποτε πλήγματος στο Μπουσίρ θα μόλυνε κάτι άμεσα ζωτικό: Tα δικά τους νερά. Αυτό θα έθετε σε κίνδυνο μια απαραίτητη πηγή αφαλατωμένου πόσιμου νερού. Το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) βρίσκεται σε υψηλή επιφυλακή για να παρακολουθεί τυχόν πιθανή περιβαλλοντική μόλυνση μετά τις επιθέσεις, δήλωσε μια πηγή με γνώση του θέματος στο αμερικανικό πρακτορείο. Μέχρι στιγμής δεν έχουν υπάρξει ενδείξεις μόλυνσης, ανέφερε η πηγή, προσθέτοντας ότι το GCC είχε σχέδια έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση απειλής για την ασφάλεια του νερού και των τροφίμων στον Κόλπο.

Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το αφαλατωμένο νερό αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 80% του πόσιμου νερού της χώρας, ενώ το Μπαχρέιν εξαρτάται πλήρως από το αφαλατωμένο νερό και το 100% των υπόγειων υδάτων να προορίζεται για σχέδια έκτακτης ανάγκης, αναφέρουν οι αρχές. Το Κατάρ εξαρτάται επίσης σε ποσοστό 100% από το αφαλατωμένο νερό. Στη Σαουδική Αραβία, ένα πολύ μεγαλύτερο έθνος με μεγαλύτερο απόθεμα φυσικών υπόγειων υδάτων, περίπου το 50% της παροχής νερού προέρχεται επίσης από αφαλατωμένο νερό από το 2023.

Ορισμένα κράτη του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία, το Ομάν και τα ΗΑΕ, έχουν πρόσβαση σε περισσότερες από μία θάλασσες για να αντλούν νερό, το Κατάρ, το Μπαχρέιν και το Κουβέιτ συνωστίζονται κατά μήκος της ακτογραμμής του Κόλπου, χωρίς πρόσβαση σε άλλο θαλασσινό νερό.