Ο Δ. Χριστογιαννόπουλος (Φωτοκύκλωση) για τα απόβλητα φωτοβολταϊκών πλαισίων

Μέχρι τον Ιούλιο του 2023, η ένταξη και συμμετοχή των υπόχρεων εταιρειών στο Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) είναι ελάχιστη, μάλλον μηδενική για τα φ/β πλαίσια, δημιουργώντας στην αγορά εισφοροδιαφυγή, επισημαίνει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο SLpress.gr ο Δημήτρης Χριστογιαννόπουλος, γενικός διευθυντής του αρμόδιου και εγκεκριμένου ΣΕΔ για την ανακύκλωση Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού “ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ”. «Τα ανακτώμενα υλικά (των φωτοβολταϊκών) που αξιοποιούνται προσεγγίζουν το ποσοστό του 85%», αναφέρει. 

• Πως πάει η συλλογή και ανακύκλωση φ/β πάνελ στην Ελλάδα;

Η ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ ως αρμόδιο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) στην Ελλάδα (έχει αναλάβει το έργο της ανακύκλωσης των φωτοβολταϊκών πλαισίων στην χώρα μας και τον Μάιο του 2021) πραγματοποίησε την πρώτη συλλογή, παραλαμβάνοντας για ανακύκλωση 36 τόνους αποβλήτων φωτοβολταϊκών πάνελ. Στο πλαίσιο της δραστηριότητάς μας μέχρι σήμερα, μεταξύ των λοιπών αποβλήτων (λευκές συσκευές, οθόνες, προϊόντα τεχνολογίας, λαμπτήρες, φωτιστικά, μικροσυσκευές κλπ) Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΗΗΕ, που διαχειριζόμαστε, έχουμε συλλέξει και μεταφέρει 323 τόνους αποβλήτων φ/β πλαισίων.

Τα συλλεχθέντα από διάφορα σημεία της επικράτειας απόβλητα φωτοβολταϊκών πλαισίων οδηγούνται σε χώρους προσωρινής αποθήκευσης (Αττική, Δυτική Μακεδονία, Κρήτη κλπ) στην συνέχεια υποβάλλονται σε διαλογή για να οδηγηθούν σε μονάδα ανακύκλωσης στο εξωτερικό.

Με την εκάστοτε εταιρεία συλλογής/μεταφοράς ή μονάδα επεξεργασίας συμβάλλεται το ΣΣΕΔ και εποπτεύει τη διαδρομή διακίνησης του αποβλήτου, μέχρι τελικής επεξεργασίας ή ανάκτησης υλικών του. Ήδη έχει προγραμματισθεί η διασυνοριακή μεταφορά φορτίου φωτοβολταϊκών πλαισίων σε μονάδα επεξεργασίας του εξωτερικού.

Τα ανακτώμενα υλικά χρήσιμα ή μη, τα διαχειρίζεται η μονάδα επεξεργασίας. Οι συνεργαζόμενοι με το ΣΣΕΔ πάροχοι υπηρεσιών (συλλογής/μεταφοράς/επεξεργασίας κλπ.) καταγράφουν τα στοιχεία και τα υποβάλλουν στο ΣΣΕΔ. Η επίτευξη των εθνικών στόχων συλλογής και ανακύκλωσης, ήτοι 65% του Μ.Ο. τριετίας των εισερχομένων στην αγορά ΗΗΕ (περιλαμβανομένων των φ/β πλαισίων), είναι ευθύνη του ΣΣΕΔ, ανάλογα με το ποσοστό παραγωγών που εκπροσωπεί.

Τα συλλεγόμενα φωτοβολταϊκά προς το παρόν είναι ιστορικά, μη χρηματοδοτημένα πλαίσια, από εγκαταστάσεις προηγουμένων ετών, αλλά και νεότερα που αντικαθίστανται με νέας τεχνολογίας, τα οποία προκύπτουν όλο και συχνότερα, κάμπτοντας την άποψη “μεγάλου χρόνου ζωής τους”. Οι ποσότητες/όγκοι αυτών θα αυξάνονται στο μέλλον προσθετικά καθώς και η ανάγκη κατάλληλης διαχείρισής τους, δεδομένου ότι ο κλάδος της ηλιακής ενέργειας αναπτύσσεται ραγδαία. Είμαστε πλέον αντιμέτωποι με την παραγωγή ηλιακών ηλεκτρονικών αποβλήτων.

Η ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ είναι Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (Α.Η.Η.Ε.) εγκεκριμένο από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.) – υπάγεται στο ΥΠΕΝ – που οργανώθηκε και υποστηρίζεται από επιχειρήσεις του κλάδου Ηλεκτρικού-Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (Η.Η.Ε.).

Οι δυσκολίες στην ανακύκλωση 

• Ποιες είναι οι δυσκολίες στην ανακύκλωση φ/β πάνελ σε ότι αφορά τη συμμετοχή των εταιρειών;

Με βάση την αρχή της “Ευθύνης του Παραγωγού” η οργάνωση και χρηματοδότηση της Ανακύκλωσης πραγματοποιείται μέσω των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) που εγκρίνεται για το ρεύμα αποβλήτων, στα οποία συμμετέχουν/προσχωρούν με Σύμβαση οι υπόχρεοι παραγωγοί και καταβάλλουν “χρηματική εισφορά” για κάθε τέτοιο προϊόν όταν το διαθέτουν στην αγορά. Tα ΣΕΔ οργανώνουν τη διαχείριση (συλλογή, μεταφορά, ανακύκλωση) από κάθε πηγή/σημείο παραγωγής αποβλήτων και λειτουργούν υπό την έγκριση και εποπτεία του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ).

Η υποχρέωση απόδοσης χρηματικής εισφοράς υπόχρεων παραγωγών ορίστηκε για φωτοβολταϊκά πλαίσια που διατέθηκαν στην αγορά από 1-1-2020. Η χρηματική εισφορά σύμφωνα με το εγκεκριμένο από τον ΕΟΑΝ επιχειρησιακό σχέδιο του ΣΣΕΔ ορίσθηκε 300 ευρώ/τόνο, με τα δεδομένα και παραδοχές του σχεδίου που υποβλήθηκαν. Οι υπόχρεοι που ακόμα καθυστερούν την ένταξή τους σε ΣΕΔ και δεν ανταποκρίνονται στις υφιστάμενες θεσμικές και περιβαλλοντικές επιταγές προφασιζόμενοι “οικονομική επιβάρυνση”, ορίστηκε ήδη χρηματική εισφορά για δύο έτη στα 150 ευρώ/τόνο. Και τούτο, προκειμένου να εξασφαλισθεί η αναγκαία χρηματοδότηση τουλάχιστον για τα πρώτα στάδια διαχείρισης των φωτοβολταϊκών πλαισίων από το ΣΣΕΔ.

Μέχρι σήμερα Ιούλιο 2023, η ένταξη και συμμετοχή των υπόχρεων εταιρειών στο ΣΕΔ είναι ελάχιστη μάλλον μηδενική για τα εν λόγω προϊόντα (φ/β πλαίσια), δημιουργώντας στην αγορά εισφοροδιαφυγή οριζόντια, η οποία παραμένει ως σήμερα ως προς τα προϊόντα αυτά, καθώς και η παράκαμψη εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας.

Στην πλειονότητά τους τα φωτοβολταϊκά πλαίσια εγχώρια ή εισαγόμενα από χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης ή από τρίτες χώρες, που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, αξιοποιούνται στην αγορά ενέργειας, χωρίς να έχουν τηρηθεί οι νόμιμες προϋποθέσεις για τα υπόχρεα προϊόντα και τους παραγωγούς ήτοι: εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών (ΕΜΠΑ), συμμετοχή σε ΣΕΔ, καταγραφή προϊόντων put in the market, αναγραφή παραγωγού και ποσού χρηματικής εισφοράς ανακύκλωσης στα παραστατικά προμήθειας κλπ, ώστε να έχει εξασφαλισθεί η προβλεπόμενη περιβαλλοντική διαχείριση αυτών των προϊόντων.

Η δε καθυστέρηση χρηματοδότησης αφ’ ενός οπισθοδρομεί την διαχείρισή τους (καταγραφή, συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία, στόχοι) αφ’ ετέρου σωρεύει ιστορικά και ορφανά απόβλητα στην αγορά και στο περιβάλλον, που ούτως ή άλλως έχουμε ευθύνη να διαχειριστούμε.

Το νομοθετικό πλαίσιο 

• Ποιο είναι το νομοθετικό πλαίσιο που ορίζει τις υποχρεώσεις των εταιρειών για την συμμετοχή τους στην ανακύκλωση;

Η οργάνωση της “Ανακύκλωσης” εισάγεται θεσμικά το 2001(ν.2939/01) σε συμμόρφωση με τις οδηγίες της ΕΕ, για τα απόβλητα άλλων προϊόντων (πέραν των οργανικών), όπως είναι μεταξύ άλλων τα είδη Ηλεκτρικού Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού. Η διαχείριση αποβλήτων προϊόντων ΗΗΕ στα οποία περιλαμβάνονται και τα φ/β πλαίσια, εξειδικεύεται από 2014 με τη σχετική ΚΥΑ
23615/651/Ε.103/2014 όπου μάλιστα, πλην των άλλων, για ορισμένα προϊόντα όπως τα φωτοβολταϊκά πλαίσια, ορίσθηκε (αρθ. 6, παρ.1 της ΚΥΑ) η “κυρίως και κατά προτεραιότητα» υποχρέωση τήρησης των ειδικότερων απαιτήσεων του νόμου αυτού.

Επίσης ορίζονται και οι ειδικότεροι όροι (αρθ. 13, αρθ.16 κλπ.) για τους υπόχρεους με βάση την θεσπισμένη αρχή της “ευθύνης του παραγωγού”, ώστε να εξασφαλισθεί η σύννομη διαχείριση και χρηματοδότηση του τέλους κύκλου ζωής των, η ορθή απόρριψή τους και μετέπειτα μεταχείριση του εξοπλισμού αυτού. Με το ν. 4042/12 (άρθ. 25), ορίζεται πλέον η “Διευρυμένη Ευθύνη Παραγωγού προϊόντων” για τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που κατασκευάζουν, αναπτύσσουν, μεταποιούν, επεξεργάζονται, πωλούν ή εισάγουν προϊόντα
επαγγελματικά.

Ακολουθεί ο ν.4496/17 (αρθ.4Β, αρθ.22 1.β, κλπ.) όπου ορίζεται ότι οι παραγωγοί ή οι διαχειριστές “άλλων προϊόντων” υποχρεούνται να λειτουργούν/συμμετέχουν σε ΣΣΕΔ για κάθε
είδος προϊόντος τους. Πιο πρόσφατα στο ενιαίο πλαίσιο του ν. 4819/21 (άρθ. 11, αρθ.12, άρθ. 14 κλπ) ορίζεται ότι οι παραγωγοί προϊόντων για τα οποία προβλέπεται η λειτουργία ΣΕΔ στο πλαίσιο του οικείου Προγράμματος Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού, υποχρεούνται να
λειτουργούν/συμμετέχουν σε ΣΣΕΔ, στην ίδια θεσμική βάση και σε συμμόρφωση με τις αντίστοιχες οδηγίες ΕΕ.

Η ρύθμιση περιλαμβάνει: τη διάθεση προϊόντων στην ελληνική αγορά με οποιαδήποτε τεχνική πώλησης -ακόμα και της εξ αποστάσεως σύμβασης, από κάθε πρόσωπο φυσικό ή νομικό εγκατεστημένο στην ΕΕ ή σε τρίτη χώρα, ή από φορολογικό αντιπρόσωπο ν.2859/2000, ή και από τη διαδικτυακή πλατφόρμα, εκτός αν ο πωλητής του προϊόντος προσκομίζει ηλεκτρονικά πιστοποιητικό εγγραφής του στο ΕΜΠΑ. Η τήρηση δε των ανωτέρω υποχρεώσεων (ΕΜΠΑ, συμμετοχή σε ΣΕΔ κλπ.) αποτελεί ειδικό όρο εκτέλεσης της σύμβασης σύμφωνα με το άρθ. 130 ν.4412/16(σε Δημόσιες Συμβάσεις).

Το ΕΜΠΑ καταρτίσθηκε και τηρείται σύμφωνα με την ΥΑ 181504/2016 όπως ισχύει και η χρηματική εισφορά αποδίδεται σύμφωνα με την ΚΥΑ 112145/2004). Πρακτικά, κάθε υπόχρεος παραγωγός, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, μεταξύ άλλων οφείλει: 1)να συμβάλλεται με ΣΕΔ κατάλληλο για τα είδη προϊόντων που διαθέτει, 2) να εγγράφεται και καταχωρεί στοιχεία του ίδιου και των προϊόντων του στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών που τηρεί ο ΕΟΑΝ (αρχική εγγραφή και ετήσια ανανέωση), 3) να καταβάλλει χρηματική εισφορά ανακύκλωσης στο ΣΣΕΔ που συμμετέχει για κάθε προϊόν του που διαθέτει στην αγορά, 4) να αναγράφει τον Αριθμό Μητρώου του ΕΜΠΑ στις συναλλαγές του, σε δημόσιες συμβάσεις ανάθεσης, σε προγράμματα κλπ., 5) να αναγράφει χωριστά στα παραστατικά του το ποσό της χρηματικής εισφοράς ανακύκλωσης πλέον του αναλογούντος σ’ αυτή ΦΠΑ και ό,τι μεταξύ αυτών ορίζεται.

Τα μη ανακυκλώσιμα υλικά 

• Ποια υλικά των φ/β δεν ανακυκλώνονται και ποια διαδικασία ακολουθείτε για αυτά;

Οι μέθοδοι διαχείρισης των φωτοβολταϊκών πλαισίων που έχουν μελετηθεί αφορούν συνήθως τους διαδεδομένους τύπους φ/β πάνελ κρυσταλλικού πυριτίου (μονοκρυσταλλικού και πολυκρυσταλλικού) και περιλαμβάνουν, μηχανική επεξεργασία, χρήση οργανικών διαλυτών και θερμική επεξεργασία, οι οποίες μέθοδοι ευνοούν την αποστρωματοποίηση του πάνελ διογκώνοντας ή αποσυνθέτοντας αντίστοιχα τη ρητίνη ΕVA, οπότε διαχωρίζονται τα κύρια συστατικά μέρη (γυαλί, φωτοβολταϊκό κελί, ribbon/μεταλλικά ηλεκτρόδια, tedlar) τα οποία αποτελούν ανακυκλώσιμα υλικά των πάνελ.

Η τυπική κατεργασία των υλικών αυτών γίνεται κυρίως με αυτοματοποιημένη μηχανική επεξεργασία. Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει την αποκοπή και αφαίρεση των καλωδίων και του πλαισίου αλουμινίου του πάνελ. Κατά το δεύτερο στάδιο, αφού έχουν διαχωριστεί τα παραπάνω υλικά (καλώδια, πλαίσιο αλουμινίου) πραγματοποιείται στο υπολειπόμενο πάνελ αντίστοιχα η αποκοπή του βύσματος, που υπάρχει στο πίσω μέρος του πάνελ.

Σε επόμενο στάδιο έχουμε την απαραίτητη αφαίρεση/αποσύνθεση οποιουδήποτε υπολείμματος κόλλας που είχε χρησιμοποιηθεί για τη μόνωση του βύσματος και ολόκληρου του πάνελ και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ξεχωριστή ανάκτηση των υλικών. Ταυτόχρονα, κόβεται η κεφαλή του πάνελ ως προετοιμασία για το επόμενο και τελικό στάδιο. Τέλος, ακολουθεί το στάδιο της αποκόλλησης του γυαλιού από το “σάντουιτς” (πολυστρωματικό πλαστικό πίσω φύλλο με γκοφρέτα σιλικόνης και αγωγούς).

Στο στάδιο αυτό ανακτάται γυαλί διαχωρισμένο βάσει τόσο της ποιότητάς του (καθαρό ή με μικρές προσμίξεις). Κατά τη διαδικασία την ανακύκλωσης, τα ανακτώμενα υλικά που αξιοποιούνται προσεγγίζουν το ποσοστό του 85% κατά βάρος, με κυριότερα να είναι το γυαλί (περίπου 65%) και το πλαίσιο αλουμινίου (περίπου το 15%). Για το υπόλοιπο μέρος υλικών που δεν εμπορευματοποιούνται προς το παρόν, οι νέες τεχνολογίες και μέθοδοι που αναπτύσσονται σχεδιάζουν την εξάντληση της αξιοποίησής του, ώστε το συνολικό ποσοστό ανακύκλωσης/επεξεργασίας να προσεγγίζει το 99%.

Τυχόν χημικό υλικό ή υπόλοιπο που δεν ανακυκλώνεται, υπόκειται σε ασφαλείς μεθόδους διάθεσης, ώστε να μειωθεί ο αντίκτυπος στο περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση οι τεχνικές που αναπτύσσονται σχετικά με τις μεθόδους διαχείρισης, σχετίζονται με α) τη χημική τους σύσταση, β) την τοξικότητα των εκπλυμάτων τους και γ) τη συμπεριφορά κάθε είδους αποβλήτου (διαφορετική δομή και σύσταση), τα οποία διαφέρουν και εξελίσσονται στα προϊόντα 1ης, 2ης ή 3ης γενιάς φωτοβολταϊκών.

Οι άλλες χώρες της ΕΕ

• Σε σχέση με της υπόλοιπες χώρες της ΕΕ πού κατατασσόμαστε στη συλλογή φ/β πάνελ;

Η συλλογή των αποβλήτων φ/β πλαισίων πραγματοποιήθηκε από το ΣΣΕΔ ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ και ξεκίνησε από το 2020 και μετά που έλαβε έγκριση ως πρώτος και μόνος αρμόδιος φορέας για τη διαχείριση φωτοβολταϊκών πλαισίων, αν και η ανακύκλωση αυτών προβλέπεται θεσμικά από το 2014. Ακριβή επίσημα στοιχεία για την αλυσίδα της ανακύκλωση φ/β πλαισίων στις χώρες της ΕΕ, δεν έχουν καταγραφεί, υπολείπονται ή είναι αποσπασματικά, πιθανώς επειδή το πρόβλημα δεν θεωρήθηκε οξύ στα προηγούμενα έτη και η εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας ιδιαίτερα αναπτύχθηκε τελευταία.

Σε όλο τον κόσμο σήμερα υπολογίζεται ότι υπάρχουν 2,5 δισ. ηλιακά πάνελ ενώ οι εξειδικευμένες υποδομές για την απόρριψη και ανακύκλωση είναι ακόμα ανεπαρκείς. Σε παγκόσμιο επίπεδο πλέον επείγουν συντονισμένες πρωτοβουλίες για την πρόληψη της τεράστιας επικείμενης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Ο Διεθνής Οργανισμός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΙRENE) προειδοποιεί ότι «μέχρι το 2050 θα έχουμε βουνά ολόκληρα από φωτοβολταϊκά που έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής τους αν δεν ξεκινήσουμε άμεσα να στήνουμε ολοκληρωμένες αλυσίδες ανακύκλωσης».

Σε αυτή την κατεύθυνση στη Γαλλία, μόλις πρόσφατα το 2023, εγκαινιάσθηκε η ολοκληρωμένη βιομηχανική μονάδα, στην πόλη της Γκρενόμπλ, για την πλήρη ανακύκλωση των ηλιακών πάνελ, η οποία σχεδιάζει να εκμεταλλεύεται και επαναχρησιμοποιεί το 99% των υλικών των
παλιών φωτοβολταϊκών. Δηλαδή, εκτός από τα μέρη από αλουμίνιο και γυαλί, η νέα μονάδα θα ανακυκλώνει και τα μεταλλικά στοιχεία των πάνελ, όπως άργυρος και χαλκός, που ήταν δύσκολο ως τώρα να εξαχθούν. Συνέχεια αυτά θα χρησιμοποιούνται για την κατασκευή νέων φωτοβολταϊκών.

Αδειοδότηση και ανακύκλωση 

• Ποια είναι η σχέση αδειοδότησης των φωτοβολταϊκών σταθμών με την ανακύκλωση των αποβλήτων τους;

Στη χώρα μας, η ραγδαία ανάπτυξη της παραγωγής και εγκατάστασης συστημάτων φωτοβολταϊκών τα τελευταία έτη, ασφαλώς οδηγεί σε αυξημένες ποσότητες αποβλήτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΕ από το 2007 έως το 2020 έχουν αδειοδοτηθεί περίπου 1000 μονάδες/σταθμοί φωτοβολταϊκών, το 2021 αυξήθηκαν σε 2.350, έως τον Ιούνιο 2023 ανέρχονται περίπου σε 2720 και συνεχίζουν να αδειοδοτούνται αδιάλειπτα, χωρίς την προηγούμενη εξασφάλιση της περιβαλλοντικής διαχείρισης των αποβλήτων τους. Ήδη ωστόσο τίθεται θέμα συλλογής, ορθής απόρριψης, ανακύκλωσης και καταγραφής των παραγομένων αποβλήτων φωτοβολταϊκών πλαισίων, αυτών που προκύπτουν λόγω αντικατάστασης, μειωμένης απόδοσης, παλαιάς τεχνολογίας ή τέλους κύκλου ζωής τους και αυτών που θα προκύψουν με το πέρασμα του χρόνου.

Η μαζική αύξηση αυτών που βρίσκονται στο στάδιο της απόρριψης που επέρχεται άμεσα τα επόμενα έτη, συνιστά ένα σύγχρονο σοβαρό περιβαλλοντικό ζήτημα που θα είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμο, ιδιαίτερα στη χώρα μας, που διαθέτει και προωθεί αναλογικά σημαντικό αριθμό ηλιακών πάνελ και ΑΠΕ. Το θεσμικό πλαίσιο για την εξασφάλιση της περιβαλλοντικής διαχείρισης υπάρχει και μπορεί να εφαρμοσθεί.

Η ανάγκη στήριξης των ενεργειακών επενδύσεων (ΑΠΕ) ασφαλώς δεν μπορεί να στρέφεται σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και των βασικών αρχών που διέπουν κάθε δημοκρατικά οργανωμένο κράτος το οποίο έχει ανάγκη από συγκεκριμένο κανονιστικό πλαίσιο σε κάθε τομέα για την εύρυθμη λειτουργία του, το οποίο πρέπει να τηρείται ομοιόμορφα και από όλους. Άλλως, η μη τήρηση ή παράκαμψη θεσπισμένων υποχρεώσεων πλήττει το δημόσιο συμφέρον, τον υγιή ανταγωνισμό, το θεσμικό πλαίσιο αλλά και το περιβάλλον εν προκειμένω.

Η “εξαίρεση” των φ/β από τις υποχρεώσεις τους εφ’ όσον εξακολουθεί, δημιουργεί ασύμμετρη και ελλιπή εφαρμογή των κανόνων περιβαλλοντικής προστασίας, δημιουργεί διάκριση τόσο μεταξύ “υπόχρεων προϊόντων” όσο και μεταξύ “υπόχρεων παραγωγών” και λειτουργεί σε βάρος της ασφάλειας δικαίου και της εύρυθμης αγοράς. Τα ηλιακά συστήματα(φ/β) αποτελούν εξοπλισμό με μεγάλο κύκλο ζωής. Αλλά αντιπροσωπεύουν μία ακμαία πηγή περιβαλλοντικής ρύπανσης επειδή περιέχουν βλαπτικές ουσίες για το περιβάλλον και την υγεία όταν απελευθερώνονται. Οι λόγοι αυτοί σε συνάρτηση με την κατασπατάληση πολύτιμων πόρων για την κατασκευή των πάνελ, οδηγούμαστε στην ανάγκη ορθής διαχείρισης των αποβλήτων φωτοβολταϊκών πάνελ.

Συμπερασματικά μπορεί να ειπωθεί, ότι το ισχύον εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο
υποστηρίζει την ανακύκλωση αποβλήτων προϊόντων ΗΗΕ, ως παράγοντα Κυκλικής Οικονομίας, προάσπιση του Κλίματος και προτεραιότητα για την προστασία του περιβάλλοντος, από το οποίο πλαίσιο δεν εξαιρείται ο κλάδος της ενέργειας, ο οποίος συναρτάται ευθέως με την κλιματική αλλαγή και το δίκαιο του περιβάλλοντος.