Οι δασμοί ΗΠΑ-Κίνας πυροδότησαν τον “πόλεμο του άνθρακα”…

Το 2024 εξήχθησαν από τις ΗΠΑ στην Κίνα – σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ενέργειας (EIA) των ΗΠΑ – 8.122.540 μετρικοί τόνοι (σ.σ. έχει γίνει μετατροπή από τον αμερικάνικο τόνο, που χρησιμοποιείται στα στοιχεία) μεταλλουργικού άνθρακα, που χρησιμοποιείται για την παραγωγή χάλυβα, καταγράφοντας μεγάλη αύξηση της τάξης του 67% συγκριτικά με το 2023, οπότε είχαν εξαχθεί 4.845.765 μετρικοί τόνοι. Ωστόσο, η εκατέρωθεν επιβολή δασμών, που ήδη οδηγεί σε μείωση των εξαγωγών άνθρακα από τις ΗΠΑ, δημιουργεί νέα δεδομένα στις εμπορικές ροές.

Οι επιπτώσεις φάνηκαν από τον Φεβρουάριο με το πρώτο κύμα δασμών, οπότε Κινέζοι έμποροι και χαλυβουργοί δήλωναν ότι οι αμερικανικοί άνθρακες είχαν ήδη μη ανταγωνιστικές τιμές. Γι’ αυτό αναλυτές εκτιμούν ότι η Κίνα θα στραφεί προς άλλες κατευθύνσεις για να καλύψει το κενό, που δημιουργείται από την μείωση των εισαγωγών από τις ΗΠΑ. Μια από τις χώρες που αναμένεται να ενισχύσει την παρουσία της στη “χώρα του δράκου” είναι η Ρωσία, καθώς ο ρωσικός άνθρακας ευνοείται από την βελτιούμενη σιδηροδρομική συνδεσιμότητα των δύο χωρών και τις μειωμένες τιμές λόγω των δυτικών κυρώσεων.

Επίσης, ισχυροποίηση της θέσης τους στην αγορά της Κίνας αναμένεται να έχουν η Αυστραλία και η Μογγολία. Η Μογγολία, που εξήγαγε το 2024 56,8 εκατ. μετρικούς τόνους άνθρακα στην Κίνα, έχει ξεκινήσει ήδη εργασίες για την βελτίωση των σιδηροδρομικών υποδομών της, ώστε να μειώσει τους χρόνους και το κόστος μεταφοράς. Οι εξαγωγικές απώλειες των ΗΠΑ στην αγορά της Κίνας μπορεί να απορροφηθούν, τουλάχιστον μερικά, από την Ινδία, όπου η ανάπτυξη της χαλυβουργίας αυξάνει τις ανάγκες για τον μεταλλουργικό άνθρακα.

Κρίσιμος παράγοντας η Ινδία

Παρότι ο αμερικανικός άνθρακας αντιμετωπίζει έντονο ανταγωνισμό από τον άνθρακα χαμηλού κόστους στην ινδική αγορά, ωστόσο –σύμφωνα τα στοιχεία της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ενέργειας (eia) των ΗΠΑ– το 2024 εξήχθησαν από τις ΗΠΑ στην Ινδία 9.604.307 μετρικοί τόνοι μεταλλουργικού άνθρακα καταγράφοντας αύξηση κατά 14,3% συγκριτικά με το 2023. Με βάση τα νέα δεδομένα, εκτιμάται ότι είναι πιθανό να γίνουν διπλωματικές προσπάθειες από τις ΗΠΑ για να ενθαρρύνουν την Ινδία να αυξήσει τις αγορές αμερικανικού άνθρακα, μειώνοντας ενδεχομένως τα μερίδια αγοράς της Αυστραλίας και της Ρωσίας στην ινδική αγορά. Βεβαίως, η ανακατεύθυνση των εξαγωγών άνθρακα των ΗΠΑ προς την Ινδία έχει ευρύτερη γεωπολιτική σημασία, ιδιαίτερα για τις σχέσεις ΗΠΑ-Ινδίας-Κίνας.

Σύμφωνα με τους αναλυτές του ναυλομεσιτικού οίκου Intermodal η αναδιάταξη των ροών εμπορίου άνθρακα είναι πιθανό να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη ζήτηση για τα πλοία μεταφοράς χύδην φορτίου (bulk carriers). Καθώς οι εξαγωγές των ΗΠΑ μετατοπίζονται από την Κίνα σε πιο κοντινές αγορές, όπως η Ινδία και η Αυστραλία ανακατευθύνει τους όγκους προς την Κίνα, οι μέσες αποστάσεις πλεύσης συρρικνώνονται.

Εν τω μεταξύ, η αυξανόμενη χερσαία προσφορά της Μογγολίας προς την Κίνα εκτοπίζει περαιτέρω τη ζήτηση μέσω θαλάσσης. Ωστόσο, ο συνολικός αντίκτυπος στα τονομίλια θα εξαρτηθεί επίσης από την ισορροπία μεταξύ της αύξησης και της μείωσης του όγκου εισαγωγών.

Γενικά, το παγκόσμιο εμπόριο μεταλλουργικού άνθρακα αναμένεται να αυξηθεί ελαφρώς το 2025 (περίπου +0,8% σε ετήσια βάση) κυρίως λόγω της επέκτασης του χαλυβουργικού τομέα της Ινδίας. Αυτή η μέτρια ανάπτυξη μπορεί να βοηθήσει στην άμβλυνση των απωλειών σε τονομίλια που προκαλούνται από μικρότερες διαδρομές και χερσαίες μετατοπίσεις. Το ενδιαφέρον του ελληνικού εφοπλισμού είναι μεγάλο καθώς ελέγχει το 15,8% του παγκόσμιου στόλου των πλοίων μεταφοράς σιδηρομεταλλευμάτων και χύδην φορτίου (ore & bulk carriers).

Παράπλευρες απώλειες

Με δεδομένη τη σημασία του μεταλλουργικού άνθρακα στην παραγωγή χάλυβα δεν αποκλείεται η δασμολογική διαμάχη μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας να μειώσει τη ζήτηση χάλυβα που μεταφέρεται δια θαλάσσης. «Δεν είναι ακόμη σαφές ποια θα είναι η παγκόσμια συρρίκνωση της ζήτησης [για χάλυβα] εάν οι δασμοί συνεχιστούν μακροπρόθεσμα», δήλωσε ένας Ινδός αναλυτής συναλλαγών. «Αλλά για την ινδική χαλυβουργία, οι εξαγωγές αποτελούν μόνο ένα μικρό ποσοστό της συνολικής παραγωγής, επομένως το μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης εξακολουθεί να καθοδηγείται από την εγχώρια αγορά». «Εκτός από την Ινδία, σίγουρα βλέπω μειώσεις στην παραγωγή [χάλυβα] σε άλλες χώρες», δήλωσε ένας τοπικός Ινδός έμπορος.

Στην Ιαπωνία, πηγές της αγοράς εξέφρασαν ανησυχίες ότι οι γειτονικές χώρες ενδέχεται να εφαρμόσουν παρόμοιους προστατευτικούς δασμούς ως αλυσιδωτό αποτέλεσμα. «Οι εξαγωγές [χάλυβα] της Ιαπωνίας προς τις ΗΠΑ είναι ελάχιστες. Οι Ιάπωνες χαλυβουργοί ανησυχούν περισσότερο για πιθανούς δασμούς αντιντάμπινγκ από τη Νότια Κορέα», δήλωσε ένας Ιάπωνας έμπορος, προσθέτοντας ότι η Νοτιοανατολική Ασία είναι επίσης βασικός αγοραστής ιαπωνικού χάλυβα. Το πρώτο τρίμηνο του 2025, η Νότια Κορέα ξεκίνησε έρευνες αντιντάμπινγκ για τις εισαγωγές χαλύβδινων πλακών θερμής έλασης από την Ιαπωνία και την Κίνα.

Στην Ευρώπη, οι αντιδράσεις στην αγορά χάλυβα ήταν ανάμεικτες, με τις κύριες ανησυχίες να επικεντρώνονται σε εξειδικευμένα προϊόντα χάλυβα και στους κατασκευαστές πρωτότυπου εξοπλισμού που εξάγεται απευθείας στην αυτοκινητοβιομηχανία των ΗΠΑ. «Όλοι απλώς κλείνουν μανιωδώς τρύπες», δήλωσε ένας περιφερειακός έμπορος άνθρακα, προσθέτοντας ότι τελικά, τα κράτη που παράγουν χάλυβα και εξαρτώνται από τις εξαγωγές θα αναγκαστούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο περικοπών στην παραγωγή.