Πυρετός στη Ναυτιλία για τα πράσινα καύσιμα – Τα δύο καυτά ζητήματα

Κράτη, οργανισμοί για τη ναυτιλία και εταιρείες έχουν διαμορφώσει δύο αντικρουόμενα “μέτωπα”, των υποστηρικτών και των αντίθετων με τα μέτρα, που υιοθετήθηκαν, τον περασμένο Απρίλιο, στην τακτική σύνοδο της Επιτροπής. Προ μηνός, εντάχθηκαν και οι ΗΠΑ στο “μέτωπο” των αντίθετων με το “πακέτο” μέτρων, που συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, Ρωσία, Ιράν και Βενεζουέλα, και άρχισαν να κινούνται δραστήρια, στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο, για να μην εγκριθούν τα μέτρα.

Παράλληλα, μια σειρά από ισχυρά ναυτιλιακά κράτη, εμφανίζονται να ζητάνε, θεσμικά, από τη Γραμματεία του ΙΜΟ, να γίνουν τροποποιήσεις στο εγκεκριμένο “πακέτο” μέτρων, επιδιώκοντας, ουσιαστικά, τον επαναπροσδιορισμό κρίσιμων στοιχείων, όπως είναι καθορισμός των μεταβατικών καυσίμων και ο τρόπος διάθεσης των κονδυλίων του “ισχυρού” Ταμείου, που προβλέπεται να δημιουργηθεί από εισφορές εκπομπών άνθρακα.

Στην ίδια κατεύθυνση κινείται μια ομάδα κορυφαίων ναυτιλιακών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων ελληνικών συμφερόντων. Αυτές με κοινή δήλωσή τους, σύμφωνα με το Reuters εξέφρασαν «σοβαρές ανησυχίες» σχετικά με το Πλαίσιο Μηδενικών Εκπομπών (Net-Zero Framework- NZF). «Ως έχουν τα πράγματα, δεν πιστεύουμε ότι η NZF του ΙΜΟ θα χρησιμεύσει αποτελεσματικά στην υποστήριξη της απαλλαγής της ναυτιλιακής βιομηχανίας από τις εκπομπές άνθρακα… ούτε θα διασφαλίσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού όπως προβλέπεται», ανέφεραν οι εταιρείες.

«Πιστεύουμε ότι απαιτούνται κρίσιμες τροποποιήσεις στην NZF του ΙΜΟ, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης ρεαλιστικών κατευθύνσεων… πριν εξεταστεί η υιοθέτησή του», αναφέρουν ακόμα οι εταιρείες, που εκπροσωπούν συνολικά περισσότερα από 1.200 πλοία, μεταφορικής ικανότητας 150 εκατ. τόνων (DWT). Ανάμεσά τους είναι μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες πετρελαιοφόρων στον κόσμο, όπως η Frontline με έδρα την Κύπρο και η Bahri της Σαουδικής Αραβίας

Άλλες εταιρείες, που συνυπέγραψαν τη δήλωση, είναι οι Capital Group, TMS Group, Centrofin, Marine Trust, Trust Bulkers, Common Progress, Dynacom, Dynagas, Emarat Maritime, Gaslog, Hanwha Shipping, Angelicoussis Group, Seapeak και Stolt Tankers. Σε αυτό το σημείο να πούμε ότι και η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται να στηρίζει την άποψη για αλλαγές στο υπάρχον κείμενο. Μάλιστα, ο υπουργός Ναυτιλίας Βασίλης Κικίλιας είπε στον γενικό γραμματέας του ΙΜΟ Αρσένιο Ντομίνγκεζ, σε συνάντηση στο πλαίσιο της Διεθνούς Εβδομάδας Ναυτιλίας του Λονδίνου ότι απαιτούνται βελτιώσεις. «Ο υπουργός υπογράμμισε ότι συμμερίζεται τις ανησυχίες της ναυτιλιακής βιομηχανίας», ανέφερε ανακοίνωση του Υπουργείου Ναυτιλίας.

Από τη πλευρά του, πάντως, ο κ. Ντομίνγκεζ εμφανίζεται αισιόδοξος ότι η συμφωνία θα υιοθετηθεί τον επόμενο μήνα. «Το βασίζω αυτό στο ιστορικό του οργανισμού, στη συνεργασία που έχουμε όλοι [και] στην κατανόηση ότι εξακολουθούμε να έχουμε ορισμένες προκλήσεις και ορισμένες ανησυχίες που πρέπει να αντιμετωπίσουμε», δήλωσε σε συνέδριο ναυτιλίας της Capital Link στο Λονδίνο την περασμένη Τρίτη.

Σημεία του εγκεκριμένου κειμένου για τη ναυτιλία

Το “πακέτο” μέτρων του ΙΜΟ για τον περιορισμό των εκπομπών των αερίου του θερμοκηπίου από τη Ναυτιλία εγκρίθηκε μετά από πολυετείς διαβουλεύσεις, τον περασμένο Απρίλιο, στην Επιτροπή Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος του Οργανισμού. Παρότι στον ΙΜΟ, που είναι όργανο του ΟΗΕ και μετέχουν 176 χώρες, επιδιώκεται η λήψη των αποφάσεων να γίνεται συναινετικά, με ομοφωνία, τα αντικρουόμενα συμφέροντα και οι διαφωνίες υποχρέωσαν να διεξαχθεί ψηφοφορία.

Στη ψηφοφορία συμμετείχαν 79 αντιπροσωπείες ενώ 24 απείχαν, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων νησιών του Ειρηνικού, με επικεφαλής τα Νησιά Μάρσαλ, που διαθέτουν ισχυρά νηολόγια. Το σκεπτικό της αποχής ίσως δεν ήταν ενιαίο. Υπέρ των μέτρων ψήφισαν 63 αντιπροσωπείες, με τη Κίνα και τη Βραζιλία να κάνουν την έκπληξη της «τελευταίας στιγμής» και να συντάσσονται μαζί με την Ινδία, την Ιαπωνία, τα κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ορισμένα άλλα. Η “στροφή” της Κίνας και της Βραζιλίας αποδόθηκε στον εμπορικό πόλεμο που είχε αρχίσει με τις ΗΠΑ.

Τα μέτρα καταψήφισαν 16 πετρελαιοπαραγωγές χώρες, μεταξύ των οποίων η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ρωσία, το Ιράν, το Ιράκ, το Πακιστάν, η Υεμένη, η Μαλαισία, η Ταϊλάνδη, η Βενεζουέλα, το Ομάν, η Ιορδανία και το Μπαχρέιν. Οι ΗΠΑ είχαν αποχωρήσει από τις συζητήσεις. Ωστόσο, στα μέσα Αυγούστου ανακοινώθηκε από τους υπουργούς Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ, Ενέργειας Κρις Ράιτ και Μεταφορών Σον Ντάφι ότι απόφαση των ΗΠΑ είναι να απορρίψουν την πρόταση του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού.

«Η κυβέρνηση Τραμπ απορρίπτει κατηγορηματικά αυτήν την πρόταση του ΙΜΟ και [δηλώνει ότι] δεν θα ανεχθεί καμία ενέργεια που αυξάνει το κόστος για τους πολίτες μας, τους παρόχους ενέργειας, τις ναυτιλιακές εταιρείες και τους πελάτες τους ή τους τουρίστες», ανέφερε η δήλωση. Παράλληλα, φαίνεται ότι προχώρησε η άσκηση πιέσεων προς διάφορα κράτη, ιδιαίτερα στα ισχυρά ναυτιλιακά, για να συνταχθούν με τις ΗΠΑ.

 

Συγκεκριμένα, όπως προέκυψε από ένα προσχέδιο “σημειώματος δράσης” που διέρρευσε στην Washington Post, ισχυρά ναυτιλιακά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Σιγκαπούρης, ενημερώθηκαν άμεσα ότι η ψήφος τους στην κρίσιμη συνεδρίαση του Οκτωβρίου στον ΙΜΟ, θα θεωρηθεί μέρος οποιωνδήποτε εμπορικών διαπραγματεύσεων.

Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ δεν επιβεβαίωσε την αυθεντικότητα των εγγράφων, αλλά ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου σε δήλωσή του προς τη Lloyd’s List, προειδοποίησε ότι εξετάζεται η λήψη μέτρων, «συμπεριλαμβανομένων δασμών, περιορισμών στις θεωρήσεις ή λιμενικών τελών» σε περίπτωση που υιοθετηθούν τα μέτρα.

Οι πιέσεις από τις ΗΠΑ φαίνεται ότι συνεχίζονται, αφού όπως δήλωσε στο Reuters εκπρόσωπος του Ολλανδικού Υπουργείου Υποδομών και Διαχείρισης Υδάτων η ολλανδική κυβέρνηση έλαβε προφορική προειδοποίηση από εκπροσώπους της κυβέρνησης των ΗΠΑ, ότι η Ολλανδία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει δασμούς ή άλλα αντίποινα εάν υποστήριζε την υιοθέτηση του πλαισίου. Δεν ήταν σαφές ποιες άλλες χώρες του ΙΜΟ είχαν προσεγγιστεί από την Ουάσιγκτον, ανέφερε το πρακτορείο.

Σε έγγραφο των ΗΠΑ προς τη Γραμματεία του ΙΜΟ, φαίνεται ότι οι βασικοί άξονες της διαφωνίας τους είναι α) η ένταξη του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και των βιοκαυσίμων σε αυτά που θα απαγορευτεί η χρήση τους και β) η διαχείριση και εκταμίευση των εσόδων του Ταμείου, την οποία χαρακτηρίζουν «ασαφή και ανεπαρκή» «Οι Ηνωμένες Πολιτείες επαναλαμβάνουν την έντονη αντίρρησή τους στα προτεινόμενα μέτρα που ορίζονται για το Παράρτημα VI της MARPOL στο Πλαίσιο Μηδενικών Εκπομπών του ΙΜΟ, (…) και καλούν την Επιτροπή (…) να αντιταχθεί στην έγκριση των τροποποιήσεων. Είναι απαραίτητο η Επιτροπή να αφιερώσει επαρκή χρόνο για να αναλύσει πλήρως τις οικονομικές επιπτώσεις των προτεινόμενων μέτρων», καταλήγει το έγγραφο.

Το ενδιαφέρον για αυτά τα δύο “καυτά” σημεία εξηγείται επειδή οι ΗΠΑ είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς παγκοσμίως του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και επειδή το Ταμείο που θα δημιουργηθεί προβλέπεται να έχει τεράστια έσοδα της τάξης των 20 έως 30 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως μέχρι το 2030!

Σε αυτά τα δύο θέματα εστίασε και ο υπουργός Ναυτιλίας Βασίλης Κικίλιας στη πρόσφατη συνάντησή του με τον γενικό γραμματέα του ΙΜΟ, λέγοντας- σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση- ότι «η έλλειψη πράσινων καυσίμων απαιτεί πιο ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα, δίκαιη μεταχείριση των μεταβατικών καυσίμων -όπως το LNG- αλλά και έξυπνη χρήση του μηχανισμού ανταμοιβής, ώστε να υποστηριχθεί η προσαρμογή και της bulk/tramp ναυτιλίας (σ.σ. πρόκειται για τα ποντοπόρα πλοία χωρίς σταθερά δρομολόγια) και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων».

Τροποποιήσεις για τη λειτουργία του Ταμείου ζήτησαν μεταξύ άλλων το Ηνωμένο Βασίλειο και το Μεξικό (με κοινό έγγραφο) και ομάδα κρατών, μεταξύ των οποίων, τα Νησιά Μάρσαλ, το Μπαρμπέϊντος και άλλα. Η Ρωσία σε έγγραφό της αναφέρθηκε στο χρονοδιάγραμμα και τη διαδικασία αναγνώρισης των Σχεδίων Πιστοποίησης Βιώσιμων Καυσίμων (SFCS) ενώ οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες, μεταξύ των οποίων το Μπαχρέιν, το Ιράν, το Ιράκ, το Κουβέϊτ, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Βενεζουέλα και η Υεμένη, με σειρά εγγράφων υποστηρίζουν την αντιπαραγωγικότητα των μέτρων, εκθέτουν πιθανές συνέπειες στις εμπορικές ροές και θέτουν νομικά ζητήματα.

 

Εκτιμήσεις για την έκτακτη σύνοδο

Μέσα σε αυτό το κλίμα, το αποτέλεσμα της κρίσιμης έκτακτης συνόδου του Οκτωβρίου είναι αβέβαιο. Η Γραμματεία του Οργανισμού αναμένεται να παρουσιάσει κάποιο συμβιβαστικό κείμενο, επιδιώκοντας κατά την επικρατούσα τακτική την ομοφωνία. Επειδή, όμως, κάτι τέτοιο φαίνεται δύσκολο, το πιθανότερο είναι να γίνει ψηφοφορία. Τότε για την λήψη απόφασης θα απαιτηθεί πλειοψηφία δύο τρίτων– 108 από τα 176 μέλη του ΙΜΟ που έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση Marpol και οι νέες διατάξεις έρχονται ως τροποποιήσεις της. Εφόσον, τελικά, γίνει ψηφοφορία, δεν αναμένεται να υπάρξουν κράτη, που θα αλλάξουν την ψήφο τους. Για αυτό το αποτέλεσμα θα κριθεί από τη στάση όσων απείχαν τον περασμένο Απρίλιο ή θα απέχουν τώρα.

Ωστόσο, όπως έχουν προειδοποιήσει φορείς της Ναυτιλίας, η μη επίτευξη συμφωνίας τον επόμενο μήνα μπορεί να ανοίξει την πόρτα σε ένα συνονθύλευμα περιφερειακών μέτρων, κάτι που θα είναι εξαιρετικά αρνητικό για τον χώρο. «Η μη υιοθέτηση του πλαισίου θα δημιουργήσει απόλυτη επενδυτική αβεβαιότητα», προειδοποίησε ο Patrick Verhoeven, διευθύνων σύμβουλος της Διεθνούς Ένωσης Λιμένων και Λιμένων, μιλώντας σε συνέδριο στο Λονδίνο νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. Επίσης, ο Συνασπισμός Getting to Zero, ο οποίος περιλαμβάνει πάνω από 180 εταιρείες και πολλούς από τους μεγαλύτερους και πιο εξέχοντες εφοπλιστές στον κόσμο, εξέδωσε νωρίτερα την περασμένη εβδομάδα έκκληση για την υιοθέτηση του πλαισίου.

«Η παρατεταμένη αβεβαιότητα θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο πολύ μεγάλες επενδύσεις -αυτές που θα είναι κρίσιμες για το μέλλον του παγκόσμιου εμπορίου», ανέφεραν οι εταιρείες σε κοινή δήλωση, προσθέτοντας: «Η απουσία παγκόσμιας κανονιστικής καθοδήγησης θα αυξήσει το κόστος της αλλαγής μακροπρόθεσμα- κόστος που θα επωμιστούν η βιομηχανία, οι χώρες και οι καταναλωτές».

Τι θα μπορούσε να γίνει, λοιπόν; Εάν αποτολμούσαμε μια πρόβλεψη θα μπορούσαμε να πούμε ότι με βάση τη μέχρι τώρα πρακτική που ακολουθείται στον Οργανισμό, για να απομακρυνθεί η “καυτή πατάτα”, θα μπορούσε να αποφασιστεί η σύσταση μιας Υποεπιτροπής, με στόχο να εμφανίσει, σε εύλογο χρόνο, ένα τροποποιημένο κείμενο, βάσει του οποίου θα αναζητηθούν ευρύτερες συμφωνίες.