Ποιοι είναι πίσω από την παύση λειτουργίας της μονάδας Πτολεμαΐδα-5

Και, σε κάθε περίπτωση, τι άλλαξε από το Φεβρουάριο 2023, όταν έλεγε και ενέκρινε τη λειτουργία της μονάδας “Πτολεμαΐδα-5”, μέχρι το τέλος του 2028, και, τώρα θεωρεί σωστό το κλείσιμο νωρίτερα (στο τέλος του 2026); Είναι προφανές ποια συμφέροντα εξυπηρετούνται: Eκτός από αυτά της ΔΕΗ, και εκείνα των προμηθευτών φυσικού αερίου, του καρτέλ της ενέργειας, και των νέων ‘’πράσινων κροίσων’’ των ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά, αιολικά).

Ποια είναι η λογική με την οποία ενώ οι ελληνικές λιγνιτικές μονάδες κλείνουν, τεράστιες ποσότητες ελληνικού λιγνίτη μεταφέρονται/εξάγονται στα Σκόπια που χρησιμοποιούνται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, μέρος της οποίας εν συνεχεία εισάγουμε στην Ελλάδα;

Το φυσικό αέριο της νέας μονάδας που θα αντικαταστήσει την “Πτολεμαΐδα-5”, το οποίο μάλιστα θα εισάγεται είναι επίσης ορυκτό καύσιμο. Μπορεί να ονομάσθηκε «μεταβατικό», αλλά η τελική αποτίμησή του (οικονομική & περιβαλλοντική) πρέπει να γίνει υπολογίζοντας: Tην αγορά του ως πρώτη ύλη, τα οικονομικά κόστη της κατασκευή νέων εργοστασίων, τα κόστη δικαιωμάτων ρύπανσης διότι αποτελεί ορυκτό καύσιμο, τα τεράστια κοινωνικά κόστη (ανεργία, λιγότερες συγκριτικά θέσεις εργασίας, μείωση εξωτερικού κύκλου εργολαβικών εργασιών, ελλείμματα ασφαλιστικών ταμείων λόγω ανεργίας).

Αν δούμε τι ακριβώς συμβαίνει με το φυσικό αέριο, στο οποίο επιμένει η κυβέρνηση κι επιμένει μαζί της κι ένα κλειστό-διαπλεκόμενο σύστημα συμφερόντων, θα καταλάβουμε γιατί η Ελλάδα και η κοινωνία της πρέπει να επιμένει και να αποφασίσει για μια άλλη στρατηγική. Έχω ξαναγράψει για αυτό, αλλά ας γίνω, και πάλι, συγκεκριμένος.

Το 2024, σύμφωνα με τα επίσημα διαθέσιμα στοιχεία από τον ΔΕΣΦΑ, η Ελλάδα εισήγαγε φυσικό αέριο από διάφορες πηγές, με το μεγαλύτερο μέρος να προέρχεται από τη Ρωσία. Το 2024, το ρωσικό φυσικό αέριο αντιπροσώπευε το 51,6% των συνολικών εισαγωγών, ενώ το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τις ΗΠΑ κάλυψε το 26,43% των εισαγωγών.

Οι εισαγωγές φυσικού αερίου ανήλθαν σε 69,37 TWh, καταγράφοντας αύξηση κατά 2,45% σε σύγκριση με τις 67,71 TWh του 2023. Οι μεγαλύτερες ποσότητες εισήχθησαν στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου από το σημείο εισόδου του Σιδηροκάστρου, ανερχόμενες για το 2024 σε ποσοστό 51,6% (35,8 TWh) επί των συνολικών εισαγωγών.

Τί δείχνουν τα στοιχεία για το φυσικό αέριο

Ως προς τη συμβολή των υπολοίπων σημείων εισόδου, ο τερματικός σταθμός της Ρεβυθούσας κάλυψε ποσοστό 26,43% των εισαγωγών (18,34 TWh), από τα οποία οι ΗΠΑ κατέχουν το 71, 64% και η Ρωσία το 15,3%, ενώ ακολούθησε η Νέα Μεσημβρία, μέσω του οποίου παραδίδεται/καταμετρείται το αέριο από τον αγωγό TAP, το οποίο κάλυψε ποσοστό 18,07% των εισαγωγών (12,54 TWh). Τέλος, από το σημείο εισόδου της Αμφιτρίτης (FSRU Αλεξανδρούπολης) εισήχθησαν 2,69 TWh, ποσότητα που αντιστοιχεί σε ποσοστό 3,87% επί των συνολικών εισαγωγών.

Σημασία πρέπει να αποδοθεί στο γεγονός ότι ο ΤΑΡ είναι αγωγός προερχόμενος από το Αζερμπαϊτζάν με δυνατότητα φραγής του στο τμήμα των συνόρων Ελλάδας/Τουρκίας (ΤΑΝΑΡ) από την πλευρά της Τουρκίας. Επίσης πρέπει να υπογραμμισθεί, παρά τις γνωστές γεωπολιτικές εξελίξεις και τα πιθανά αντιθέτως εννοούμενα, η συνεχιζόμενη ροή ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ελλάδα με σημείο εισαγωγής στην Ελλάδα το Σιδηρόκαστρο.

Όσον αφορά τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην εισαγωγή και προμήθεια φυσικού αερίου στην Ελλάδα, τρεις κύριοι φορείς ελέγχουν τα κύρια σημεία εισόδου: Metlen Energy & Metals, ΔΕΠΑ Εμπορίας, Gastrade.

Το μεγαλύτερο τμήμα της εγχώριας κατανάλωσης (68,65%!) αφορά την κατανάλωση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία κατέγραψε αύξηση κατά 31,59% (!) συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Ενώ η κατανάλωση από τους οικιακούς καταναλωτές και τις συνδεδεμένες στα δίκτυα διανομής επιχειρήσεις ανήλθε σε 17,71% επί της συνολικής εγχώριας ζήτησης.

Γίνεται φανερή, από τα παραπάνω, η τεράστια εξάρτηση από το φυσικό αέριο, από εξωτερικές πηγές και προμηθευτές με ό,τι αυτό σημαίνει και συνεπάγεται για την ανεξαρτησία, την ασφάλεια, την οικονομία και την ίδια τη ζωή της Χώρας. Είναι ξεκάθαρο ότι η στροφή προς τους δικούς μας εθνικούς ενεργειακούς πόρους, μέσω μιας ανάλογης παραγωγικής στρατηγικής, πρέπει να είναι διαρκής και αποφασιστική.

“Πτολεμαΐδα-5”

Οι σημερινές θέσεις εργασίας στη μονάδα “Πτολεμαΐδα-5”, κατά δήλωση και της ίδιας της ΔΕΗ, είναι 800. Τι θα γίνουν αυτοί οι εργαζόμενοι (και οι οικογένειές τους) μετά το κλείσιμο της σε ενάμιση χρόνο; Η κυβέρνηση πανηγυρίζει για τη μείωση της ανεργίας πανελλαδικά, όταν στη Δυτική Μακεδονία το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να είναι το διπλάσιο (15.7%) από το μέσο πανελλαδικό, όταν μάλιστα στην περιοχή έχει μειωθεί θεματικά το εργατικό δυναμικό λόγω φυγής εργαζομένων προς το εξωτερικό και προς άλλες περιοχές της χώρας για αναζήτηση εργασίας (δηλαδή, η ποσοστιαία στάθμιση ανεργίας γίνεται σε θεματικά μειωμένο εργατικό δυναμικό!).

Στις απώλειες δεν είναι μόνον ο αριθμός των 800 μονίμων εργαζόμενων της μονάδας “Πτολεμαΐδα-5”, αλλά και οι επιπλέον 3000 που εργάζονται ως εργολαβικοί της ΔΕΗ. Οι δε 130 απολυμένοι εργολαβικοί του εργοστασίου της ΔΕΗ Μελίτης εξακολουθούν να είναι άνεργοι. Η νέα μονάδα στη θέση της “Πτολεμαΐδας-5” θα δημιουργήσει 300 θέσεις, επομένως έχουμε εδώ μια ‘’άριστη’’ πρόταση μείωσης του κόστους εργασίας (μέσω απολύσεων και ανεργίας, περίπου 3500 εργαζομένων) που η ΔΕΗ και η κυβέρνηση διαφημίζει ως «νέα ψηφιακή και πράσινη εποχή»!

Είναι πολύ σημαντικό να δείξουμε εδώ τη σημερινή δημογραφική εικόνα της Δυτικής Μακεδονίας, με την απογράφη του 2021 σε σύγκριση με την προηγούμενη του 2011, όπου ο αρνητικός πρωταθλητής όλη της χώρας είναι ο νομός Γρεβενών με -16,1% και η Δυτική Μακεδονία, συνολικά με -10,3%! Η δε απογύμνωσή της, ιδιαίτερα μετά τις κυβερνητικές ανακοινώσεις για την βίαια απολιγνιτοποίηση το 2019, στις δυναμικές, παραγωγικές είναι τραγική: -22,5% στις ηλικίες 20-29, -29,0% στις ηλικίες 30-39, -16,5% στις ηλικίες 40-49!

Η φαραωνική επένδυση σε φωτοβολταϊκά της ΔΕΗ 

Στο μεγαλεπήβολο πλάνο παρουσιάσθηκαν επενδύσεις 1,2 δισ. € για κατασκευή φωτοβολταϊκών στις περιοχές των ορυχείων (συνολικά 2.130MW) και 940 εκατ. € για έργα αποθήκευσης ενέργειας (860 MW). Επίσης δύο αντλησιοταμιευτικά έργα, “φυσικές μπαταρίες” με τη χρήση δύο λιμνών σε υψομετρική διαφορά μεταξύ τους (η πρώτη 430 εκ. € στο ορυχείο Καρδιάς -320MW, 8ωρών και η δεύτερη 310 εκ. € στο ορυχείο Νοτίου Πεδίου -240 MW, 12 ωρών).

Πρέπει να υπογραμμίσουμε εδώ με ένταση αντίστοιχη (αν θα μπορούσαμε) των ανησυχιών και των αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών στα τεραστίων διαστάσεων έργα φωτοβολταϊκών εκτάσεων που έχουν αφαιρέσει και συνεχίζουν να καταβροχθίζουν γόνιμες εκτάσεις, αποσπώντας τες από τον αγροτικό τομέα. Αφαιρούνται τεράστιες εκτάσεις πολύτιμης παραγωγικής γης για ποικίλες ποιοτικές και ανταγωνιστικές καλλιέργειες, σε μια εποχή αυξανόμενης επισιτιστικής κρίσης και έκρηξης των φαινομένων ακρίβειας από το καρτέλ της διατροφής.

Φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις που έχουν ήδη παραμορφώσει δραματικά το ποικιλόμορφο δυτικομακεδονικό τοπίο, έχουν μεταβάλλει δραστικά το τοπικό/περιφερειακό κλίμα. Η ΔΕΗ συνεχίζει επιθετικά σε συνεργασία με την γερμανική RWE, η οποία κατέχει και το πλειοψηφικό 51% για νέες κατασκευές φωτοβολταϊκών 2.13 GW (=2.130 MW!) στα αδρανή ορυχεία.

Οι κυβερνητικές ευθύνες

Eξακολουθεί να μην έχει συντάξει και νομοθετήσει εθνικό και περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ. Κι αντί να σταματήσει κάθε σχετική δραστηριότητα, όταν μάλιστα η χώρα έχει πετύχει τον δεσμευτικό στις ευρωπαϊκές αρχές στόχο εγκατάστασης ΑΠΕ, μέχρις ότου υπάρξει το σχετικό χωροταξικό (αντί, λοιπόν, να σταματήσει) εν τούτοις εγκρίνει και ενθαρρύνει τους “πράσινους κροίσους” του καρτέλ της ενέργειας να συνεχίσουν το αδηφάγο πάρτι.

Ταυτόχρονα, έχει βγάλει εκτός παιχνιδιού κάθε μικρότερο επενδυτή και, κυρίως, έχει σπρώξει στον αφανισμό τις Ενεργειακές Κοινότητες των αγροτών παραγωγών και των μικρών επαγγελματιών ακυρώνοντας κάθε περιφερειακή προοπτική παραγωγής και αυτοκαταναλώσης ηλεκτρικής ενέργειας, κάθε δυνατότητα ενεργειακής (τοπικής ) δημοκρατίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Δυτική Μακεδονία, από τη χρονική στιγμή, το 2019, που ο ίδιος ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την μετάβαση στην “πράσινη εποχή” έχουν δημιουργηθεί τοπικά σχήματα Ενεργειακών Κοινοτήτων που επανειλημμένα έχουν ζητήσει ενεργειακό χώρο αθροιστικά της τάξεως περίπου των 700 MW και δεν έχουν σε τίποτα και ποτέ εισακουσθεί! Παράλληλα, συνεχίζεται η οικονομική ασφυξία μικρών επιχειρήσεων, αγροτικών καλλιεργειών και νοικοκυριών μέσα από το θεματικά αυξημένο, και αυξανόμενο, κόστος της ενέργειας με το αντίστοιχο καρτέλ των πέντε ολιγοπωλίων (ονομαζόμενο και «καρτέλ των 5») να αποκομίζει, να απομυζά μοναδικά στα χρονικά κέρδη!

Για το θέμα των δύο αντλησιοταμιευτικών έργων, δηλαδή για τις τέσσερις λίμνες (δύο ανά έργο) που θα δημιουργηθούν, το μέγα ζήτημα είναι οι ποσότητες νερού: από ποιον ταμιευτήρα θα προέλθουν; Ποιοι (και γιατί) θα στερηθούν αυτές τις τεράστιες ποσότητες νερού, με ποιον τρόπο θα αντικατασταθούν; Η ΔΕΗ πως, πόσο και σε ποιον (ποιους) θα πληρώσει (και θα πληρώνει σε κάθε αναπλήρωση) για αυτές τις ποσότητες;

Η λύση του Πολυφύτου που αναφέρεται δεν εξαιρείται από τα παραπάνω. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο, η ανησυχία είναι μεγάλη και βάσιμη, στο βαθμό που οι υδάτινοι πόροι του Πολυφύτου υποστηρίζουν με πολλούς τρόπους ζωτικές ανάγκες της περιοχής. Και πάντως, ας θυμηθούμε τις καταστροφικές αντλιομαστεύσεις από τις λίμνες της Δυτικής Μακεδονίας σε παρελθόντες χρόνους (Βεγορίτιδας, Αμυνταίου, Πολυφύτου).

Η πρόταση Waste2 Energy (38 MW), καθώς και η πρόταση για τους ‘’πυκνωτές’’ στον ΑΗΣ Καρδιάς, στις παλαιές γεννήτριες των Μονάδων 3 και 4 είναι προτάσεις που έχουν κατά καιρούς ξαναειπωθεί χωρίς όμως, και τώρα, σοβαρή τεκμηρίωση και μελέτες. Ιδιαίτερα για την πρόταση Waste2 Energy που αφορά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα απορρίμματα (καύση, incineration) δεν έχει προηγηθεί καμία συζήτηση/διαβούλευση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση της Δυτικής Μακεδονίας, ούτε και γνώμη του φορέα διαχείρισης των απορριμμάτων, της ΔΙΑΔΥΜΑ.