“Εξοικονομώ”: Ο Στ. Παλλαντζάς (ΕΙΠΑΚ) λέει να ξαναστηθεί το πρόγραμμα

«Το συνολικό φορτίο που χρειάζεται για να ζεσταθεί το παθητικό κτίριο (Passivhaus) είναι 1,3 κιλοβάτ που σημαίνει την ισχύ ενός σεσουάρ μαλλιών! Αυτό φτάνει για να καλύψει τις ανάγκες του κτιρίου», σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ) Στέφανο Παλλαντζά. Σχολιάζοντας το “Εξοικονομώ” λέει ότι «θέλει στήσιμο από την αρχή. Με εξαίρεση τη συμπαθή τάξη των αλουμινάδων απαξιώνεται όλο και περισσότερο από την αγορά».

-Σε τι διαφέρει ένα παθητικό κτίριο από ένα βιοκλιματικό ή από τα παλαιά ψηλοτάβανα πέτρινα, εκείνα με τους παχύς τοίχους;

Το παθητικό κτίριο είναι το κτίριο το οποίο με ελάχιστη έως καθόλου ενέργεια διατηρεί την θερμική άνεση στο εσωτερικό του, και απόλυτα ικανοποιημένο το χρήστη του. Η διαφορά του από τα παλιά πέτρινα σπίτια είναι πως σήμερα, σε αντίθεση με το παρελθόν, έχουμε τη γνώση, τα εργαλεία και τα υλικά για να φτιάξουμε καλύτερα, πολύ καλύτερα κτίρια. Το στοιχείο που ενώνει τα κτίρια του προηγούμενου αιώνα με τα Παθητικά και τα διαχωρίζει με όλα τα υπόλοιπα (1960-2023) είναι ότι τα μεν χρησιμοποιούν τη φυσική και τα δε την αγνοούν επιδεικτικά (ηθελημένα ή μη).

-Πότε ξεκινήσατε ως ινστιτούτο, τι είναι αυτό που σας ώθησε να το δημιουργήσετε ποια είναι η φιλοσοφία του, ποιο το εύρος δραστηριοτήτων;

Ξεκινήσαμε 15 εταίροι το 2012 ως αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, διατηρώντας όμως την επαγγελματική μας αυτονομία. Κάποιοι από εμάς είχαμε ήδη ασχοληθεί με τον σχεδιασμό και υλοποίηση παθητικών κτιρίων. Παράλληλα έχουμε μέλη, φυσικά ή νομικά πρόσωπα που τους παρέχουμε πλήθος υπηρεσιών. Το Ινστιτούτο έχει τριπλό σκοπό: να ενημερώνει, να εκπαιδεύει και να πιστοποιεί. Η φιλοσοφία μας βασίζεται στο τρίπτυχο “μοιραζόμαστε τη γνώση- υποστηρίζουμε την προσπάθεια – επιτελούμε κοινωνικό έργο” όπου απαιτείται.

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ) έχει σήμερα, έργα από τον Καναδά και την Νέα Υόρκη μέχρι την Τουρκία και την Κίνα! Πολλές είναι οι δραστηριότητες στην Ελλάδα. Μια από αυτές είναι ότι έχει ήδη ξεκινήσει με εταίρους τον Δήμο Μοσχάτου-Ταύρου, η μετατροπή- αναβάθμιση σε παθητικό κτίριο πολυκατοικίας στον Ταύρο (ευρωπαϊκό πρόγραμμα RINNO) . Το ΕΙΠΑΚ συμμετέχει από το 2012 στο παγκόσμιο κίνημα παθητικών κτιρίων και είναι μέλος της International Passive House Association (iPHA)

-Έχετε στοιχεία για το σύνολο των κτιρίων που επιδέχονται παρεμβάσεων;

Στη Ελλάδα έχουμε 4.500.000 υφιστάμενες οικιστικές μονάδες πρώτης κατοικίας, που επιδέχονται ενεργειακής αναβάθμισης. Πάνω από τις μισές, είναι κατασκευασμένες πριν το 1980, άρα είναι τελείως αμόνωτες. Μέσω των προγραμμάτων “Εξοικονομώ” αναβαθμίζουμε σε αμφίβολο βαθμό περίπου 25-30.000 κατοικίες, ενώ με το ισχύον Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ –  σ.σ το αναθεωρημένο πρόκειται να δοθεί στις Βρυξέλλες περί τα τέλη Οκτωβρίου) θα έπρεπε να αναβαθμίζουμε 60.000. Και αυτός ο αριθμός όμως, είναι πολύ μικρός σύμφωνα με την πράσινη συμφωνία και το κύμα ανακαινίσεων που προωθεί και επιβάλλει στα κράτη μέλη η ΕΕ.

-Πως λειτουργεί πρακτικά το ινστιτούτο – σας φωνάζουν, παίρνετε προγράμματα;

Το ΕΙΠΑΚ έχει μέλη, πιστοποιημένους σχεδιαστές παθητικών κτιρίων, τους οποίους εκπαιδεύσαμε και πιστοποιήσαμε. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 200 τέτοιοι σχεδιαστές σε όλη την Ελλάδα. Οι πολίτες μπορούν να απευθυνθούν στο ινστιτούτο κεντρικά ή μεμονωμένα στον σχεδιαστή της περιοχής τους. Σε κάθε περίπτωση το ΕΙΠΑΚ θα υποστηρίξει το κάθε έργο εφόσον αυτό ζητηθεί από τον ιδιοκτήτη ή τον μηχανικό/σχεδιαστή.

Πρωτίστως μας ενδιαφέρει τα παθητικά κτίρια που υλοποιούνται να πιστοποιούνται από εξουσιοδοτημένο πιστοποιητή – πράγμα που διασφαλίζει 100% την ποιότητα κατασκευής και την εξάλειψη του performance gap (κενό απόδοσης) που παρατηρείται συνήθως στα συμβατικά σπίτια. Η τεχνική υποστήριξη που παρέχουμε εγγυάται το σωστό ενεργειακό σχεδιασμό του κτιρίου και την βέλτιστη σχέση κόστους οφέλους.

Το κόστος μετατροπής

-Ποιο είναι το κόστος και πως μετατρέπεται ένα σπίτι – κτίριο σε παθητικό. Υποστηρίζεται ότι ‘‘το συνολικό φορτίο που χρειάζεται για να ζεσταθεί το παθητικό κτίριο είναι 1,3 κιλοβάτ που σημαίνει την ισχύ ενός σεσουάρ μαλλιών. Αυτό –λέτε– φτάνει για να καλύψει τις ανάγκες του κτιρίου(!)’’. Μήπως είναι υπερβολή;

Ο στόχος του σχεδιασμού μας είναι πολύ συγκεκριμένος: Το κτίριο πρέπει να καταναλώνει λιγότερες από 15kwh/m2 το χρόνο για θέρμανση ή ψύξη, εναλλακτικά να απαιτείται εγκατεστημένη ισχύς φορτίου θέρμανσης ή ψύξης κάτω από 10-15 Watt/m2. Σκεφτείτε τώρα ένα μέσο σπίτι 90 τετραγωνικών μέτρων, που ο μέσος όρος της ελληνικής οικογένειας σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.

Αν απαιτούνται 15 W/m2 τότε η συνολική εγκατεστημένη ισχύς πρέπει να είναι 1.350 Watt, δηλαδή η πρώτη σκάλα του σεσουάρ! Και δεν είναι υπερβολή. Ένα σπίτι 90 m2 είχε ικανοποιητική θερμική άνεση 20-25 βαθμών χειμώνα καλοκαίρι με τη βοήθεια ενός και μόνου κλιματιστικού 2kW στο σαλόνι με συνολικό κόστος ρεύματος ψύξης – θέρμανσης 150 ευρώ το χρόνο.

Και επειδή δεν θέλω να αποφύγω την ερώτηση για το κόστος, αυτό στις ανακαινίσεις εξαρτάται από την ηλικία του κτιρίου, από τον σχεδιασμό του, από το βάθος της αναβάθμισης που μπορεί να γίνει και κυμαίνεται με σημερινές τιμές από 350-500 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο κατοικίας. Στα καινούργια κτίρια το κόστος κατασκευής ενός παθητικού κτιρίου είναι χαμηλότερο ή το πολύ ίσο με ένα κτίριο Α+ κατά ΚΕΝΑΚ (Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων).

Τα προγράμματα “Εξοικονομώ”

-Πως σχολιάζετε τα προγράμματα “Εξοικονομώ” του ΥΠΕΝ;

Δεν θέλω να χάσουμε χρόνο σχολιάζοντας τι έχει γίνει μέχρι σήμερα. Είναι πιο σημαντικό τι θα γίνει από εδώ και πέρα. Να πω απλά ότι – με εξαίρεση τη συμπαθή τάξη των αλουμινάδων – το πρόγραμμα “Εξοικονομώ” σήμερα απαξιώνεται όλο και περισσότερο από την αγορά. Το γραφειοκρατικό χάος που επικρατεί, αποτρέπει όλο και περισσότερους μηχανικούς, τεχνίτες και εταιρείες υλικών και συστημάτων να θέλουν να συμμετέχουν.

Χρειαζόμαστε ένα πρόγραμμα που θα θέτει ως μοναδικό κριτήριο την βέλτιστη ενεργειακή εξοικονόμηση και αναζητά εγγυήσεις για την επίτευξη της. Χρειαζόμαστε ένα πρόγραμμα που θα βάζει αυστηρές προδιαγραφές στα υλικά και συστήματα και στην τοποθέτησή τους, που θα απαιτεί πιστοποιημένους τεχνικούς και μηχανικούς και ρήτρες εξοικονόμησης.

Από εκεί πέρα θεωρώ ότι χρειαζόμαστε ξεχωριστό πρόγραμμα για τις πολυκατοικίες σε αστικές περιοχές, όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη κλπ. Πρόγραμμα με 100% επιδότηση ώστε να εξασφαλίζεται η αναβάθμιση όλου του κτιρίου. Έχουμε τα παραδείγματα της Ιταλίας και της Βουλγαρίας που εφάρμοσαν τέτοια προγράμματα με επιτυχία.

Και φυσικά επειδή δεν μπορεί ένα πρόγραμμα ευαισθητοποίησης να αναβαθμίσει όλα τα κτίρια της χώρας, αλλά μόλις το 10%, χρειαζόμαστε επιτέλους γενναία φορολογικά και οικονομικά κίνητρα και αντικίνητρα για να “αναγκάσουμε” τους ιδιοκτήτες να αναβαθμίσουν τα κτίρια τους. Πρέπει να μην επιδοτούνται πλέον καυστήρες πετρελαίου και φυσικού αερίου και παλιάς τεχνολογίας ψυχρά και χωνευτά κουφώματα. Να επιδοτούνται (γενναία) αντλίες θερμότητας και Φωτοβολταϊκά συστήματα στέγης. Από την άλλη όποιος ρυπαίνει να φορολογείται περισσότερο μέσω του ΕΝΦΙΑ.

Το κόστος ενέργειας

-Πόσο έχει επηρεάσει η ενεργειακή κρίση και ο πόλεμος τη δουλειά σας, την προμήθεια υλικών;

Η ενεργειακή κρίση και ο πόλεμος ανέβασαν κατακόρυφα τη δουλειά μας, αλλά η ανοδική τάση φάνηκε ήδη με το τέλος της πανδημίας. Το κόστος ενέργειας ανεβαίνει και αυτό κάνει τον καταναλωτή να ψάχνεται με την εξοικονόμηση της. Παρότι υπάρχουν πολλοί που του λένε να “αλλάξει καύσιμο”, ο ίδιος αρχίζει και αντιλαμβάνεται όλο και περισσότερο ότι ο μοναδικός τρόπος να μην έχει εξάρτηση από τις τιμές της κάθε μορφής ενέργειας είναι να μην την χρειάζεται. Και ο καλύτερος τρόπος να το πετύχει αυτό είναι να αναβαθμίσει το σπίτι του σε παθητικό. Το επόμενο και μόνο βήμα που θα μένει μετά, για να μετατραπεί από ευάλωτος καταναλωτής σε ανεξάρτητο αυτοπαραγωγό, είναι να μπορέσει να παράξει ο ίδιος την ενέργειά που θα χρειάζεται.

Στην αγορά μπορεί κανείς να βρει ότι χρειάζεται για να φτιάξει ένα παθητικό σπίτι. Εκτός από τα συστήματα που φυσικά είναι εισαγόμενα, όλα τα άλλα υλικά και κουφώματα είναι ελληνικής παραγωγής και κορυφαίας ποιότητας. Μάλιστα σήμερα οι ελληνικές διελάσεις (εταιρείες παραγωγής αλουμινίου που σχεδιάζουν και παράγουν τα προφίλ αλουμινίου σε μορφή εξάμετρης βέργας) προσφέρουν τα καλύτερα πιστοποιημένα κουφώματα αλουμινίου για παθητικά κτίρια στον κόσμο. Και είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που συμβάλλαμε καταλυτικά την τελευταία 5ετία σε αυτό.