Σχεδιάζοντας τις βιώσιμες στρατηγικές του αύριο – Κλίμα και επενδύσεις

Τον συναντήσαμε στο 2ο διεθνές συνέδριο με τίτλο “Redefining the Future Horizons: Σχεδιάζοντας τις βιώσιμες στρατηγικές του αύριο” υπό την αιγίδα της Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) και του Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ). Τον ρωτήσαμε:

-Πόσο επηρεάζει τον χώρο σας η μετάβαση και η κλιματική κρίση και ποιες είναι οι προτεραιότητες του ΤΜΕΔΕ για βιώσιμη στρατηγική- αναπτυξιακή προοπτική;

Η κλιματική κρίση είναι μια πραγματικότητα, που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει. Σε αυτή την υπαρξιακή πραγματικότητα, τα γεγονότα καθίστανται πιεστικά. Απαιτούνται δράσεις, λύσεις και στρατηγική αντιμετώπιση. Η μετάβαση λοιπόν, πρέπει να αποτελέσει ένα στρατηγικό οδικό χάρτη με άξονα και στόχο τις επόμενες γενιές.

Για αυτό ακριβώς το λόγο, κυρίαρχος στόχος μας στο ΤΜΕΔΕ ήταν και παραμένει η ανάδειξη των μεγάλων προκλήσεων της εποχής και η χαρτογράφηση των βιώσιμων στρατηγικών του αύριο, οι οποίες συνδέουν την τεχνολογική καινοτομία με τις πηγές χρηματοδότησης και τη θεσμική συνεργασία, αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα ένταξης του κλιματικού κινδύνου στις υποδομές, στις κατασκευές και στις επενδύσεις.

Το 2025, ο όμιλος ΤΜΕΔΕ προχώρησε σε σημαντικά βήματα για την περαιτέρω ενσωμάτωση των αρχών ESG (Environmental, Social, Governance – Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά, Εταιρική Διακυβέρνηση) στη λειτουργία και τη στρατηγική του. Εκπονήθηκε μελέτη βιωσιμότητας σύμφωνα με τα πρότυπα GRI (Global Reporting Initiative) και δημοσιεύτηκε η πρώτη Έκθεση Βιωσιμότητας το Σεπτέμβριο 2025, σε συνδυασμό με την ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων του έτους 2024. Η μελέτη ακολουθεί τις αρχές των προτύπων GRI και προχωρούμε σε πλήρη συμμόρφωση με τους στόχους της μελέτης, στη χρήση από 1.1.2025 έως 31.12.2025.

-Υπάρχουν παθογένειες που πρέπει να ξεπεράσετε;

Ναι, η γραφειοκρατία, οι παλιές νοοτροπίες και η ψευδαίσθηση του εφησυχασμού στο όνομα μιας άρνησης της πραγματικότητας.
Οι υποδομές ,είναι οι πρώτες που αναδεικνύουν τις αδυναμίες μας έναντι του κλιματικού κινδύνου. Αποτελούν την πρώτη γραμμή στη μάχη που δίνουμε, αλλά και την ραχοκοκαλιά βιωσιμότητας κάθε κοινωνίας. Ορίζουν την ποιότητα της καθημερινότητας των πολιτών, την ασφάλειά τους και οριοθετούν τον κοινωνικό ιστό, δημιουργώντας ένα ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον.

Επενδυτικό Περιβάλλον

Μια από τις θεματικές ενότητες που αναπτύχθηκαν στο Συνέδριο ήταν “ο κλιματικός παράγοντας επανακαθορίζει τις επενδύσεις και την ασφαλιστική αγορά”. Χωρίς σειρά οι τοποθετήσεις ομιλητών:

Πάνος Αντωνόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος Alpha Asset Management: «Υπάρχει αλλαγή στο momentum των ενεργειακών επενδύσεων, με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ να σχετίζονται άμεσα. Οι αγορές δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στη διαφοροποίηση των πηγών και στην ενεργειακή σταθερότητα-Η απανθρακοποίηση παραμένει στόχος, αλλά δεν είναι ο μοναδικός οδηγός – υπάρχει μια επιβράδυνση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ακυρώνεται η μετάβαση.

Με άλλα λόγια, η αγορά μάλλον διορθώνει τις υπερβολές της προηγούμενης περιόδου. Δεν μιλάμε λοιπόν, για αναστροφή της πορείας, αλλά μάλλον έχουμε περάσει σε μία νέα φάση, στη φάση της ωρίμανσης. Ο δρόμος παραμένει “πράσινος”, αλλά πιο πειθαρχημένος.
Στην Ελλάδα από τη μία πλευρά έχουμε μεγάλη ανάγκη για ενεργειακές υποδομές και διαθέτουμε ώριμα projects, τα οποία μπορούν να προσελκύσουν κεφάλαια. Από την άλλη πλευρά, το περιβάλλον έχει γίνει πιο απαιτητικό. Πρέπει να διασφαλίσουμε ένα σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο και μια προβλεψιμότητα, ώστε οι επενδυτές να κινηθούν με ασφάλεια και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Το “Trump-Effect”, αυξάνει την αβεβαιότητα, καθώς οποιαδήποτε μετατόπιση στην αμερικανική πολιτική έχει επίδραση στις παγκόσμιες ροές. Ωστόσο, μεσοπρόθεσμα οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να αγνοήσουν τον κλιματικό κίνδυνο και τις ρυθμιστικές απαιτήσεις. Πολλές επιχειρήσεις έχουν ήδη προσαρμοστεί και έχουν ενσωματώσει την πράσινη μετάβαση στα επιχειρηματικά τους μοντέλα, κάτι που δύσκολα ανατρέπεται», σχολίασε, προτού προσθέσει ότι «ακόμη και στην Ελλάδα, παρότι έχουμε καθυστερήσεις, τώρα βλέπουμε να έχουμε επιταχύνει το βήμα μας.  Στο τρίπτυχο Ενεργειακή Σταθερότητα – Κόστος – Περιβάλλον, υπάρχει ένα σημείο ισορροπίας, το οποίο μεταβάλλεται ανάλογα με τις συγκυρίες. Αυτό, ορίζει την πράσινη μετάβαση και καθορίζει ποιες επενδύσεις είναι βιώσιμες».

Ernesto Di Giorgio, Principal, Head of Insurance, Financial Services, Grant Thornton – για την «πράσινη μετάβαση και ενεργειακές υποδομές» τα «ESG» , την «τεχνολογία» το «Real estate και τον Τουρισμό»:

Πράσινη μετάβαση και ενεργειακές υποδομές: Παρατηρείται έξαρση στις επενδύσεις σε έργα ενεργειακής μετάβασης, καθώς σε παγκόσμιο επίπεδο το 2023 επενδύθηκαν 180 τρισ. δολάρια. Στην Ευρώπηυπάρχει μεγάλη ανάγκη για επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας, των δικτύων και της διασύνδεσης. Όμως υπάρχει ένα κενό χρηματοδότησης που δεν καλύπτεται εύκολα. Η Ελλάδα, έχει εξέχουσα τοποθέτηση στον χάρτη με έργα στις ΑΠΕ, στην αποθήκευση ενέργειας, στις διασυνδέσεις και στην απολιγνιτοποίηση.

ESG: Συνεχίζει να υπάρχει η τάση του ESG, αλλά ωριμάζει και επανατοποθετείται. Έχει, λιγότερο marketing και περισσότερη ουσία. Στην Ελλάδα, γίνονται βήματα κυρίως από τις μεγάλες εισηγμένες εταιρείες και τις τράπεζες. Οι μικρότερες επιχειρήσεις, όμως, έχουν να διανύσουν πολλά βήματα έως ότου φθάσουμε στο επίπεδο των Ευρωπαίων.

Τεχνολογία: Υπάρχει μια μεγάλη έξαρση σε επενδύσεις, οι οποίες αφορούν το ΑΙ (Artificial Intelligence), τις ψηφιακές υποδομές και τα data centers. Παράδειγμα η Ινδία, όπου έχουν επενδυθεί 100 δις δολάρια μόνο σε data centers. Όμως, οι κεντρικές τράπεζες έχουν αρχίσει να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για μια πιθανή φούσκα από το χρέος που χρηματοδοτεί αυτές τις πρωτοβουλίες. Στην Ελλάδα, έχουν υλοποιηθεί κινήσεις κυρίως στον τομέα των υποδομών αλλά όχι στην παραγωγή τεχνολογίας ΑΙ.

Real estate – Τουρισμός: Το παραδοσιακό real estate, αντιμετωπίζει αρκετές πιέσεις. Ωστόσο, το τουριστικό real estate, ο τομέας του living και τα logistics παρουσιάζουν μια άνθιση. Η Ελλάδα τραβάει επενδυτικά κεφάλαια κυρίως στον τουρισμό αλλά και στο κομμάτι του real estate στα αστικά κέντρα, μέσω των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων και των επιθετικών ενεργειακών σε project τουριστικού ενδιαφέροντος.

Μάνος Δροσατάκης, Διευθύνων Σύμβουλος Iolcus: Ο κλιματικός παράγοντας έχει αλλάξει τις επενδυτικές επιλογές – τα αμοιβαία κεφάλαια επενδύουν στο ESG. Πρόκειται για το 6% των κεφαλαίων παγκοσμίως, ενώ στην Ευρώπη το αντίστοιχο νούμερο ανέρχεται στο 20%. Δηλαδή, ένα στα πέντε κεφάλαια επενδύει με κριτήριο το ESG. Σήμερα, η Ευρώπη χαλαρώνει τα κριτήρια του ESG, που σημαίνει ότι θα δούμε νέες εισροές κεφαλαίων.

Αλλαγές υπάρχουν και στα ομόλογα, μέσω της κατηγορίας των «πράσινων» τίτλων, τα οποία πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, όπως για παράδειγμα τα χρήματα να κατευθύνονται σε επενδύσεις φιλικές προς το περιβάλλον. Από το μισό τρις δολάρια το 2020 έχουμε περάσει τα 3 τρις δολάρια παγκοσμίως και βλέπω μεγάλη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Και στην Ελλάδα έχουμε “πράσινα” ομόλογα», είπε ,παραπέμποντας στις συστημικές τράπεζες και στη ΔΕΗ. Εάν το κλασικό ομόλογο έχει απόδοση 3,2%, το αντίστοιχο “πράσινο” έχει 3,15% – το μικρό premium είναι σημαντικό γιατί ουσιαστικά δεν τιμωρούμε αυτόν που θέλει να επενδύσει στο ESG και δίνουμε τη δυνατότητα σε ένα κλασικό αμοιβαίο κεφάλαιο να επενδύσει σ’ αυτά τα ομόλογα.

Ο κ. Δροσατάκης μίλησε και για τα private equities, τα οποία επενδύουν σε υποδομές. Στην Ελλάδα, βλέπουμε κάποιες προσπάθειες, εκτιμώντας ότι αυτή η κατηγορία θα έχει μεγάλη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, η οποία θα προέρχεται κυρίως από το κομμάτι των ιδιωτών.

“Πράσινα” εργαλεία

Ενδιαφέρουσα επίσης ήταν η θεματική ενότητα τα «Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία και η εξοικονόμηση φυσικών πόρων. Ρεαλισμός ή Ουτοπία;» – Αναπτύχθηκαν οι νέες τάσεις χρηματοδότησης, τα “πράσινα” εργαλεία στήριξης των επιχειρήσεων και οι διαφορές μεταξύ των μεγάλων και των μικρομεσαίων εταιρειών, οι οποίες αποτελούν το 90% της “πίτας” στην Ελλάδα.

Θάνος Βλαχόπουλος, Head of Large Corporate & Wholesale Products, Τράπεζα Πειραιώς: H τάση στο τραπεζικό σύστημα είναι να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα με ταχύτητα κι αποτελεσματικότητα. Σήμερα η τράπεζα Πειραιώς, έχει χρηματοδοτήσει έργα ισχύος 5,6 GW. Πρόκειται για 4 δις ευρώ αποκλειστικά σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Η κλιματική αλλαγή, μπορεί να καθυστερήσει μόνο μέσα από τέτοια έργα σε ΑΠΕ, υποδομές, waste management κλπ. Είμαστε παρόντες όχι μόνο λεκτικά, αλλά και ουσιαστικά.

Για τον διαφορετικό βαθμό ωριμότητας μεταξύ των μεγάλων επιχειρήσεων και των ΜμΕ (Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις) ,νομίζω ότι εκεί ακριβώς είναι ο ρόλος των τραπεζών και γενικά του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Πώς μπορεί να παίξει τον ρόλο του συμβούλου και να κινητοποιήσει όλες τις δυνάμεις. Στα βασικά προβλήματα, περιλαμβάνονται η γραφειοκρατία, οι συνεχείς αλλαγές των σχεδίων που υποβάλλονται από τις εταιρείες, το πολυδαίδαλο σύστημα ανάμεσα σε πολεοδομία, υπουργεία και διάφορες άλλες αρχές. Για παράδειγμα, η Τράπεζα Πειραιώς έχει σε αναμονή επενδυτικά σχέδια του Ταμείου Ανάκαμψης, ύψους 2,5 δις ευρώ, τα οποία κυρίως καθυστερούν από τη γραφειοκρατία.

Ιωάννης Σεραφειμίδης, Chief Retail Growth Officer, Eurobank: Και να μην υπήρχαν, τα εργαλεία που είναι διαθέσιμα για επιχειρήσεις και ιδιώτες θα φτιάχνονταν γιατί υπάρχουν πολύ μεγάλες ανάγκες. Σε επίπεδο ιδιωτών, υπάρχει ένα ζήτημα ρευστότητας και ένα έλλειμμα γνώσης – η ζήτηση είναι αρκετά μεγάλη. Κι αυτό οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων:

1. Στην γήρανση του κτηριακού αποθέματος, με αποτέλεσμα τα σπίτια να μην πληρούν τις ενεργειακές προδιαγραφές,
2. στο λεγόμενο “Fear of Missing Out” για τα νέα προγράμματα,
3. στο υψηλό κόστος ενέργειας και στην αβεβαιότητα της αγοράς,
4. στα αναβαθμισμένα πρότυπα διαβίωσης,
5. στην τάση για έξυπνα σπίτια,
6. στην ανάγκη για προστασία από τα καιρικά φαινόμενα και τις κλοπές,
7. στην ανάγκη για αυτονόμηση και
8. στην ανάγκη για επενδύσεις, όπως βλέπουμε στα κέντρα των μεγάλων πόλεων.

Ιωάννης Νεοκοσμίδης, Director of Portfolio Management & Investment Advice, EUROXX: Θέλουμε ένα μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο δεν θα βασίζεται μόνο στην κατανάλωση των πόρων, αλλά και στην προστασία αυτών των πόρων. Σε έρευνα της ΕΚΤ, αναφέρεται ότι για να γίνει αυτό πραγματικότητα θα χρειαστούν 600 – 700 δις ευρώ. Κανείς δεν το βλέπει ως κόστος. Είναι μια ευκαιρία, που μπορεί να φέρει τρομερά αποτελέσματα αν τη διαχειριστούμε σωστά. Αυτή η ευκαιρία, αφορά κυρίως τις επιχειρήσεις που πρέπει να μετασχηματιστούν πρώτα.

Οι εταιρείες υψηλές κεφαλαιοποίησης έχουν ήδη τρέξει πολύ γρήγορα. Οι ΜμΕ, από την πλευρά τους, αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα, το οποίο είναι κυρίως ποιοτικό, με αποτέλεσμα να μην έχουν εκμεταλλευτεί τα διαθέσιμα εργαλεία. Δεν υπάρχει η συμβουλή για το πώς να αντλήσουν κεφάλαια και πώς να συντάξουν μια πρόταση για να αντλήσουν κεφάλαια- Σύντομα αυτό θα αλλάξει. Είναι μια πλούσια αγορά, αλλά δεν είναι σε φούσκα, -η πράσινη μετάβαση πατάει μόνο σε θεμελιώδη. Το ρυθμιστικό πλαίσιο είναι θετικό και οι χρηματοδοτήσεις είναι στην θετική πλευρά.

Αξιόπιστος εταίρος 

Το ΤΜΕΔΕ, ως αξιόπιστος θεσμικός εταίρος, επαναβεβαιώνει την δέσμευσή του, να στηρίζει ενεργά τον τεχνικό κόσμο και να συμβάλλει στην ανάπτυξη και προώθηση ενός βιώσιμου, τεχνολογικά ώριμου και ανταγωνιστικού κατασκευαστικού και μελετητικού κλάδου, μας είπε ο πρόεδρος του ΤΜΕΔΕ Κωνσταντίνος Μακέδος. Και πρόσθεσε: «Οι υποδομές δεν είναι μόνο τα “έργα”. Συνιστούν ,μηχανισμό προστασίας και ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική κρίση, στα ακραία καιρικά φαινόμενα, στη δυσλειτουργία των αλυσίδων εφοδιασμού, στο διεθνή ανταγωνισμό, και στην ενεργειακή αβεβαιότητα. Είναι ο μηχανισμός παραγωγικότητας και οικονομικής ισχύος, που θωρακίζει τη χώρα και τη βιωσιμότητα της, καθώς εξασφαλίζει, την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, την κοινωνική συνοχή, και ένα ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον.

Οι σύγχρονές προκλήσεις, επιβάλλουν ένα ξεκάθαρο και ρεαλιστικό σχεδιασμό, ώστε να μεταβούμε από τις υποδομές του χθες, στις υποδομές, με βάση το κλίμα του 2050. Από τα αποσπασματικά έργα, σε ολοκληρωμένα οικοσυστήματα υποδομών, από την παραδοσιακή υλοποίηση, σε ψηφιακή παρακολούθηση και επιθεώρηση, από τις λειτουργικές κατασκευές, σε έξυπνες, ανθεκτικές και ενεργειακά αποδοτικές υποδομές. Από έργα με ορίζοντα χρήσης 10 ετών, σε έργα με ορίζοντα γενεών. Άλλωστε, τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν αποτελούν εξαίρεση, περιγράφουν τη νέα “κανονικότητα”. Και οι υποδομές οφείλουν πλέον να ενσωματώσουν από το αρχικό στάδιο της μελέτης, τους κατάλληλους ελέγχους της υφιστάμενης και της μελλοντικής φέρουσας ικανότητας, ώστε να ανταποκρίνονται στις νέες απαιτήσεις».