Τα φωτοβολταϊκά στέγης

Η ηλιακή ενέργεια παραμένει διεθνώς η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ανανεώσιμη πηγή, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το μισό της ισχύος (302 GW) των ΑΠΕ που εγκαταστάθηκαν το 2021. Η παγκόσμια χωρητικότητα της διπλασιάστηκε μέσα σε τρία χρόνια, από το 2018, ανεβάζοντας την ηλιακή ενέργεια σε επίπεδο Terawatt, το πρώτο τετράμηνο του 2022 (1 TW ισούται με ένα τρισεκατομμύρια W). Χρειάστηκε περίπου μια δεκαετία για να φτάσει η παγκόσμια ηλιακή ισχύς το ένα TW, από 100 GW το 2012.

Η Solar Power Europe – κρίκος μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και της αλυσίδας αξίας των ηλιακών φωτοβολταϊκών – προβλέπει ότι η παγκόσμια ηλιακή ενέργεια θα υπερδιπλασιαστεί σε 2,3 TW το 2025. Είναι εντυπωσιακό ότι «173.000 τεραβάτ ηλιακής ενέργειας ‘‘χτυπούν’’ τον πλανήτη μας κάθε στιγμή. Αν τοποθετούσαμε ηλιακούς συλλέκτες μόνο στο 1,2% των αμμοθινών της ερήμου Σαχάρα, θα ήταν αρκετό για να καλύψει όλες τις ενεργειακές ανάγκες του κόσμου σε ηλιακή ενέργεια! Παγκοσμίως καταναλώνουμε περίπου 17,7 TW ετησίως!».

Η υπεροχή της Κίνας

Με ετήσια ανάπτυξη 14% και υψηλότερο όλων των εποχών 54,9 GW νέας ηλιακής ενέργειας, η Κίνα διατήρησε την ηγετική της θέση στην αγορά το 2021, προσθέτοντας διπλάσια χωρητικότητα ηλιακής ενέργειας από τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ΗΠΑ είδαν εντυπωσιακή ανάπτυξη, με 42% περισσότερη ηλιακή ενέργεια το 2021 από το 2020.

Την ίδια χρονιά η Ινδία βρέθηκε στην τρίτη θέση με 14,2 GW ηλιακών εγκαταστάσεων. ΗΠΑ και Ινδία επενδύουν δισεκατομμύρια προκειμένου να περιορίσουν την εξάρτηση από τα κινεζικά φωτοβολταϊκά πάνελ. Σήμερα το μερίδιο της Κίνας στην παραγωγή φωτοβολταϊκών πάνελ και του ανάλογου εξοπλισμού, κινείται περίπου στο 90%! Το 2021 παρήχθησαν διεθνώς φωτοβολταϊκά συνολικής ισχύος 450 GW- από αυτά η Ευρωπαϊκή Ένωση παρήγε μόλις τα 9 GW.

Υπενθυμίζεται ότι στο πρώτο μισό της προηγούμενης δεκαετίας η Ευρώπη ηττήθηκε εμπορικά από την Κίνα (ήταν δύσκολο έως αδύνατο να ανταγωνιστεί τις τιμές της των κινέζικων φωτοβολταϊκών) με αποτέλεσμα να κλείσουν πάρα πολλές βιομηχανικές μονάδες φωτοβολταϊκών στην ΕΕ συμπεριλαμβανομένων και των εργοστασίων στην Ελλάδα.

Η Συμμαχία της Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας Φωτοβολταϊκών σε συνεργασία με την Κομισιόν προσπαθεί να κερδίσει χαμένο έδαφος, καθώς διακρίνει (κάλιο αργά παρά ποτέ) ότι υπάρχει κίνδυνος τα κονδύλια από την υλοποίηση του σχεδίου REPowerEU και γενικότερα της πράσινης συμφωνίας (Green deal) να καρπωθούν από εταιρείες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τί λένε διεθνείς οργανισμοί

Η περιοχή της Ευρώπης*, όπως μας πληροφορούν διεθνείς οργανισμοί «πέτυχε πρόσθετη ηλιακή ισχύ 31,8 GW – που αντιπροσωπεύει αύξηση 33% και κυρίως διαφορά μόνο 0,1 GW σε σχέση με τις προβλέψεις της παγκόσμιας αγοράς για το 2021. Ο αντίκτυπος του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία και οι συνοδευτικές προκλήσεις για την ενεργειακή ασφάλεια, παράλληλα με τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ, οδηγούν τη μετάβαση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της ηπείρου – με 25 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ να έχουν εγκαταστήσει περισσότερη ηλιακή ενέργεια το 2022 από το 2021». (*Περιοχή Ευρώπης = EU27 + Αλβανία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Γεωργία, Ισλανδία, Κόσοβο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Νορβηγία, Ρωσία, Σερβία, Ελβετία, Τουρκία, Ουκρανία και Ηνωμένο Βασίλειο).

Το 2021 το 5,7% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ προήλθε από ηλιακή ενέργεια. To 2022, όπως επισημάνθηκε στο Solar Power Europe (αντιπροσωπεύει περισσότερους από 300 οργανισμούς σε ολόκληρο τον ηλιακό τομέα) περίπου 41,4 GW ηλιακής ενέργειας εγκαταστάθηκαν στην ΕΕ, αρκετά για να τροφοδοτήσουν περισσότερα από 12 εκατομμύρια (επιπλέον) νοικοκυριά.

Διεθνείς εκτιμήσεις

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA), υποστηρίζει ότι η ΕΕ χρειάζεται 60 GW νέας ηλιακής ενέργειας το 2023, για να αναπληρώσει το έλλειμμα σε ρωσικό φυσικό αέριο. Η ανάλυση της Κομισιόν δείχνει ότι οι πρόσθετες επενδύσεις σε ηλιακά φωτοβολταϊκά στο πλαίσιο του REPower EU θα ανέλθουν σε 26 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2027, επιπλέον των επενδύσεων που απαιτούνται για την υλοποίηση των στόχων του Fit for 55.

Σύμφωνα πάντως με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «το κόστος της ηλιακής ενέργειας έχει μειωθεί θεαματικά με την πάροδο του χρόνου. Οι πολιτικές της ΕΕ για τις ΑΠΕ συνέβαλαν στη μείωση του κόστους των φωτοβολταϊκών κατά 82% την τελευταία δεκαετία, μετατρέπονται σε μία από τις πιο ανταγωνιστικές πηγές ενέργειας την ΕΕ». Οι μετρήσεις δείχνουν ότι οι πολίτες της ΕΕ εκτιμούν και επιθυμούν την αυτονομία να παράγουν τη δική τους ενέργεια, είτε ατομικά είτε συλλογικά.

Τα ηλιακά φωτοβολταϊκά είναι μια από τις φθηνότερες διαθέσιμες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας. Το κόστος της ηλιακής ηλεκτρικής ενέργειας ήταν ήδη πολύ χαμηλότερο από τις τιμές χονδρικής πριν από την άνοδο των τιμών του 2021. Το δυτικό στρατόπεδο (ΗΠΑ και ΕΕ με κάποιες αντιδράσεις) θεωρεί ότι η ηλιακή ενέργεια και η θερμότητα είναι βασικές για τη σταδιακή κατάργηση της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι οι στέγες αποτελούν μέχρι στιγμής το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξης ηλιακής ενέργειας, αλλά παραμένει τεράστιο το αναξιοποίητο δυναμικό. Με βάση ορισμένες εκτιμήσεις, τα φωτοβολταϊκά στην ταράτσα-οροφές, θα μπορούσαν να παρέχουν σχεδόν το 25% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως στην ΕΕ.

Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία

Η πρωτοβουλία για ηλιακές στέγες σε όλη την ΕΕ, ως μέρος του σχεδίου REPowerEU, «αν εφαρμοστεί με επιτυχία θα επιταχύνει τις εγκαταστάσεις σε στέγες και θα προσθέσει 19 TWh ηλεκτρικής ενέργειας μετά το πρώτο έτος της εφαρμογής (36% περισσότερο από το αναμενόμενο στο Fit for 55). Μέχρι το 2025, θα έχει ως αποτέλεσμα 58 TWh πρόσθετης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (πάνω από το διπλάσιο του Fit 55)».

Ένα ζήτημα που προκύπτει από αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας και την εξέλιξη – ανάπτυξη της φωτοβολταϊκής τεχνολογίας είναι η εξάρτηση από τις πρώτες ύλες. Η χρήση πρώτων υλών για την κατασκευή φ/β πάνελ, εξαρτάται από την τεχνολογία που χρησιμοποιείται. Στην αγορά κυριαρχούν επί του παρόντος οι κυψέλες κρυσταλλικού πυριτίου, οι οποίες βασίζονται ουσιαστικά στο πυρίτιο.

Οι τεχνολογίες λεπτής μεμβράνης, οι οποίες αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 5% της παγκόσμιας προσφοράς, κάνουν πιο ετερογενή την χρήση των πρώτων υλών. Επιπλέον, η κατασκευή και η εγκατάσταση όλων των φ/β μονάδων απαιτεί γυαλί, αλουμίνιο και χάλυβα. Για τη σύνδεσή τους με το πλέγμα χρησιμοποιείται χαλκός. Προμηθευτές εντός της ΕΕ καλύπτουν προς το παρόν ένα μικρό μερίδιο της ζήτησης για επεξεργασμένα υλικά και εξαρτήματα από εξωτερικούς προμηθευτές, οι οποίοι συχνά συγκεντρώνονται σε έναν ή σε μικρό αριθμό χωρών.

Η πολιτική της ΕΕ στοχεύει «στην οικοδόμηση ανθεκτικότητας σε σχέση με κρίσιμες πρώτες ύλες, με βάση την πρόσβαση σε πόρους , την κυκλική οικονομία και τη βιωσιμότητα. Θα μπορούσε να εξεταστεί η ενίσχυση της βιώσιμης και υπεύθυνης εγχώριας προμήθειας, ιδίως, μετάλλου πυριτίου και πολυπυριτίου. Η βελτίωση της κυκλικότητας των πόρων είναι σημαντική για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης.

Η βιομηχανία ανακύκλωσης σήμερα μπορεί να προσφέρει υψηλή κυκλικότητα, αλλά χρειάζεται ακόμη περαιτέρω καινοτομία. Από το 2025, η ποσότητα των φωτοβολταϊκών πανελ που φτάνουν στο τέλος της ζωής τους θα αυξηθεί σημαντικά. Αυτό θα απαιτήσει τη διασφάλιση της δυνατότητας επισκευής και της ανακυκλωσιμότητας μέσω του σχεδιασμού για νέο εξοπλισμό και τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος για την αποτελεσματική ανακύκλωση των χρησιμοποιημένων υλικών».

Ποιοι τοποθετούνται στο αφιέρωμα

Στο αφιέρωμα που ακολουθεί επικεντρώνουμε στις δυνατότητες που έχουν οι πολίτες για την χρήση του προγράμματος (β΄ φάση) φωτοβολταϊκά στέγης, που “τρέχει” από το υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας. Κατά σειρά τοποθετούνται οι εξής:

• Γιώργος Αλιάγας, σύμβουλος του υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας ο οποίος μας δίνει το περίγραμμα και την ουσία του προγράμματος φ/β στέγης.
• Στέλιος Ψωμάς, εξειδικευμένος σε θέματα ηλιακής ενέργειας και σύμβουλος του Σ.Ε.Φ (Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών) ο οποίος αναφέρεται στις δυνατότητες των καταναλωτών, το νομοθετικό πλαίσιο και τα αγκάθια στα εμπορικά συστήματα φ/β.
• Βαγγέλης Μακρυγιάννης, Technical Service Engineer της Jinko Solar EU, αναλύει τα τεχνολογικά πλεονεκτήματα της νέας γενιάς φωτοβολταϊκών.
• Χρήστος Πρόνιος, τεχνικός διευθυντής της EUROSOL Hellas τοποθετείται πάνω στις εξελίξεις και τις ιδιομορφίες της αγοράς φωτοβολταϊκών.
• Στράτος Παραδιάς, πρόεδρος της Πανελληνίου Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων και της Διεθνούς Ενώσεως Ιδιοκτητών Ακινήτων (UIPI), ο οποίος μιλά για τα προβλήματα εγκατάστασης φ/β στις πολυκατοικίες.
• Δημήτρης Χριστογιαννόπουλος, γενικός διευθυντής της Φωτοκύκλωσης ΑΕ, ο οποίος υπογραμμίζει ότι η ένταξη και συμμετοχή των υπόχρεων εταιρειών στην ανακύκλωση, στο Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης, είναι ελάχιστη ,έως μηδενική για τα φωτοβολταϊκά πλαίσια, δημιουργώντας στην αγορά και εισφοροδιαφυγή.

Και ο ΔΕΔΔΗΕ που μας διαμηνύει ότι οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα φωτοβολταϊκά στέγης, δεν αναμένεται να συναντήσουν πρόβλημα για τη σύνδεσή τους.