Το πετρελαϊκό τρίγωνο Ρωσίας-Ινδίας-ΗΠΑ – Το τελεσίγραφο Τραμπ

«Η Ινδία δεν είναι καλός εμπορικός εταίρος επειδή κάνει πολλές συναλλαγές μαζί μας, αλλά εμείς δεν κάνουμε συναλλαγές μαζί της. Αποφασίσαμε για 25%, αλλά νομίζω ότι θα το αυξήσω σημαντικά μέσα στις επόμενες 24 ώρες, επειδή αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο», δήλωσε ο Τραμπ σε συνέντευξη στο CNBC. «Τροφοδοτούν τη μηχανή του πολέμου. Και αν πρόκειται να το κάνουν αυτό, τότε δεν θα είμαι ευχαριστημένος» ανέφερε.

Η Μόσχα μίλησε για «αθέμιτη εμπορική πίεση» των ΗΠΑ έναντι της Ινδίας, η οποία δηλώνει πως θα συνεχίσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο, παρά το τελεσίγραφο. Σίγουρα δε το κλίμα στις αμερικανο-ινδικές σχέσεις απέχει παρασάγγας, από όταν ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς αποθέωνε τις σχέσεις των δύο χωρών, επισκεπτόμενος την χώρα που οι ΗΠΑ υπολογίζουν ως προπύργιο έναντι της Κίνας.

Επιπλέον, ο Τραμπ εξετάζει κυρώσεις και στον ρωσικό “σκιώδη στόλο”. Αυτός αποτελείται από κυρίως παλαιά πετρελαιοφόρα, με τα οποία μεταφέρεται ρωσικό πετρέλαιο σε όλο τον κόσμο. Ο σκιώδης στόλος είναι αυτός που επέτρεψε στη Ρωσία να εξάγει πετρέλαιο πάνω από το ανώτατο όριο — κυρίως προς την Κίνα και την Ινδία. Ο όρος “σκιώδης στόλος” αναφέρεται σε πλοία των οποίων η ιδιοκτησία είναι κρυφή και τα οποία αποφεύγουν να χρησιμοποιούν υπηρεσίες δυτικών εταιρειών.

Αποκαλυπτική έκθεση 

Σε παλαιότερη έκθεση του το Κέντρο Έρευνας Ενέργειας και Καθαρής Ατμόσφαιρας (Center for Research on Energy and Clean Air – CERA), είχε αποκαλύψει πως αρκετές χώρες εξάγουν διυλισμένα προϊόντα αργού πετρελαίου ρωσικής προέλευσης στην Ευρώπη. Συνολικά, οι χώρες της Δύσης αγοράζουν σχετικά προϊόντα που ξεπερνούν τα 40 δισ. δολάρια, με τους μεγαλύτερους όγκους να διακινούνται από δύο μεγάλες λιμενικές εγκαταστάσεις στην περιφέρεια Gujarat της Ινδίας.

Η έκθεση με τίτλο “Laundromat: How the price cap coalition whitewashes Russian oil in third countries” αποτελεί πραγματικό κόλαφο για τους εμπνευστές της επιβολής πλαφόν για την πώληση του ρωσικού αργού πετρελαίου. Επισημαίνει ότι διακινούνται τεράστιες ποσότητες αργού, όχι μόνον από τους συνήθεις υπόπτους (δηλαδή την Ινδία και την Κίνα) αλλά και από τα Εμιράτα, την Σιγκαπούρη και την Τουρκία, που ουσιαστικά νομιμοποιούν τις ρωσικές εξαγωγές, συγκαλύπτοντας την προέλευσή τους!

Έτσι, οι χώρες της Δύσης καταλήγουν να αγοράζουν προϊόντα διύλισης ρωσικού αργού πετρελαίου αξίας πολλών δισ. δολαρίων. Είναι χαρακτηριστικό που στην Ινδία παρατηρείται τριπλασιασμός των εξαγωγών του πετρελαίου κίνησης στο πρώτο τρίμηνο του 2023, έναντι του αντίστοιχου του προηγούμενου έτους. Τον Μάρτιο του 2023 έφτασαν το 1,6 εκατομμύρια βαρέλια ανά ημέρα.

Οι συντάκτες της έκθεσης επισήμαναν από τότε πως ο συνασπισμός των χωρών που έχουν επιβάλλει το όριο στις τιμές του ρωσικού πετρελαίου, έχει μεταβληθεί στον μεγαλύτερο εισαγωγέα του, περιορίζοντας ουσιαστικά τις επιπτώσεις των κυρώσεων στην Ρωσία. Επισημαίνουν παράλληλα πως δύο μεγάλες λιμενικές εγκαταστάσεις στην περιφέρεια Gujarat της Ινδίας, έχουν μετατραπεί σε εξαγωγικούς κόμβους, για την παράκαμψη των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από κοινού από ΕΕ και ΗΠΑ.

Χρηματοδοτούν τους Ρώσους

Η Ινδία προσφέρει στην Ρωσία μία διέξοδο για τις εξαγωγές της και προς την Βρετανία, εξουδετερώνοντας τον αγώνα του Λονδίνου να περιορίσει την χρηματοδότηση του Κρεμλίνου. Μερικοί μεγάλοι αγοραστές μάλιστα στη Βρετανία έχουν αντικαταστήσει τις άμεσες εισαγωγές τους από την Ρωσία, με ανάλογες προϊόντων διύλισης από μονάδες που τροφοδοτούνται σταθερά σε πρώτη ύλη από την Ρωσία, με συνέπεια να υποστηρίζουν έμμεσα τον ρωσικό κλάδο ενέργειας.

Αν και μία εφοδιαστική αλυσίδα αυτής της μορφής δεν παρανομεί σύμφωνα με την βρετανική νομοθεσία, εν τούτοις δεν παραβλέπεται το γεγονός ότι ουσιαστικά χρηματοδοτεί τους Ρώσους στις επιχειρήσεις τους στην Ουκρανία. Παγίως το Κίεβο διαμαρτύρεται για το γεγονός ότι οι μεγάλοι όμιλοι αξιοποιούν τις αδυναμίες και τα ευάλωτα σημεία των κυρώσεων, συσσωρεύοντας τεράστια κέρδη. Προφανώς γνωρίζει πως ο τομέας των πετροχημικών αποφέρει 15 έως 16 φορές περισσότερα έσοδα ανά τόνο προϊόντων σε σύγκριση με την ανάλογη ποσότητα αργού πετρελαίου.

Σύμφωνα με τον Οίκο Kpler, που παρακολουθεί τις εμπορικές συναλλαγές και τις ροές φορτίων στον τομέα της ενέργειας, τα διυλιστήρια του Jamnagar στην δυτική ακτή της Ινδίας εισήγαγαν 215 μεγάλα φορτία αργού πετρελαίου από την Ρωσία κατά το 2022, ποσότητα τέσσερις φορές μεγαλύτερη σε σχέση με το 2021. Από την άλλη πλευρά μόνον η Βρετανία εισάγει ένα σύνολο 10 εκατ. βαρελιών πετρελαίου και προϊόντων διύλισης, 2,5 φορές περισσότερα σε σχέση με το 2021. Τα εισάγει από τους ομίλους Trafigura της Σιγκαπούρης, Shell, BP, PetroChina της Σαγκάης και ESSR GROUP της Ινδίας, που αποτελούν και μεγάλους αγοραστές διυλισμένου ρωσικού αργού πετρελαίου από τις ινδικές μονάδες.

Την ίδια στιγμή, την Βρετανία ταλανίζει κρίση στην αγορά καυσίμων, με διυλιστήρια, όπως αυτό της Lindsey της Prax Group, να έχουν κηρύξει πτώχευση (το δεύτερο σε σύντομο χρονικό διάστημα) με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι μία από τις πιο πιθανές αποφάσεις που θα πρέπει να πάρουν οι βρετανικές αρχές θα πρέπει είναι η αγορά περαιτέρω προϊόντων από τα διυλιστήρια της Ινδίας, τα οποία όπως προαναφέραμε επεξεργάζονται ρωσικό πετρέλαιο!

Το δέλεαρ του Κρεμλίνου

Να επισημανθεί ότι βασικές παραχωρήσεις του Κρεμλίνου προς την ινδική κυβέρνηση αποτέλεσαν η πρόταση για διάθεση των εσόδων από τις πωλήσεις ενέργειας σε επενδύσεις σε σχήματα που χρηματοδοτούν τις ινδικές βιομηχανίες για να προωθούν τις εξαγωγές τους στην Ρωσία, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση του ρωσικού συστήματος ψηφιακών επικοινωνιών για τις χρηματοοικονομικές διμερείς συναλλαγές. Επιπλέον, η αποδοχή του ινδικού συστήματος πληρωμών Ru-Pay και των εφαρμογών Unified Payments Interface-UPI της Ινδίας, αλλά και η ανάλογη των ρωσικών καρτών Mir και του ρωσικού συστήματος Fast Payments System, μεταξύ των δύο χωρών, αποτελούν επιπλέον αποδείξεις των στενών οικονομικών δεσμών τους.

Παράλληλα έχει τεθεί σε λειτουργία ο θαλάσσιος διάδρομος από το Βλαδιβοστόκ προς το Chennai στις ανατολικές ακτές της Ινδίας, γεγονός που σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες συμφωνίες, αποδεικνύει πως οι δύο χώρες έχουν ήδη θέσει το πλαίσιο για μία τεράστια αύξηση των διμερών συναλλαγών και μάλιστα σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Το διμερές εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών υπερβαίνει σε αξία τα $45 δισεκατομμύρια, μέγεθος εντελώς απίθανο με βάση τα δεδομένα της προηγούμενης διετίας. Το διμερές αυτό εμπόριο είναι πλέον ανοιχτά στο στόχαστρο του Τραμπ, που δηλώνει πως οι κυρώσεις θα επεκταθούν και στις χώρες που αγοράζουν πετρέλαιο από την Ρωσία, με πρώτη και κυριότερη την Ινδία.

Με την Ρωσία να έχει εγκαταλείψει τις συναλλαγές της με την Δύση, η κυβέρνηση Modi στην Ινδία αντιλαμβάνεται πως έχει μία ανέλπιστη σχεδόν ευκαιρία να αποκτήσει προσβάσεις στον τεράστιο ορυκτό πλούτο της Σιβηρίας και της ρωσικής Άπω Ανατολής, αλλά και στις πηγές πόρων του Αρκτικού. Με δεδομένη την αλματώδη ανάπτυξη της Ινδίας, η ρωσική πλευρά αντιλαμβάνεται πως οφείλει με κάθε τρόπο μία μακροπρόθεσμη μεγάλη αγορά για τις βιομηχανίες της που αξιοποιούν τους τεράστιους φυσικούς της πόρους.

Η ινδική ευρηματικότητα και αναμφίβολα ευφυΐα, αντιλαμβάνεται πως έχει την δυνατότητα να δημιουργήσει περαιτέρω ισχυρές συνέργειες στο δυναμικό τρίγωνο Ινδία-Ρωσία-Κίνα, ώστε να υποστηρίξει το βέλτιστο εξωτερικό περιβάλλον για την πολιτική της σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Το μόνιμο πρόβλημα των ινδο-σινικών σχέσεων με αντικείμενο την βορειοανατολική μεθόριο αποτελεί ένα εμπόδιο, το οποίο επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν οι ΗΠΑ, αν και η επιβολή τιμωρητικών δασμών από τον Τραμπ στην πραγματικότητα λειτουργεί προς την αντίθετη κατεύθυνση και δεν αποκλείεται τελικώς να ενισχύσει, αντί να διαρρήξει το προαναφερόμενο τρίγωνο…