2023: Ο νεοοθωμανισμός αντιμέτωπος με την επέτειό του

Ο Ταγίπ Ερντογάν με αφορμή την 98η επέτειο από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, ανέδειξε εκ νέου τα νεοοθωμανικά του σχέδια, καθώς μεταξύ άλλων ανέφερε, ότι η Τουρκία δεν θα υποκύψει σε απειλές και εκβιασμούς και ότι θα εισέλθει στο 2023 –100η επέτειο από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας– ακόμα πιο ισχυρή, πιο ανεξάρτητη και πιο ευημερούσα σε οικονομικό, στρατιωτικό, πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο. Ο Ερντογάν έχει θέσει στόχο να εφαρμόσει το σχέδιο του και στο παρόν άρθρο θα επιδιώξουμε να αναλύσουμε τις σημερινές γεωστρατηγικές επιδιώξεις και πως πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Ο τρόπος σκέψης της τουρκικής εθνικής πολιτικής εστιάζεται σε τρεις παράγοντες, στην θρησκεία (Ισλάμ), στον εθνικισμό και στην Ιστορία. Οι παράγοντες αυτοί έχουν ως συνισταμένη τη γεωγραφία και το νέο όραμα Ερντογάν που εστιάζεται σε πέντε “Κ”: ΚΟRΕ (Κορέα), ΚΕSMIR (Κασμίρ), ΚURTLER (Κούρδοι), KIBRIS (Κύπρος) και KUDUS (Ιεροσόλυμα).

Τα “πέντε Κ” έγιναν γνωστά από το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, για διάφορες περιοχές και λαούς, με παρεμβάσεις, δηλώσεις ενδιαφέροντος και προστασίας των μουσουλμάνων διαφόρων περιοχών (Κασμίρ και Παλαιστινιακό), ιδιαίτερες σχέσεις (Κορέα) κλπ. Οι αρχές της τουρκικής μεθοδολογίας περιλαμβάνουν προληπτικές και αποτρεπτικές ενέργειες, με μεταφορά στρατιωτικών επιχειρήσεων της Τουρκίας πέραν των συνόρων της και δη σε εδάφη άλλων κρατών.

Αναφέρομαι σε μια στρατηγική της Τουρκίας, βάση της οποίας η υιοθέτηση της αντίληψης περί άμυνας επί των συνόρων της, θεωρείται ολέθρια. Κάθε χώρα, κατά την Τουρκία, που δεν αποκόπτει τις απειλές της πέραν των συνόρων της και δεν δημιουργεί αμυντικά προπύργια στο εξωτερικό θα αντιμετωπίσει τον διαμελισμό της στο μέλλον. Μια άλλη αρχή της Τουρκίας είναι η πολιτική του ήσσονος κινδύνου και η μη ανάληψη επιχειρησιακών (και πολιτικών) ρίσκων. Αν δεν είναι εφικτό σήμερα, περιμένει για αύριο.

Επιθετικές πρακτικές Άγκυρας

Η Τουρκία ποτέ δεν θα προβεί σε στρατιωτική επιχείρηση μεγάλου ρίσκου και πάντα προϋπόθεση είναι να έχει εξασφαλίσει εκ των προτέρων την στήριξη, ή έστω την ανοχή των μεγάλων δυνάμεων. Ενδεικτικά, στην Κύπρο το 1974 είχε εξασφαλίσει την στήριξη των ΗΠΑ και την ανοχή των Ρώσων. Το ίδιο στις πρόσφατες επιχειρήσεις-εισβολές στην Συρία, στην περιοχή Γιαραμπλούς και στο καντόνι του Αφρίν. Στήριξη και ανοχή Ρωσίας και ΗΠΑ, αντίστοιχα.

Η μεθοδολογία της Τουρκίας είναι γνωστή και εφαρμόζεται επί δεκαετίες. Πολιτική εκφοβισμού, απειλών χρήσης στρατιωτικής ισχύος, χρήση στρατιωτικών μέσων, βερμπαλισμοί και απειλές, εκφοβισμοί, αμφισβητήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων άλλων χωρών και διάφορες μορφές υβριδικού πολέμου. Επίσης, χαρακτηρίζεται από περιφρόνηση και καταπάτηση του Διεθνούς Δικαίου, από την προβολή απίστευτων θεωριών με σκοπό την διεκδίκηση χερσαίου και θαλάσσιου χώρου, “γκριζάρισμα” περιοχών χωρίς καμιά νομική ισχύ, χρήση στρατιωτικών μέσων διαδοχικά και συνεχώς κατά κρατών-στόχων.

Δεν σταματά όμως εκεί καθώς επιδίδεται σε συνεχείς στρατιωτικές ασκήσεις με σκοπό την παρενόχληση και την επίδειξη ισχύος, την συστηματική και συνεχή παραβίαση εθνικού εναερίου χώρου γειτονικών χωρών και γενικά μια συμπεριφορά που επιδεικνύει ιδιαίτερα προς την Ελλάδα και τελευταία προς την Κύπρο και αποδεικνύει τις παράνομες επιδιώξεις της. Μια συμπεριφορά πειρατική, κράτους ταραξία, κράτους εισβολέα σε τρεις ανεξάρτητες χώρες και που επιδίδεται συνεχώς χωρίς τιμωρία, σε αυτό το θέατρο του παραλόγου και επικινδυνότητας, σε όλη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Η πολιτική του Ερντογάν

Ο πρόεδρος Ερντογάν ωθείται σε αυτή την επικίνδυνη πολιτική του σήμερα, από τους εξής παράγοντες:

1. Οι ενεργειακές εξελίξεις στην ΑΟΖ της Κύπρου, όπου νέα κοιτάσματα ανακαλύπτονται και μεγάλες ξένες εταιρείες συμμετέχουν στο παιχνίδι της ανεύρεσης και εξόρυξης υδρογονανθράκων.
2. Οι διαμορφούμενες ενεργειακές συμμαχίες, οι δύο τριμερείς Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος και Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ (η ονομαζόμενη και 3+1 αφού κατά κάποιον τρόπο συμμετέχουν και οι ΗΠΑ) και η υπό εκκόλαψη νέα τριμερής Ελλάδα-Κύπρος-Ιορδανία. Οι εν λόγω τριμερείς συνεργασίες κατά πολλούς αναλυτές αποκτούν διαστάσεις στρατηγικής συμμαχίας.
3. Οι κακές έως κατεστραμμένες σχέσεις της Τουρκίας και με το Ισραήλ και με την Αίγυπτο.
4. Η αποτυχία της Τουρκίας να γίνει η ηγέτιδα δύναμη του μουσουλμανικού κόσμου, αγνοώντας την έντονη ιστορική μνήμη των Αράβων από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όταν οι Άραβες ήταν υπόδουλοι των Οθωμανών.
5. Οι νέες συμμαχίες στην Μέση Ανατολή, που διαμορφώνουν ένα νέο συγκρουσιακό περιβάλλον. Από τη μία πλευρά είναι το τρίγωνο Ρωσία-Τουρκία-Ιράν και από την άλλη ο άξονας Αίγυπτος-Ισραήλ-Σαουδική Αραβία-Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Υπενθυμίζουμε ότι οι νέοι σύμμαχοι της Τουρκίας (Ρωσία και Ιράν) είναι διακηρυγμένοι εχθροί της Δύσης και των συμμάχων της.
6. Η δυσχερής θέση της Τουρκίας στην Βόρεια Συρία, τα προβλήματά της στην περιοχή Ιντλίμπ, η στήριξη τελικά των ΗΠΑ στους Κούρδους της Συρίας (YPG), με αποτέλεσμα να εξαρτάται από τις διαθέσεις του μεγάλου τακτικιστή Βλαντιμίρ Πούτιν.
7. Τέλος πολύ σημαντική είναι η διαμάχη Ουάσιγκτον-Άγκυρας με πρώτο πλάνο τους S-400 και τα μαχητικά F-35. Η διαμάχη αυτή, που παρακολουθούμε τους τελευταίους μήνες, τελικά θα κρίνει και τις οικονομικές εξελίξεις (καταστροφικές αν δεν τα βρουν) στην Τουρκία και ίσως το μέλλον του πανίσχυρου σήμερα Ερντογάν.

Το όραμα μέχρι το 2023

Το νεοοθωμανικό όραμα του προέδρου Ερντογάν μέχρι το 2023, 100 χρόνια μετά την συνθήκη της Λωζάνης και την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, είναι να καταστήσει την Τουρκία:

• Μέλος των G10, δηλαδή των μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη.
• Μεγάλη στρατιωτική και διπλωματική δύναμη, ώστε να στηρίζει τις γεωπολιτικές της επιδιώξεις.
• Περιφερειακό πόλο ισχύος, του οποίου ο λόγος θα βρίσκει μεγάλη απήχηση στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς.
• Εξουδετέρωση πλήρως του παράγοντα Κούρδοι και αποτροπή δημιουργίας αυτόνομου ή ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους, εκτός Τουρκίας και δη στην Συρία, καθόσον αυτό θα αποτελέσει την Λυδία Λίθο για τον διαμελισμό της Τουρκίας.
• Πυρηνική δύναμη.
• Κόμβος διάθεσης υδρογονανθράκων από τη νότια ανατολική ζώνη της Κασπίας και τη Μέση Ανατολή.
• Υπολογίσιμο παίκτη με κατασταλαγμένο τον ζωτικό του χώρο (ώστε να αναπνέει γεωπολιτικά), με έμμεση αναγνώριση του δικαιώματος να έχει ευχέρεια κινήσεων εντός αυτού.Ο Ερντογάν έχει αναφέρει χαρακτηριστικά στο υπουργικό συμβούλιο πως «όταν τελειώσει αυτή η ιστορία, η Τουρκία ή θα έχει μεγαλώσει ή θα έχει μικρύνει. Και εγώ θα κάνω τα πάντα να την μεγαλώσω».
• Ανακήρυξη το 2023 της Ισλαμικής Τουρκικής Δημοκρατίας, τέλος της Τουρκικής Δημοκρατίας και ανακήρυξη του Ερντογάν ως το νέο μεγάλο Ατατούρκ, υποβαθμίζοντας σημαντικά τον πρώτο Ατατούρκ (Μουσταφά Κεμάλ).
• Μεταφορά της πρωτεύουσας από την Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολη, για ιστορικούς λόγους.