Αγία Σοφία: Ομολογεί ο Ερντογάν, σωπαίνει ο Πούτιν, διεθνοποιεί ο Μητσοτάκης

Παρά τις διεθνείς αντιδράσεις ο Ερντογάν συνεχίζει να προκαλεί για την Αγία Σοφία και σε αυτό συμβάλλει μάλλον και η εκκωφαντική σιωπή του Πούτιν. Ο Τούρκος πρόεδρος είπε σήμερα ξεκάθαρα ότι η απόφασή του αποτελεί μέρος του γεωπολιτικού σχεδίου του. Την ίδια ώρα, η ελληνική κυβέρνηση διεθνοποιεί το ζήτημα, αναδεικνύοντας τις υποχρεώσεις της Άγκυρας έναντι της Unesco και της διεθνούς κοινότητας.

Οι αντιδράσεις, οι οποίες μέχρι χθες είχαν αποτρεπτικό χαρακτήρα, πήραν καταγγελτικό ύφος, έστω και χαμηλών τόνων, αμέσως μόλις ο Ερντογάν υπέγραψε το διάταγμα για την αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας. Κορυφώθηκαν, ωστόσο, μετά την πανηγυρική διάσταση που έδωσε στην απόφασή του ο Τούρκος πρόεδρος, με το διάγγελμά του.

Σήμερα, πάντως, ο Ερντογάν απέρριψε όλες τις καταδικαστικές αντιδράσεις και με ακόμη πιο προκλητικό τρόπο υποστήριξε ότι η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί έχει να κάνει με τα «κυριαρχικά δικαιώματα» της Τουρκίας. Τόνισε μάλιστα, ότι αυτοί που τον κατηγορούν για την απόφασή του είναι οι ίδιοι «που δεν αντιδρούν έναντι της ισλαμοφοβίας στις χώρες τους».

Έπιασαν δουλειά τα συνεργεία 

Δεν έμεινε όμως μόνον σε αυτά. «Λάβαμε αυτήν την απόφαση όχι σε σχέση με όσα λένε οι άλλοι, αλλά σε σχέση με τα δικαιώματά μας. Όπως το κάναμε στη Συρία, στη Λιβύη και αλλού» είπε. Ομολόγησε δηλαδή, ότι οι επιλογές του για την Αγία Σοφία είναι μέρος του γεωπολιτικού σχεδίου του, το οποίο χαρακτηρίζεται από τις νέο-οθωμανικές αντιλήψεις του.

Εντωμεταξύ, οι τουρκικές αρχές ξεκίνησαν ήδη από το πρωί τις προετοιμασίες, προκειμένου το Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco να είναι έτοιμο να λειτουργήσει ως τζαμί την Παρασκευή 24 Ιουλίου. Το κτίριο ήταν κλειστό και συνεργεία του υπουργείου Τουρισμού επιθεώρησαν τον τρούλο και τέσσερις μιναρέδες. Από χθες, άλλωστε, με το διάταγμα του Ερντογάν η Αγία Σοφία τέθηκε υπό την εποπτεία της Αρχής Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας.

Στην Αθήνα, η κυβέρνηση διεθνοποιεί το θέμα, με τον πρωθυπουργό να ξεκινά, όπως ανακοινώθηκε, γύρο τηλεφωνικών επικοινωνιών σε διεθνές επίπεδο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αλλά και αρκετοί υπουργοί του, τονίζουν αυτή τη διάσταση και επιχειρούν να αναδείξουν τις διεθνείς υποχρεώσεις της Άγκυρας έναντι του Μνημείου και της σημασίας του για τον παγκόσμιο πολιτισμό.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η πρώτη ελληνική κυβερνητική αντίδραση ήταν από την υπουργό Πολιτισμού, ενώ στις ψύχραιμες αντιδράσεις τους ο υπουργός Εξωτερικών, αρχικά, και ο πρωθυπουργός, αργότερα, προέταξαν ότι πρόκειται για μια ενέργεια που «προσβάλλει όλους όσους αναγνωρίζουν το μνημείο ως κτήμα του παγκόσμιου πολιτισμού και βεβαίως, επηρεάζει όχι μόνο τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα…».

Διεθνοποίηση και παραφωνίες 

Όλες τις προηγούμενες ημέρες, άλλωστε, αυτό που προέτασσαν τα κυβερνητικά στελέχη ήταν, ότι ο σεβασμός της Αγίας Σοφίας και η μη αλλαγή του καθεστώτος λειτουργίας της αποτελεί ένα διεθνές ζήτημα και όχι μια ελληνοτουρκική διαφορά. Και πολύ καλά έκαναν, παρότι γνωρίζουν, και δεν το κρύβουν, ότι η απόφαση του Ερντογάν ρίχνει βαριά σκιά στις συνειδήσεις όλων των Ορθοδόξων, συμπεριλαμβανομένης της συντριπτικής πλειονότητας των Ελλήνων. Πρόκειται εξάλλου για μια ενέργεια, η οποία αναμφίβολα επηρεάζει δυσμενώς τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Ακούγονται, ωστόσο, κάποιες φωνές, ακόμα και στους κόλπους του κυβερνώντος κόμματος, οι οποίες προτείνουν μια άμεση ανταπόδοση στην προκλητική, απαράδεκτη και διεθνώς αποδοκιμασμένη απόφαση του Τούρκου προέδρου. Φτάνουν μάλιστα στο σημείο να εισηγηθούν ενέργειες, οι οποίες, αν δεν υπερκαλύπτουν, τουλάχιστον συναγωνίζονται σε “φαιδρότητα” αυτή του Ερντογάν.

Στην προσπάθειά τους να ικανοποιήσουν τα αυτιά συγκεκριμένων κοινών, αυτές οι φωνές, έστω και άθελά τους, εξισώνουν τη μοναδικότητα, την χιλιόχρονη και πλέον ιστορία και τον παγκόσμιο συμβολισμό της Αγίας Σοφίας με ένα τυπικό μακεδονικό αρχοντόσπιτο του 19ου αιώνα, στο οποίο έτυχε να γεννηθεί ο Κεμάλ Ατατούρκ. Με αυτή τη στάση τους όμως, υπονομεύουν τη σωστή θέση της ελληνικής κυβέρνησης, ότι η πρόκληση είναι διεθνής και όχι άλλη μία ελληνοτουρκική διαφορά.

Σιωπή από τη Μόσχα 

Την ίδια ώρα, προβληματίζει η εκκωφαντική σιωπή του Πούτιν, καθώς, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει καμία αντίδραση της ρωσικής κυβέρνησης. Αντιθέτως η πρώτη αντίδραση ήταν από την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία είχε ήδη διαφοροποιηθεί στο θέμα, από την επίσημη θέση της ρωσικής κυβέρνησης.

Πριν την ανακοίνωση της απόφασης, άλλωστε, ο προκαθήμενος της Ρωσικής Εκκλησίας τόνιζε ότι «μια απειλή εναντίον της Αγίας Σοφίας είναι μια απειλή για το σύνολο του χριστιανικού πολιτισμού και συνεπώς για την πνευματικότητά μας και την ιστορίας μας», ενώ ο εκπρόσωπος του Πούτιν μιλούσε για «εσωτερική υπόθεση της Τουρκικής Δημοκρατίας», την οποία το Κρεμλίνο δεν μπορεί να σχολιάσει. Εξέφραζε βέβαια την ελπίδα για μια συνετή απόφαση, προδίκαζε όμως ότι δεν θα υπάρξουν σχόλια της ρωσικής κυβέρνησης.

Οι διεθνείς αντιδράσεις πάντως συνεχίζονται και πολλοί αξιωματούχοι ευρωπαϊκών κρατών κάνουν λόγο για μια “θλιβερή” απόφαση. Δεν είναι επίσης λίγοι, εκείνοι που σχολιάζουν ότι η ενέργεια του Ερντογάν, αν και ικανοποιεί τους ισλαμοσυντηρητικούς Τούρκους, αποδυναμώνει τον κοσμικό χαρακτήρα του τουκικού κράτους. Όπως επισημαίνει μάλιστα το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, το οποίο συγκεντρώνει περίπου 350 χριστιανικές εκκλησίες, με αυτή την απόφασή του ο Ερντογάν «ανέτρεψε αυτή τη θετική ένδειξη δεκτικότητας της Τουρκίας μετατρέποντάς την σε ένδειξη αποκλεισμού και διχασμού».