Ακάθεκτος ο Ερντογάν στον δρόμο της αδιαλλαξίας – “Άσφαιρα” τα μέτρα της ΕΕ

Συνεχίζει την αδιάλλακτη και προκλητική στάση ο Ερντογάν, βάζοντας μάλιστα στο τραπέζι και το Αιγαίο, παρά τα μέτρα κατά της Τουρκίας που υιοθέτησε και επισήμως την Δευτέρα το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ. Την ίδια ώρα, η Αθήνα αξιολογεί ως «πολύ ενθαρρυντική» την ομόφωνη απόφαση των Ευρωπαίων.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας κατά την συνάντηση που είχαν το πρωί της Τρίτης. Μια συνάντηση η οποία, πέρα από την ενημέρωση του πρωθυπουργού για τα αποτελέσματα του Συμβουλίου, είχε ως αντικείμενο και την προετοιμασία της επίσκεψης Δένδια στις ΗΠΑ, όπου θα έχει συναντήσεις με τους Πομπέο, Μπόλτον και Πελόζι.

Νωρίτερα πάντως, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών υπογράμμιζε σε ανακοίνωσή του ότι η απόφαση της ΕΕ να αναστείλει διμερείς επαφές και να μειώσει την χρηματοδότηση προς την Άγκυρα, εξαιτίας των γεωτρήσεων στα ανοικτά της Κύπρου, δεν μπορεί να κάμψει την τουρκική αποφασιστικότητα. Χαρακτήριζε μάλιστα «προκατειλημμένη και μονομερή» την ΕΕ στο Κυπριακό, επειδή η απόφαση του Συμβουλίου δεν έκανε αναφορά στους τουρκοκύπριους.

Έδωσε στίγμα ο Ερντογάν

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών συνέχιζε ουσιαστικά τα όσα είπε ο Ερντογάν στην πρώτη αντίδραση του, μόλις έγινε γνωστή η απόφαση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ. Ο Τούρκος πρόεδρος, αναφερόμενος στους Ευρωπαίους, και όχι μόνον, τόνισε ότι «έχουν ξεγελαστεί αυτοί που βρίσκουν δίκιο στην απέναντι πλευρά για τα θέματα της ανατολικής Μεσογείου, της Κύπρου και του Αιγαίου».

Η δήλωση αυτή έγινε στην διάρκεια της ομιλίας του, σε συγκέντρωση στο αεροδρόμιο Ατατούρκ, για την τρίτη επέτειο του αποτυχημένου πραξικοπήματος για την ανατροπή του. Μια συγκέντρωση, η οποία μετατράπηκε σε διαδήλωση. Ως εκ τούτου ο Ερντογάν απευθυνόταν σε ένθερμους υποστηρικτές του, και με δεδομένη την κατάσταση στην χώρα, εξαιτίας της επιδείνωσης της οικονομίας και των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, ήταν αναμενόμενο να ανεβάσει τους τόνους. Η αναφορά του, ωστόσο, και στο Αιγαίο δείχνει την πρόθεση της Άγκυρας για διατήρηση της έντασης σε όλο το φάσμα που άπτεται των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Ο Ερντογάν αναφέρθηκε βεβαίως και στους S-400 για να αποκαλύψει ότι συνολικά έφτασαν στην Τουρκία οκτώ αεροσκάφη με τμήματά τους και ότι αναμένονται και άλλα. Χαρακτηρίζοντάς τους μάλιστα ως «το πιο ισχυρό αμυντικό σύστημα απέναντι σε αυτούς που θέλουν να επιτεθούν στην Τουρκία» ανέφερε ότι μέχρι τον Απρίλιο θα έχουν εγκατασταθεί πλήρως.

Για την απόφαση αυτή οι ΗΠΑ αναμένεται να επιβάλλουν κυρώσεις στην Τουρκία, οι οποίες σε συνδυασμό με τα μέτρα που αποφάσισε και επισήμως τη Δευτέρα η ΕΕ θα επιδεινώσουν την ήδη κακή οικονομική κατάσταση της χώρας. Στην χθεσινή απόφασή τους άλλωστε, οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συμφώνησαν με την πρόταση της Κομισιόν για μείωση της προενταξιακής βοήθειας προς την Τουρκία το 2020. Παραλλήλως, το Συμβούλιο κάλεσε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να επανεξετάσει τα δανειοδοτικά προγράμματά της στην Τουρκία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά δάνεια με κρατικούς τίτλους.

Τι αποφάσισαν οι Ευρωπαίοι

Το Συμβούλιο αποφάσισε επίσης την αναστολή των διαπραγματεύσεων  για τη συνολική Συμφωνία Αεροπορικών Μεταφορών, καθώς και την προσωρινή αναστολή του Συμβουλίου Σύνδεσης και «άλλων συνεδριάσεων του υψηλού επιπέδου διαλόγου ΕΕ-Τουρκίας». Οι υπουργοί Εξωτερικών, στο πλαίσιο των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 20^ης Ιουνίου για τις τουρκικές προκλήσεις στην Κύπρο, κάλεσαν τέλος την Κομισιόν και την Μογκερίνι να εργαστούν για την διεύρυνση των επιλογών για στοχευμένα μέτρα κατά της Τουρκίας.

Στο τελικό κείμενο των συμπερασμάτων τους οι “28” παραπέμπουν στο Συμβούλιο της 18ης Ιουνίου και κυρίως στην Σύνοδο Κορυφής της 20^ης  Ιουνίου και υπογραμμίζουν «εκ νέου τις σοβαρές και άμεσες αρνητικές επιπτώσεις» των παράνομων τουρκικών ενεργειών «σε όλο το φάσμα των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας». Παραλλήλως, το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόσκληση της κυπριακής κυβέρνησης  να διαπραγματευθεί με την Τουρκία και σημειώνει ότι η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας «θα πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω διαλόγου, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου και σύμφωνα με την αρχή των σχέσεων καλής γειτονίας». Στηρίζει τέλος όλες τις προσπάθειες του ΟΗΕ για μια «συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος».

Η Άγκυρα ωστόσο και προσωπικά ο Ερντογάν έχουν δείξει, κυρίως μέσω της ρωσοτουρκικής προσέγγισης, ότι προσανατολίζονται και προς άλλους πόλους πέραν της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, αλλά και με δεδομένο ότι η Τουρκία είναι χώρα κλειδί για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη, τα ευρωπαϊκά μέτρα δεν είναι σίγουρο ότι θα έχουν κάποιο άμεσο αποτέλεσμα.

Σε αυτό συνηγορεί και η απάντηση του Τούρκου προέδρου, από την οποία διαφαίνεται ως μόνο σίγουρο ότι θα συνεχίσει στο ίδιο τέμπο, τουλάχιστον μέχρι την ώρα που θα έχει τις πρώτες επίσημες επαφές με την νέα ελληνική κυβέρνηση. «Να δούμε στη νέα αυτή περίοδο τι θέλει από εμάς η Ελλάδα, τι θέλουμε εμείς από αυτήν» έχει πει άλλωστε, χαρακτηρίζοντας θετική την πρώτη επαφή.