Ακύρωση του Μακεδονισμού μέσω ενταξιακών διαπραγματεύσεων

του Νίκου Μιχαηλίδη  – 

Το θέμα της ονομασίας της FYROM επανήλθε δυναμικά στη δημόσια συζήτηση. Η ελληνική κυβέρνηση με δηλώσεις του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών επιχειρεί να διατηρήσει κλίμα επίλυσης του προβλήματος. Η δημόσια καλλιέργεια αισιοδοξίας είναι μεν θετική, δεν θα πρέπει όμως να μας κάνει να χάνουμε την επαφή με την πραγματικότητα.

Η αλήθεια είναι ότι παρά την εκδήλωση επιθυμίας για επίλυση του ζητήματος εκ μέρους της νέας κυβέρνησης των Σκοπίων και κάποιες σχετικές δηλώσεις, ακόμα δεν έχουμε δει ουσιαστική αλλαγή στάσης. Με απλές δηλώσεις καλής θέλησης δεν επιλύονται τέτοια προβλήματα. Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση επιχειρήσει να μπαλώσει το θέμα, θεωρώντας την ονομασία δευτερεύον ζήτημα, θα υποστεί τεράστια πολιτική φθορά και ανυπολόγιστες εκλογικές απώλειες και όχι μόνο στη Βόρεια Ελλάδα.

Αν λάβουμε υπόψη και την απαξίωση του ελληνικού πολιτικού προσωπικού λόγω της οικονομικής κρίσης και της κάκιστης διαχείρισής της, είναι δύσκολο να σκεφτούμε πως οι πολίτες θα πεισθούν από τα επιχειρήματα που παρουσιάζονται. Τέτοια ζητήματα επιλύονται από ηγεσίες με μεγάλη πολιτική νομιμοποίηση και απήχηση, κάτι που αυτή την στιγμή δεν διαφαίνεται στη χώρα μας. Ούτε και στη γειτονική FYROM. Υπάρχει στην πατρίδα μας ένα τρομακτικό χάσμα μεταξύ πολιτών και πολιτικού προσωπικού το οποίο πιθανόν θα ενισχυθεί.

Επιπλέον το επιχείρημα που προέβαλαν αρκετοί στην Ελλάδα ότι η ελληνική οικονομική παρουσία στα Σκόπια θα τα οδηγούσε σε αλλαγή στάσης δεν επιβεβαιώνεται από τα εμπειρικά δεδομένα. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών δεν κατάφερε όλα αυτά τα χρόνια να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά την ελληνική οικονομική παρουσία στα Σκόπια. Οικονομική «διείσδυση» υπήρξε, πολιτιστική και πολιτική επιρροή όχι!

Όχι επίλυση αλλά έναρξη της διαδικασίας

Προφανώς δεν υπάρχει πολίτης στην Ελλάδα που να μην επιθυμεί να επιλυθούν τα προβλήματα με τα Σκόπια και να προχωρήσουμε σε συνεργασία. Άλλωστε οι προοπτικές είναι πολλές και θετικές σε πολλούς τομείς. Πρέπει όμως να υπάρξει ειλικρινής συζήτηση που θα οδηγήσει στην ακύρωση του αλυτρωτισμού που στηρίζεται στην αυθαίρετη καπηλεία μιας άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που είναι κομμάτι της ελληνικής ιστορίας και αυτοαντίληψης.

Δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται προς το παρόν στον ορίζοντα, γεγονός που καθιστά περίπλοκη έως αδύνατη την οριστική επίλυση του θέματος τους επόμενους μήνες. Θα χρειαστεί πολλή δουλειά για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Μπορεί όμως να γίνει μια αρχή τώρα.

Αυτό που κατά την γνώμη μου προέχει δεν είναι η ένταξη στο ΝΑΤΟ αλλά η στενότερη διασύνδεση της FYROM με την ΕΕ και η διαμόρφωση ενός οδικού χάρτη, στο τέλος του οποίου θα προβλέπεται η ένταξη της χώρας αυτής με μια και μοναδική κρατική ονομασία. Κατά την διάρκεια της διαπραγμάτευσης για ένταξη θα πρέπει να επιλυθούν τα θέματα του αλυτρωτισμού που συνδέονται άρρηκτα με το όνομα του κράτους, αλλά και της εθνότητας.

Η όλη διαδικασία θα πάρει πιθανώς μερικά χρόνια και θα μεταβάλλει σε σημαντικό βαθμό την κοινωνία και το κράτος. Κατά την περίοδο αυτή η ΕΕ, με την συμβολή της Ελλάδας, μέσω διαφόρων προγραμμάτων εκπαιδευτικής, πολιτιστικής και οικονομικής συνεργασίας μπορεί να ενισχύσει τις πιο ορθολογικές και μετριοπαθείς δυνάμεις των Σκοπίων. Ιδιαίτερα να επηρεάσει την κοσμοθεώρηση και τους προσανατολισμούς της νέας γενιάς και να κλειδώσει την μελλοντική συμμετοχή της χώρας στους δυτικούς θεσμούς. Τώρα είναι η ευκαιρία.

Πολυεθνοτική γεωγραφική περιοχή

Το ΝΑΤΟ έχει την δυνατότητα μέσω ειδικών προγραμμάτων να ενισχύσει την συνεργασία με την FYROM, με στόχο την μελλοντική ένταξη στους δυτικούς μηχανισμούς ασφαλείας. Και εδώ η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει. Πρέπει όμως να καταστεί σαφές προς τους μεγάλους παίκτες του δυτικού συστήματος ότι η χώρα αυτή πρέπει να αποτελέσει πυλώνα σταθερότητας και γέφυρα συνεργασίας με όλες τις εθνότητες και τα κράτη της περιοχής. Όχι ιό αποσταθεροποίησης και τριβών. Άλλωστε πρόκειται για μια πολυεθνοτική γεωγραφική περιοχή στην οποία έχουν συμφέροντα και συγγενείς πληθυσμούς σχεδόν όλες οι γειτονικές χώρες.

Η Ελλάδα προσφέρει στη FYROM και στους πολίτες της διέξοδο στις θάλασσες και μπορεί να αποτελέσει τον καλύτερο σύμμαχό της αρκεί και η ίδια να το επιθυμεί. Η προοπτική πλωτής διασύνδεσης του Δούναβη με την Θεσσαλονίκη παρέχει επιπλέον τεράστιες δυνατότητες που δύνανται να αλλάξουν ριζικά τις ζωές των ανθρώπων της νοτιοανατολικής Ευρώπης προς ένα καλύτερο μέλλον. Τα ελληνικά πανεπιστήμια, αφού βέβαια ανασυγκροτηθούν και δημιουργηθούν και ιδιωτικά, πρέπει να ανοίξουν τις πύλες τους για πολίτες της γειτονικής αυτής χώρας, με ειδικά προγράμματα στα ελληνικά και στα αγγλικά.

Η ηγεσία των Σκοπίων έχει συμφέρον να έρθει σε έναν ουσιαστικό και ειλικρινή συμβιβασμό όχι μόνο με την Ελλάδα αλλά και με μεγάλα τμήματα των πολιτών της οι οποίοι δεν δέχονται τον όρο Μακεδονία ως προσδιοριστικό της ταυτότητάς τους. Είναι γνωστό ότι το 1/3 της χώρας αποτελείται από Αλβανούς ο αριθμός και οι αποσχιστικές τάσεις των οποίων αυξάνουν. Και η προς το παρόν πλειοψηφούσα σλαβική κοινότητα έχει στο εσωτερικό της διάφορες τάσεις.

Το μπαναλ ιδεολόγημα του Μακεδονισμού

Υπάρχουν αυτοί που αυτοπροσδιορίζονται ως Βούλγαροι και μάλιστα έχουν λάβει χιλιάδες βουλγαρικά διαβατήρια, ενώ δεν λείπουν και αυτοί που έχουν φιλοσερβικές τάσεις. Μέσα στις διάφορες κοινωνικές ομάδες υπάρχουν και αυτοί οι οποίοι προσβλέπουν στην Ελλάδα. Είναι δε γνωστό ότι η μουσουλμανική κοινότητα έχει σε κάποιο βαθμό καπελωθεί από την Τουρκία.

Όλο και μεγαλύτερα τμήματα της κοινωνίας σταδιακά θα συνειδητοποιήσουν ότι δεν συμφέρει το μέλλον της χώρας να καθίσταται όμηρος μιας ξεπερασμένης αλυτρωτικής ιδεολογίας που αναπαράγεται από τους απογόνους όσων διέφυγαν από την μεταπολεμική Ελλάδα και οι οποίοι δεν αποτελούν την πλειοψηφία στη FYROM. Η γειτονική χώρα είναι κάτι πιο πλουραλιστικό και ενδιαφέρον από το μπανάλ ιδεολόγημα του Μακεδονισμού που έχει ριζώσει στην κρατική γραφειοκρατία στα κόμματα και σε τμήματα της κοινωνίας.

Το όνομα της χώρας έχει λοιπόν κεντρική σημασία για το συλλογικό φαντασιακό και την ειρηνική συνύπαρξη των ετερογενών εθνοτικών ομάδων. Πρέπει, όμως, να αντιστοιχεί στις πραγματικότητες της περιοχής. Ένα τμήμα στα νότια της FYROM θα μπορούσε να ονομάζεται Μακεδονία, στο πλαίσιο εσωτερικής διοικητικής διαίρεσης, όπως συμβαίνει και στην Ελλάδα αλλά και στη Βουλγαρία.

Έτσι και τα τρία κράτη θα μοιράζονται τον όρο Μακεδονία ως εσωτερική ονομασία μιας περιφέρειάς τους, όπως συμβαίνει και με τον όρο Θράκη (Ελλάδα, Τουρκία, Βουλγαρία). Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα κοινών αρχαιολογικών ανασκαφών, επιστημονικών συνεδρίων και σεμιναρίων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων κλπ, με την συμμετοχή διεθνούς κύρους επιστημόνων προκειμένου να διαλυθούν οι παρεξηγήσεις και να επικρατήσει ο ορθολογισμός.