Αμηχανία στην Αθήνα από τo επικείμενο μνημόνιο Τουρκίας-Συρίας

Μέχρι στιγμής, στις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Μεταφορών περί επικείμενης συμφωνίας Τουρκίας-Συρίας για καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, η Αθήνα απάντησε με διαρροή – ούτε καν με επίσημη δήλωση – σύμφωνα με την οποία τα σύνορα στην περιοχή είναι ευρωπαϊκά και ότι το θέμα έχει ήδη τεθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την κοινή δήλωση που έχει κατατεθεί μαζί με την Αυστρία και την Κύπρο.

Οι ίδιες διπλωματικές πηγές προσθέτουν ότι πρόκειται για μεταβατική κατάσταση που δε νομιμοποιεί τον οποιονδήποτε να κάνει μία τέτοια συμφωνία. Η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί τις εξελίξεις και είναι σε διαρκή επικοινωνία με την Κύπρο και όλες τις γειτονικές χώρες και την ΕΕ.

Όμως, η ΕΕ δεν αντέδρασε στην συμφωνία με την Λιβύη, κατά την οποία προέκυψε το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, πέρα από αυτονόητη δήλωση και η ελληνική κυβέρνηση δεν απαίτησε περισσότερα μέτρα. Το να “ξυπνήσουν” κάποιες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες από την επέκταση της Τουρκίας και να αντιδράσουν για δικούς τους λόγους δεν αποκλείεται, αλλά, είναι αμφίβολο εάν η Αθήνα μπορεί να βασίζεται σε αυτό. Στον αντίποδα, μία συμφωνία για ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας-Συρίας που προανήγγειλε ο Τούρκος υπουργός Μεταφορών θα είναι διπλωματική και γεωπολιτική ήττα της Ελλάδας. 

Πέρα από το ό,τι ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών χαιρέτισε την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, η Αθήνα περιορίζεται στον σχολιασμό της νέας κατάστασης που διαμορφώνεται στην Συρία και σε ευχολόγια για την δημοκρατική λειτουργία και την συμπερίληψη που θα πρέπει να διέπει το καθεστώς των τζιχαντιστών που έχουν έχουν καταλάβει την εξουσία. 

Γενικότερα η Αθήνα απλώς παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Συρία και την ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας που συνιστά de facto αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έθεσε το θέμα στην πρόσφατη Σύνοδο των χωρών Βορρά-Νότου στην Λαπωνική Φινλανδία, όπου συμμετείχε από κοινού με την Τζόρτζια Μελόνι. Μίλησε μόνο για την ευρωπαϊκή απάντηση στο μεταναστευτικό και για την αντιμετώπιση των υβριδικών απειλών από την Ρωσία, καθώς και την αύξηση των νατοϊκών δαπανών για την άμυνα. 

Εφόσον, όπως έχει δείξει και στο παρελθόν, η Τουρκία κάνει πράξη τις προθέσεις που εξέφρασε ο υπουργός Μεταφορών της μετά το Υπουργικό Συμβούλιο στην Άγκυρα, η ελληνική κυβέρνηση θα βρεθεί προ τετελεσμένων, όπως άλλωστε και με το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, το οποίο ναι μεν δεν αναγνωρίζεται διεθνώς, ωστόσο παράγει αποτελέσματα, κυρίως λόγω εφαρμογής του από την Τουρκία που συνδυάζεται με απειλές. 

Η ατελέσφορη στρατηγική της Αθήνας

Η περιφερειακή πολιτική της Τουρκίας αναδεικνύει την ατελέσφορη στρατηγική της Αθήνας, η οποία υπό το πρόσχημα ότι “απλώς συζητάμε”, νομιμοποιεί τις τουρκικές κινήσεις και τα τετελεσμένα που δημιουργεί κάθε φορά η Άγκυρα. Ενδεικτικά αναφέρονται το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, η άδεια στο Ιταλικό σκάφος στην Κάρπαθο από τις τουρκικές αρχές, το πάγωμα των θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο, αλλά και η στήριξη (με αντίστοιχη πίεση στην Λευκωσία) του Σινιρλίογλου στον ΟΑΣΕ.

Η Ελλάδα δεν καταθέτει στην ΕΕ τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας, συμμορφούμενη με την αντίστοιχη κοινοτική οδηγία, δεν ενεργοποιεί την ανακήρυξη της ΑΟΖ με βάση τη μέση γραμμή, ενώ δεν αξιοποιεί καν τον Χάρτη της Σεβίλλης που απεικονίζει ακριβώς την ΑΟΖ που δικαιούται η Ελλάδα και χρησιμοποιείται από την Ευρωπαϊκή. Δεν προχωρά στο κλείσιμο των κόλπων και στην χάραξη ευθειών γραμμών βάσης που θα επεκτείνουν το χώρο που δικαιούται η Ελλάδα, ενώ απεμπολεί και το δικαίωμα οικονομικής δραστηριότητας των βραχονησίδων. 

Η Αθήνα δείχνει εγκλωβισμένη καθώς μπροστά έχει την Σύνοδο Ελλάδας-Τουρκίας στην Άγκυρα που τοποθετείται για τον Φεβρουάριο. Εάν πραγματοποιηθεί, η ελληνική κυβέρνηση θα εμφανιστεί να “χαριεντίζεται” και να ανταλλάσσει χειραψίες νομιμοποιώντας την τουρκική πολιτική. Εάν την ακυρώσει κινδυνεύει να χρεωθεί την διακοπή της διαδικασίας διαλόγου, που φυσικά θα εκμεταλλευτεί η Άγκυρα

Την αδιέξοδη πολιτική της κυβέρνησης – που από το “είναι διεθνώς απομονωμένος ο Ερντογάν”, πέρασε στο “συζητάμε σε πολιτικό επίπεδο διαφορές με την Τουρκία” – έχουν μόλις μέσα στον τελευταίο μήνα αποδοκιμάσει και αντίστοιχα προειδοποιήσει για τα χειρότερα, ο Αντώνης Σαμαράς, ο Κώστας Καραμανλής, ο Νίκος Κοτζιάς και ο Γιάννης Βαληνάκης. Από την πλευρά της αντιπολίτευσης του ΠΑΣΟΚ και – κυρίως – του ΣΥΡΙΖΑ ασκείται κριτική γιατί δεν είναι πιο ενεργητική η πολιτική της Ελλάδας, στην κατεύθυνση του ελληνοτουρκικού διαλόγου. 

Η επεκτατική πολιτική της Τουρκίας στη Συρία δημιουργεί ευκαιρία για κινήσεις στην Αθήνα, ωστόσο είναι αμφίβολο εάν οι υποστηρικτές του κατευνασμού και των ήρεμων νερών το αντιλαμβάνονται με αυτό τον τρόπο.