Άμυνα ζώνης η Αθήνα στα ελληνοτουρκικά

Πορεία σε βαλτώδες έδαφος αποδεικνύεται η διπλωματική εκστρατεία του Κοτζιά για να κλείσει τα μέτωπα στα Βαλκάνια και ταυτοχρόνως να διαμορφώσει συνθήκες χαμηλών θερμοκρασιών στα ελληνοτουρκικά. Είναι αξιοσημείωτο ακόμα ότι προκειμένου να μην προκαλέσει την Άγκυρα, η Αθήνα έχει αποφύγει επιμελώς να εμπλακεί στο μέτωπο της κυπριακής ΑΟΖ, όπου, ως γνωστόν, οι Τούρκοι έχουν υπερβεί κάθε όριο.

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών έπεσε θύμα της ιδιοσυγκρασίας του. Αφετηρία του ήταν η γενικά σωστή θέση ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική πρέπει να είναι ενεργητική, να διαμορφώνει κατά το δυνατόν την ατζέντα κι όχι απλώς να αντιδρά σε πρωτοβουλίες της όποιας άλλης πλευράς. Υπερτιμώντας, όμως, τις προσωπικές ικανότητές του, υποτίμησε τις συσσωρευμένες προκαταλήψεις, τις αντιθέσεις συμφερόντων και τελικώς τις προθέσεις των συνομιλητών του.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η Αθήνα να μετατραπεί στην επισπεύδουσα πλευρά και ως εκ τούτου να χάσει πόντους στο επίπεδο των διαπραγματεύσεων. Αυτό ισχύει και στο μέτωπο με τα Σκόπια και στο μέτωπο με τα Τίρανα. Αλλά και στα ελληνοτουρκικά ο απολογισμός μόνο θετικός δεν είναι. Κι αυτό αποδεικνύεται καθημερινά.

Αν και ο Κοτζιάς θεωρεί πως πρέπει να κλείσουν τα μέτωπα στα Βαλκάνια για να εστιασθεί η Ελλάδα στην ανάσχεση της τουρκικής απειλής, οι χειρισμοί του από το περασμένο φθινόπωρο μέχρι τώρα έχουν πέσει στο κενό. Υπενθυμίζουμε πως ήταν αυτός που πήγε στην Άγκυρα και άνοιξε τον δρόμο για την επίσημη επίσκεψη του Ερντογάν. Όπως αποδείχθηκε από τα γεγονότα, η ελληνική διπλωματία δεν είχε διασφαλίσει τις προϋποθέσεις, ώστε αυτή η επίσκεψη να αποβεί θετικά, με την έννοια τουλάχιστον ότι θα δημιουργούσε συνθήκες ύφεσης στο ελληνοτουρκικό μέτωπο.

Αντιθέτως, ο τρόπος που εξελίχθηκε η επίσκεψη του Ερντογάν –και με δεδομένη την επεκτατική πολιτική της Άγκυρας– οδήγησε σε πύκνωση και κλιμάκωση των τουρκικών επεκτατικών πιέσεων. Οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί παραμένουν σε ομηρία και όλα δείχνουν πως αυτή θα συνεχισθεί τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές του Ιουνίου στην Τουρκία. Είναι αξιοσημείωτο, μάλιστα, πως η Άγκυρα εξαπέλυσε επίθεση εναντίον του Γιούνκερ για τις δηλώσεις του στην Αθήνα, επιβεβαιώνοντας πως το ευρωτουρκικό ρήγμα παραμένει αγεφύρωτο και πως ο Ερντογάν δεν πολυδίνει σημασία στις ευρωπαϊκές συστάσεις.

Κλίμα έντασης

Το κλίμα, πάντως, στις ελληνοτουρκικές σχέσεις παραμένει στη ζώνη της έντασης, σε βαθμό που να αντιμετωπίζεται ως πιθανό το ενδεχόμενο όχι μόνο θερμού επεισοδίου, αλλά ακόμα και πολέμου. Η Αθήνα έχει κατά καιρούς καταβάλλει προσπάθειες να ρίξει τη θερμοκρασία, αλλά ανεπιτυχώς. Τέτοια προσπάθεια ήταν η επικοινωνία Τσίπρα-Γιλντιρίμ αμέσως μετά την πτώση του ελληνικού Mirage. Όπως αποδείχθηκε, όμως, τα λόγια του Τούρκου πρωθυπουργού δεν είχαν αντίκρισμα.

Το ίδιο και η προ ημερών συνέντευξη Ερντογάν, στην οποία υιοθέτησε χαμηλούς τόνους και εξέφρασε ειρηνοποιό πρόθεση. Στην πραγματικότητα, ήταν ένας άλλος τρόπος να επιτύχει την ανταλλαγή του δύο Ελλήνων στρατιωτικών με τους οκτώ Τούρκους που έχουν ζητήσει πολιτικό άσυλο. Ας σημειωθεί ότι η ελληνική πλευρά είχε ατύπως παραδώσει στις αρχές της γείτονος Τούρκους στρατιωτικούς που είχαν εισέλθει στην Ελλάδα για να ζητήσουν άσυλο.

Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες οι εντολές που έχουν δοθεί στις ένοπλες δυνάμεις είναι το επόμενο διάστημα να βρίσκονται σε επιφυλακή, αλλά και να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικές στο Αιγαίο. Να αποφευχθούν, δηλαδή, εμπλοκές που μπορούν να μετεξελιχθούν σε κάποιου είδους θερμό επεισόδιο. Ταυτοχρόνως, η Ελλάδα έχει διαμηνύσει προς όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές πως θα αντιδράσει με όλα τα διαθέσιμα μέσα εάν απειληθεί η εδαφική ακεραιότητά της. Με άλλα λόγια, έχει υιοθετήσει “άμυνα ζώνης”.

Η Αθήνα έχει κάθε λόγο να κρατάει χαμηλούς τόνους και να μην δίνει αφορμές όχι μόνο κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου στην Τουρκία, αλλά και όσο οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις παραμένουν σ’ αυτή την ασταθή μεταβατική κατάσταση. Αυτή την περίοδο η Ουάσιγκτον δεν ασκεί επιρροή στην Άγκυρα. Επιπροσθέτως, δεν είναι διατεθειμένη να σταθεί αποφασιστικά στο πλευρό της Ελλάδας, επειδή ακόμα ελπίζει να τα βρει με τον Ερντογάν.