ΑΟΖ και αλιευτική ζώνη η απάντηση στην εισβολή Τούρκων ψαράδων

Η παρουσία τουρκικών αλιευτικών σκαφών νότια της Γαύδου, που δεν είναι σαφές αν παραβίασαν ή σε πιο σημείο παραβίασαν τα ελληνικά χωρικά ύδατα, επαναφέρει στην επικαιρότητα το θέμα της ανακήρυξης ΑΟΖ από την Ελλάδα, με το οποίο διασφαλίζονται όλα τα δικαιώματά της. Η διέλευση των αλιευτικών μέσα από τα ελληνικά χωρικά ύδατα, εάν έγινε, υποτίθεται ότι έγινε εξαιτίας των ακραίων καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν.

Σύμφωνα με πληροφορίες, δώδεκα αλιευτικά απέπλευσαν από τουρκικά λιμάνια απέναντι από από την Κύπρο με προορισμό τη Μάλτα. Πέντε συνέχισαν την πορεία τους, ενώ επτά από αυτά ζήτησαν και έλαβαν άδεια να ελλιμενιστούν στη Σούδα. Η κυβερνητική εκπρόσωπος Αριστοτέλεια Πελώνη επισήμανε ότι «τέτοιου τύπου κινήσεις και παραβιάσεις απαντώνται κατά πάγια πρακτική με διαμαρτυρία προς την τουρκική πλευρά», χωρίς να δώσει διευκρινίσεις.

Οι ανησυχίες εντοπίζονται στο γεγονός, ότι τα τουρκικά, όπως και τα ιταλικά αλιευτικά οργώνουν τις ελληνικές θάλασσες, χωρίς να συναντούν αντίδραση. Τα αλιευτικά έχουν το δικαίωμα διέλευσης μέσα από χωρικά ύδατα, χωρίς όμως να ψαρεύουν ή να προβαίνουν σε άλλες δραστηριότητες. Ωστόσο, τα τουρκικά αλιευτικά έσερναν, μετά από έλεγχο των λιμενικών αρχών, ιχθυοκλωβούς για ιχθυοκαλλιέργειες, με προορισμό τη Μάλτα.

Οι προκλήσεις της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν πολλές διαστάσεις εκτός από τις γνωστές παράνομες έρευνες για τον εντοπισμό ενεργειακών κοιτασμάτων. Και μόνο το γεγονός ότι τουρκικά αλιευτικά φτάνουν να ψαρεύουν εντός των χωρικών υδάτων, ή έστω στα όρια των ελληνικών χωρικών υδάτων σε περιοχές όπως οι Κυκλάδες συνιστά πρόκληση και εντάσσεται εμμέσως πλην σαφώς στην τουρκική στρατηγική για διχοτόμηση του Αιγαίου.

Επαναλαμβάνουμε ότι η ανακήρυξη ΑΟΖ και ο καθορισμός αλιευτικής ζώνης είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστούν και τα αλιευτικά δικαιώματα της Ελλάδας. Για να ανακηρυχθεί ΑΟΖ, το παράκτιο κράτος πρέπει μονομερώς να καταθέσει σχετικό έγγραφο στα Ηνωμένα Έθνη. Από εκεί και πέρα πρέπει να υπάρξουν συμφωνίες οριοθέτησης με τα γειτονικά κράτη για να καθοριστούν τα όρια της ΑΟΖ.

Η ΑΟΖ μόνη λύση

Η Ελλάδα θα έχει πολλά οφέλη από την ανακήρυξη ΑΟΖ, καθώς θα έχει κάνει το πρώτο βήμα. Προφανώς, μία συμφωνία οριοθέτησης με την Τουρκία δεν είναι πιθανή, λόγω των εκτός διεθνούς δικαίου απαιτήσεων της Άγκυρας. Δεδομένου ότι έχει πραγματοποιηθεί οριοθέτηση με την Ιταλία και με την Αλβανία (βρίσκεται σε εκκρεμότητα), καθώς και μερική οριοθέτηση με την Αίγυπτο, τουλάχιστον στο Λιβυκό η Ελλάδα οφείλει να καθορίσει αλιευτική ζώνη με βάση τη μέση γραμμή, όπως έχει πράξει για τις έρευνες υδρογονανθράκων με το νόμο Μανιάτη.

Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS-1982), αλλά αυτό το δεσμεύει ως εθιμικό δίκαιο. Με τις κατάλληλες ενέργειες μπορεί να προστατεύσει τον αλιευτικό της πλούτο, για τον οποίο ευρωπαϊκές χώρες φτάνουν σε όρια αντιπαράθεσης, όπως προσφάτως η Γαλλία με τη Βρετανία. Τα τουρκικά αλιευτικά δεν θα έχουν δικαίωμα να ψαρεύουν εντός της ελληνικής αλιευτικής ζώνης.

Ας σημειωθεί ότι σε αντίθεση με το Αιγαίο, η Τουρκία έχει προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα με βάση την αρχή της μέσης γραμμής. Η Τουρκία έχει αποδείξει ότι χρησιμοποιεί διάφορες πρακτικές για να αμφισβητήσει τα ελληνικά χωρικά ύδατα και τα αλιευτικά εντάσσονται σε αυτές. Η επίκληση ακραίων καιρικών συνθηκών συχνά είναι σχεδιασμένη και καταχρηστική. Τον Ιούλιο του 2020, 150 αλιευτικά είχαν συγκεντρωθεί στα Στενά και τουλάχιστον πενήντα από αυτά βγήκαν στο Αιγαίο. Μετά από λίγες μέρες βγήκε και ο τουρκικός στόλος προκαλώντας ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

“Γαλάζια Πατρίδα”

Το πρόσφατο περιστατικό που έγινε μεταξύ ιταλικών και τουρκικών αλιευτικών στα ανοιχτά της Συρίας, αποτελεί κλασικό παράδειγμα για το πως μπορεί να προκληθεί ένταση. Ιταλικό αλιευτικό εμβολίσθηκε από τουρκικά αλιευτικά σ’ εκείνη τη θάλασσα, όταν προσπάθησε να ψαρέψει κόκκινη γαρίδα.

Η Τουρκία επιδιώκει με κάθε τρόπο να εφαρμόσει τη “Γαλάζια Πατρίδα” σ’ όλα τα επίπεδα, με παράνομες NAVTEX για στρατιωτικές ασκήσεις, με παράνομες έρευνες, όπως αυτές του Oruc Reis κλπ. Το ερώτημα που πάντα εγείρεται είναι πως αντιδράει η Αθήνα. Για την ακρίβεια δεν υπάρχει ερώτημα, αφού η Αθήνα επιλέγει σχεδόν πάντα τον κατευνασμό, κάνοντας εμπράκτως εκπτώσεις στη διεκδίκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της.