ΑΟΖ και στον κυπριακό Βορρά – Νομική πρόκληση για την Τουρκία

του Κώστα Βενιζέλου  –

Όπως είναι γνωστό, η Κυπριακή Δημοκρατία θα προχωρήσει στην κατάθεση συντεταγμένων για καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στη βόρεια περιοχή της. Θα ζητήσει, μάλιστα, από την γειτνιάζουσα παράκτια χώρα, την Τουρκία, να αρχίσουν συζητήσεις για την οριοθέτηση, όπως προβλέπει το διεθνές δίκαιο. Η Λευκωσία έχει προχωρήσει και ετοιμάσει τις συντεταγμένες, όπως έπραξε στο παρελθόν με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο και θα τις καταθέσει τις επόμενες ημέρες στον ΟΗΕ.

Η ενέργεια αυτή, που είναι μονομερής, γίνεται και ως απάντηση στις εξαγγελίες της Άγκυρας για την έναρξη παράνομων γεωτρήσεων στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει αξιολογήσει όλα τα ενδεχόμενα από την απόφασή της αυτή, είναι όμως προφανές πως η χρονική στιγμή κρίθηκε αρμοδίως ως η κατάλληλη για την προώθηση ενός κυριαρχικού δικαιώματος. Ενημερωμένες πηγές σημείωναν πως οι προετοιμασίες για την κατάθεση συντεταγμένων δεν είναι τωρινές, γίνονται εδώ και χρόνια πλην όμως αυτή την περίοδο έχει ληφθεί η πολιτική απόφαση.

Η ετοιμασία των συντεταγμένων γίνεται σε δύο επίπεδα, τεχνικά μέσα και από το Κτηματολόγιο κι άλλες υπηρεσίες του κράτους καθώς και νομικά, όπου τυγχάνει νομικής επεξεργασίας η πρωτοβουλία. Η κατάθεση θα γίνει στη Διεύθυνση Ωκεανικών Υποθέσεων και Δικαίου της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών.

Υπενθυμίζεται συναφώς ότι η Κύπρος πήρε την πρωτοβουλία των κινήσεων στον τομέα της οριοθέτησης αποκλειστικών οικονομικών ζωνών στη Μεσόγειο. Από το 2003 μέχρι το 2010 υπογράφηκαν με την Αίγυπτο, τον Λίβανο και το Ισραήλ. Ο Λίβανος δεν έχει ακόμη επικυρώσει την οριοθέτηση. Είναι σαφές πως χωρίς τέτοιες συμφωνίες, καμιά εταιρεία δεν θα ξεκινούσε έρευνες αν δεν ήξερε με βεβαιότητα πού είναι τα ακριβή όρια των ερευνητικών τεμαχίων της.

Παράνομες διεκδικήσεις

Με την Τουρκία δεν είναι, όμως, το ίδιο. Η Τουρκία αναμένεται ότι δεν θα αναγνωρίσει την ενέργεια της Λευκωσίας, καθώς δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και ενδεχομένως να αντιδράσει στην απόφασή της αυτή. Τούτο, όμως, δεν εμποδίζει τη Λευκωσία να προχωρήσει στο κυριαρχικό της αυτό δικαίωμα.

Υπενθυμίζεται συναφώς πως στο παρελθόν η Τουρκία είχε καταθέσει στον Οργανισμό αυτό των Ηνωμένων Εθνών καθώς και στην ΕΕ (σε επίσημο έγγραφο συνάντησης Τουρκίας-ΕΕ, όπου χαρακτηριζόταν η Κυπριακή Δημοκρατία ως «εκλιπούσα») τις παράνομες διεκδικήσεις της στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Σημειώνεται συναφώς ότι η θέση αυτή έχει συμπεριληφθεί, μεταξύ άλλων, στο γραπτό κείμενο που ανέγνωσε και κατέθεσε ο τότε Τούρκος υπουργός Εξωτερικών και μετέπειτα Πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου, στην 48η σύνοδο του Συμβουλίου Σύνδεσης Τουρκίας-ΕΕ.

Αυτή είχε πραγματοποιηθεί στις 10 Μαΐου 2010 στις Βρυξέλλες («Προενταξιακή στρατηγική υπό το φως και της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2009»). Περιλαμβάνεται, επίσης, και σε άλλα έγγραφα του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, κυρίως σε σημεία συζήτησης (talking points) και θέσεις που κατατίθενται ή και αξιοποιούνται από Τούρκους αξιωματούχους σε διεθνείς συναντήσεις τους.

Τα “νόμιμα δικαιώματα” της Τουρκίας

Η Τουρκία ισχυρίζεται, εδώ και καιρό, ότι έχει «νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο, κυρίως στα δυτικά του γεωγραφικού μήκους 32°16’18”E.». Η συγκεκριμένη αυτή αναφορά σε γεωγραφικό μήκος δεν γίνεται τυχαία και αφορά στις έρευνες που έχει εξαγγείλει η Κυπριακή Δημοκρατία για τον εντοπισμό κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου.

Η ανάγνωση δε επί χάρτου του γεωγραφικού μήκους που προβάλλει η τουρκική πλευρά, δείχνει ότι η γραμμή αυτή ουσιαστικά εφάπτεται του δυτικού άκρου της Κύπρου, στην περιοχή του Ακάμα. Η γραμμή αυτή αρχίζει από τα παράλια της Τουρκίας και επεκτείνεται μέχρι και την Αίγυπτο.

Η θέση αυτή, ισχυρίζεται έκπαλαι το τουρκικό ΥΠΕΞ, είναι συνεπής «με τους σχετικούς κανόνες του διεθνούς δικαίου, όπως και τις ήδη καθιερωμένες διεθνείς πρακτικές». Σημειώνεται, επίσης, ότι Τουρκία και ψευδοκράτος έχουν καθορίσει παρανόμως τη μεταξύ τους ΑΟΖ. Στον καθορισμό των ορίων η Τουρκία εξασφάλισε το μεγαλύτερο μερίδιο. Ούτως ή άλλως, η πράξη αυτή είναι παράνομη και δεν ισχύει.