Από τη διζωνική-δικοινοτική στην αποκεντρωμένη ομοσπονδία

Με την αποκεντρωμένη ομοσπονδία «υπό μάλης» θα προσέλθει ο πρόεδρος Αναστασιάδης στη συνάντησή του με τον κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί, που χρονικά τοποθετείται στις 26 Φεβρουαρίου. Εκείνο που θα επιδιωχθεί είναι να αποτελέσει σημείο εκκίνησης των συζητήσεων για την ιδέα της αποκεντρωμένης ομοσπονδίας (ή χαλαρής, όπως αρχικά έχει αναφερθεί).

Η Λευκωσία θεωρεί πως αυτό μπορεί να αποτελέσει και σανίδα σωτηρίας για τον Ακιντζί, ο οποίος προσπαθεί να βρει διέξοδο για να σωθεί πολιτικά, αναλαμβάνοντας ρόλο που του έχει αφαιρέσει προ πολλού η Άγκυρα. Ιδιαίτερα τώρα που σφίγγει ο κλοιός γύρω του και ακούγονται φωνές στην τουρκική πλευρά για «φάγωμά» του, ακόμη και πριν τη λήξη της θητείας του, το 2020, ο Ακιντζί αναζητεί τρόπους να επανέλθει στο προσκήνιο.

Πληροφορίες αναφέρουν πως έτοιμη πρόταση για την αποκεντρωμένη ομοσπονδία δεν υπάρχει ακόμη. Η κυβέρνηση έχει αναθέσει σε ακαδημαϊκούς να επεξεργασθούν ιδέες και να τις παρουσιάσουν. Αυτό, όπως φαίνεται, δεν εμποδίζει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να αρχίσει τη συζήτηση με τον Ακιντζί, εάν και εφόσον το επιθυμεί κι αυτός. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι ο Ακιντζί δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να συζητήσει οποιοδήποτε σενάριο και μοντέλο λύσης, κάνοντας αναφορά στην αποκεντρωμένη ομοσπονδία.

Για τη Λευκωσία, το ζητούμενο, όπως εξηγήθηκε εξαρχής και στην αξιωματούχο των Ηνωμένων Εθνών Τζέιν Χολ Λουτ, είναι το εξής:

• Να επιλυθούν τα προβλήματα της λειτουργικότητας του κράτους.
• Να ξεκαθαρίσει πως η «πολιτική ισότητα» καθορίζεται από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, καθώς και από όλα τα ομοσπονδιακά συντάγματα.
• Σε ό,τι αφορά το βέτο θα πρέπει να υπάρχει μόνο σε ζητήματα που αφορούν την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Σημειώνεται πως υπήρξε πρόταση Αναστασιάδη, στις 5 Ιουλίου 2017, στο Κραν Μοντάνα.
• Υπάρχει έντονη διαφωνία για τη «θετική ψήφο», όπως την παρουσιάζει η τουρκική πλευρά. Η Λευκωσία σημειώνει πως εάν υιοθετηθεί η «θετική ψήφος» θα επαναληφθούν τα προβλήματα του 1960.
• Σημειώνεται πως εάν τεθούν εκτός θεμελιώδεις αρμοδιότητες και αρχές τότε απομένουν 120 (αρχές). Σε αυτή τη λογική, όπως σημειώνεται, είναι που κατατέθηκε και η εισήγηση για την αποκεντρωμένη ομοσπονδία.

Τίποτα πριν τον Ιούνιο

Τα δεδομένα δεν συνηγορούν για επανέναρξη σύντομα διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό. Η Άγκυρα έχει ξεκαθαρίσει πως δεν συζητά πριν τον Ιούνιο. Πληροφορίες αναφέρουν πως ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν έχει διαμηνύσει στον κατοχικό ηγέτη Ακιντζί πως σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να δοθεί η εντύπωση, από την άτυπη συνάντηση με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, ότι επαναρχίζουν οι συνομιλίες.

Κι αυτό ενώ στον Έλληνα πρωθυπουργό ο Ερντογάν ανέφερε πως δεν τον ενοχλεί να αρχίσουν να κουβεντιάζουν, αλλά επί της ουσίας δεν πρόκειται να συζητήσουν πριν τον Ιούνιο. Είναι σαφές πως ούτε η Αθήνα ευνοεί εξελίξεις στο Κυπριακό σε αυτή τη φάση. Κι αυτό ενόψει εκλογών, όποτε τελικώς θα διεξαχθούν, καθώς δεν θέλει η ελληνική κυβέρνηση να φορτωθεί πολιτικό κόστος. Βιώνει ήδη κόστος από τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Παράλληλα με το σκηνικό χρονικής μετακίνησης των εξελίξεων, η τουρκική πλευρά δεν αποκλείει τις παρασκηνιακές διεργασίες. Αυτές που έχουν χαρακτηριστεί ως «εκτός πακέτου» επαφές, δεν έχουν σταματήσει. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν από τουρκικής πλευράς ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών και ο εγκάθετος της Άγκυρας Κουντρέτ Οζερσάι. Προσπάθεια της Τουρκίας είναι να υπάρξουν συζητήσεις χωρίς την παρουσία και εμπλοκή γενικότερα των Ηνωμένων Εθνών.

Ο ΟΗΕ σχεδίαζε μια διαδικασία-εξπρές, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει τώρα. Στη Νέα Υόρκη, μπορεί να έχουν βάλει πίσω στο συρτάρι αυτό τον σχεδιασμό, θεωρούν, ωστόσο, ότι θα τον επαναφέρουν όταν και όποτε συμφωνηθεί επανέξαρξη των συνομιλιών. Κοντολογίς, δεν θα είναι μία μακράς διάρκειας διαδικασία. Αντίθετα θα είναι σύντομη χρονικά και κατά πάσα πιθανότητα στα πρότυπα των προηγούμενων δύο Πενταμερών.

Κι όλα αυτά ενώ αναμένεται μια κρίσιμη εβδομάδα στα ενεργειακά με ενδεχόμενες ανακοινώσεις για τα αποτελέσματα των γεωτρήσεων στο θαλασοτεμάχιο 10 από την ExxonMobil. Αυτές οι εξελίξεις θα καθορίσουν ενδεχομένως και την αντίδραση της Άγκυρας, που έχει προβεί σε εξαγγελίες για δικές της γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Στόχος της Τουρκίας, η δημιουργία κρίσης και η επιβολή τετελεσμένων.

Χαμένα έγγραφα

Τα χαμένα έγγραφα, σημειώματα των Ηνωμένων Εθνών, μπορεί να είναι μια απλή υπόθεση, τσαπατσουλιάς, η οποία προφανώς θα επιλυθεί εσωτερικά. Στα πολλά, δηλαδή, σημειώματα, ατέλειωτων συναντήσεων στην Πενταμερή του Κραν Μοντάνα, τον Ιούνιο και Ιούλιο του 2017, ένα από αυτά παράπεσε και δεν μπορεί να βρεθεί. Ή δεν δόθηκε με το πακέτο των εγγράφων που παραδόθηκαν στην κ. Τζέιν Χολ Λουτ, όταν με οδηγίες του Γενικού Γραμματέα ανέλαβε να διερευνήσει το έδαφος για τις προοπτικές επανάληψης της διαδικασίας διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό.

Υπάρχει και η άλλη ανάγνωση για το χαμένο έγγραφο. Υπάρχουν κι αυτοί –όχι κατ’ ανάγκη της συνωμοσιολογίας– που υποστηρίζουν πως χάθηκε ένα σημείωμα που ξεκαθάριζε το τοπίο σε σχέση με το περιβόητο πλαίσιο Γκουτέρες. Σε εκείνη τη συνάντηση, ο τότε ειδικός σύμβουλος του Γ.Γ. του ΟΗΕ στο Κυπριακό, Έσπεν Μπαρθ Άιντε, μετά από συνεννόηση με τον Αντόνιο Γκουτέρες, διάβασε το πλαίσιο, καλώντας τους εμπλεκόμενους να καταγράψουν.

Σημειώνεται πως η πρώτη καταγραφή που έκανε ο Άιντε, για τα όσα είπε ο Γενικός Γραμματέας, την 30ή Ιουνίου, προκάλεσε την αντίδραση τόσο του Προέδρου όσο και του κατοχικού ηγέτη, γι’ αυτό και επανήλθαν τα Ηνωμένα Έθνη με διευκρινίσεις. Το ζήτημα που προέκυψε θα πρέπει να ξεκαθαριστεί από τον ΟΗΕ. Το θέμα, όπως τόνιζε ξένη διπλωματική πηγή, είναι να μην διαπιστωθεί στην πορεία των ερευνών πως το πρακτικό της 4ης Ιουλίου δεν είναι το μοναδικό που λείπει από το αρχείο τους.