Από τις μεγάλες προσδοκίες, προσγείωση στο blame game

του Άγγελου Συρίγου  – 

Η διαπραγμάτευση μεταξύ Αθηνών και Σκοπίων ξεκίνησε σε θετικό κλίμα, με την έννοια ότι και οι δύο πλευρές εξ αρχής προσήλθαν με δεδηλωμένη βούληση να καταλήξουν σε συμφωνία και κατά αυτόν τον τρόπο να επιλύσουν τη χρόνια εκκρεμότητα σχετικώς με το όνομα. Το ενδιαφέρον της Δύσεως για την επίτευξη μίας λύσεως δεν αφορά αυτή καθ’ αυτή τη διαφορά.

Ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες, ούτε οι ευρωπαϊκές χώρες ενδιαφέρονται για το ποιος έχει δίκαιο και ποιος άδικο. Ενδιαφέρονται να προκύψει συμφωνία και κατά αυτό τον τρόπο να ενταχθεί η FYROM στο ΝΑΤΟ και να εισέλθει σε πορεία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το εθνικό συμφέρον της Ελλάδας αφορά δύο πτυχές: Η πρώτη αφορά την οριστική ακύρωση της προσπάθειας των Σκοπίων να σφετεριστούν την αρχαία μακεδονική κληρονομιά. Η δεύτερη αφορά το σήμερα, τη γεωπολιτική διάσταση. Είναι γνωστό ότι ιδρυτικός μύθος του γειτονικού κράτους είναι τα περί «διαμελισμένου μακεδονικού έθνους». Αυτός ο μύθος είναι το υπόβαθρο του φαντασιακού αλυτρωτισμού.

Είναι προφανές πως μία συμφωνία πρέπει να ακυρώνει με τρόπο κατηγορηματικό αυτή την επιχείρηση σφετερισμού της ιστορικής κληρονομιάς των αρχαίων Μακεδόνων από Σλάβους, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή 1000 χρόνια αργότερα. Ταυτοχρόνως, πρέπει να ακυρώνει την προσπάθεια μονοπώλησης και φόρτισης του όρου Μακεδονία με εθνικό περιεχόμενο. Η ελληνική διπλωματία καλείται να καταδείξει διεθνώς ότι ορισμένες ονομασίες, τις οποίες χρησιμοποιούν τα Σκόπια ή προτείνονται σαν συμβιβασμός, προκαλούν προβλήματα αστάθειας στην ευρύτερη περιοχή.

Υπενθυμίζουμε ότι το 1995, με την Ενδιάμεση Συμφωνία, οι ρητές αλυτρωτικές αναφορές στο Σύνταγμα της FYROM είχαν απαλειφθεί. Παρέμειναν, βεβαίως, αναφορές περί “Μακεδονίας” και “Μακεδόνων”, όπως επίσης και η αναφορά ότι η “Δημοκρατία της Μακεδονίας” έχει υποχρέωση να ενδιαφέρεται και να προασπίζει τους απανταχού “Μακεδόνες”. Θα πρέπει, ωστόσο, να υπογραμμισθεί ότι ακόμα και εάν απαλειφθεί η τελευταία αυτή αναφορά το πρόβλημα δεν θα επιλυθεί. Η πηγή και το όχημα του φαντασιακού αλυτρωτισμού των γειτόνων είναι το όνομα του κράτους, το όνομα της εθνότητας και της γλώσσας.

O παράγοντας κοινή γνώμη

Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα και στην Ελλάδα και στη FYROM οι πιθανότητες να προκύψει συμφωνία συρρικνώνονται. Όπως και ο ίδιος ο πρωθυπουργός δήλωσε, ελληνικός όρος είναι η αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας. Για να συμβεί αυτό, όμως, απαιτείται προηγουμένως να έχει επιτευχθεί συμφωνία σε επίπεδο κυβερνήσεων.

Βεβαίως, στη συνέχεια η συμφωνία αυτή να εγκριθεί ή μέσω δημοψηφίσματος ή μέσω υπερψήφισης από ενισχυμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Σύμφωνα με τις θέσεις των κομμάτων της FYROM τέτοια κοινοβουλευτική πλειοψηφία δεν υφίσταται. Επίσης, με το κλίμα που επικρατεί στο σλαβικό στοιχείο είναι εξαιρετικά αμφίβολο μία έγκριση μέσω δημοψηφίσματος.

Πιθανότατα, λοιπόν, η προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος να καταλήξει σε blame game, δηλαδή στο ποια πλευρά θα φορτωθεί την ευθύνη του ναυαγίου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η ελληνική πλευρά οφείλει να κινηθεί κατά τρόπο που θα δείξει στη διεθνή κοινότητα πως ήταν εποικοδομητική και έχει ως γνώμονα την εδραίωση της σταθερότητας στην περιοχή.

Αναμφιβόλως, το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης επικαθορίζει το κλίμα στην Ελλάδα. Ήδη σημειώνεται μία μετατόπιση της στάση των πολιτικών δυνάμεων. Η ευαισθησία των πολιτών γι’ αυτό το ζήτημα έχει αποδειχθεί επανειλημμένως και γι’ αυτό ήταν αναμενόμενη η μεγάλη συμμετοχή, παρά την αποτρεπτική στάση της Εκκλησίας. Η λαϊκή συμμετοχή είναι ένα μήνυμα και διεθνώς ότι όσοι πιέζουν για κλείσιμο-εξπρές οφείλουν να κατανοήσουν ότι λύση δεν μπορεί να προκύψει, εάν δεν ανταποκρίνεται στις θεμιτές ανησυχίες της ελληνικής κοινής γνώμης.