Απογραφή και εθνικιστικές σκοπιμότητες σε Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία

Αποτελούν τυπικές στατιστικές μεθόδους οι ανά δεκαετία –κατά τις επικρατούσες καλές πρακτικές– Απογραφές Πληθυσμού και Κατοικιών. Αυτά στις ευρωπαϊκές χώρες. Σε βαλκανικές χώρες εθισμένες σε νοοτροπίες ολοκληρωτισμού (είτε τούτο αφορά στα καθεστώτα του κομουνισμού που βίωσαν Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία, είτε σε κράτη που επικρατεί άκρατος εθνικισμός), η απογραφή στοχεύει στην απόκρυψη της πραγματικότητας.

Στο βάθος δηλαδή την διαιώνιση της πλασματικής εικόνας και τη νομιμοποίηση στην ουσία της στατιστικής εξόντωσης με σκοπό κατ’ επέκταση τη βιαία αφομοίωση των πολιτών που ανήκουν σε εθνικές, γλωσσικές, θρησκευτικές ή πολιτιστικές μειονότητες. Στη Βόρεια Μακεδονία πραγματοποιείται αυτή την περίοδο (5-30 Σεπτεμβρίου) απογραφή πληθυσμού, νοικοκυριών και κατοικιών.

Στην Αλβανία, με επίκληση της πανδημίας, η διαδικασία μετατέθηκε για το 2022 και κωδικοποιείται ως Cens 22. Αμφότερες κατά το μεγαλύτερο μέρος του κόστους υλοποιούνται με χρηματοδότηση της ΕΕ. Στα Σκόπια, λόγω της ακραίας συμπεριφοράς των κομμάτων της αλβανικής μειονότητας δεν έχει υλοποιηθεί καμιά σχεδόν στατιστική διαδικασία από την ίδρυση του κράτους αυτού.

Απογραφή και στη Βόρεια Μακεδονία

Δεδομένου, όμως, ότι αποτελεί απαραίτητο κριτήριο στο πλαίσιο της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ, έστω και την τελευταία στιγμή, επετεύχθη ο απαραίτητος συμβιβασμός στην έγκριση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου, καθώς και της όλης προπαρασκευής του μηχανισμού.
Ενδεικτικό της σημασίας και της ευαισθησίας περί του θέματος είναι το γεγονός ότι τόσο η αρμόδια για τη υλοποίηση της διαδικασίας Στατιστική Αρχή όσο και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ενημερώνουν καθημερινά (ενίοτε και δύο φορές την ημέρα) για την πρόοδο της διαδικασίας.

Να αναφερθεί ότι η νομοθεσία στη Βόρεια Μακεδονία, κατ’ απαίτηση των αλβανικών πολιτικών κομμάτων, προβλέπει και ήδη εφαρμόζεται η προσωπική διαδικτυακή συμμετοχή-εγγραφή από το εξωτερικό. Ενώ οι απογραφείς που συλλέγουν τα στοιχεία με προσωπικές συνεντεύξεις αγγίζουν τον αριθμό του εκατομμυρίου οι ηλεκτρονικές κατά βούληση εγγραφές από το εξωτερικό ξεπερνούν ήδη τις 200 000.

Η συγκατάθεση των αλβανικών κομμάτων στην υλοποίηση της απογραφής εξυπακούεται ότι συνδέεται με εγγυήσεις που έχουν λάβει σε ό,τι αφορά στην καταχώρηση στοιχείων για την εθνικότητα, τη μητρική γλώσσα και το θρήσκευμα των πολιτών. Προφανώς, η αλβανική μειονότητα εκεί προσδοκά θετική μεταβολή των όσων μέχρι σήμερα ανακοινώνει για το μέγεθός της, για το ποιο ποσοστό του πληθυσμού αντιπροσωπεύει. Σχετίζεται, μάλιστα, αυτό με την διεύρυνση της εφαρμογής των προβλέψεων της Συμφωνίας της Αχρίδας του 2001 μεταξύ της σλαβικής και της αλβανικής συνιστώσας αυτού του κράτους.

Ο μεγάλος απογοητευμένος από την μέχρι τώρα εξέλιξη της απογραφής –από ό,τι φαίνεται και από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων– μάλλον θα είναι η Βουλγαρία, καθώς ούτε 2000 πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας δεν δηλώνουν βουλγαρική εθνικότητα. Κι αυτό, όταν η Σόφια υποστηρίζει ότι δεν υφίσταται “μακεδονική” εθνότητα και με τις πολιτικές της για απόδοση βουλγαρικής ιθαγένειας, προσδοκούσε πολύ μεγαλύτερα νούμερα στις ανατολικές περιοχές που γειτνιάζουν με τη Βουλγαρία πρωτίστως.

Οι κερδισμένοι της απογραφής των Σκοπίων

Βούλγαρος ευρωβουλευτής καταγγέλλει την άσκηση πιέσεων κατά τη συλλογή των στοιχείων και υποκειμενική συμπεριφορά των απογραφέων στην καταχώρηση των απαντήσεων στο ερωτηματολόγιο. “Μακεδονισμός”, Αλβανισμός και Ισλάμ φαίνεται να είναι οι κερδισμένοι της απογραφής στα Σκόπια.

Στην Αλβανία η απογραφή του 2011 για πρώτη φορά είχε υιοθετήσει μη υποχρεωτική διαδικασία συλλογής στοιχείων που αφορούν στην εθνική ταυτότητα των πολιτών, την μητρική γλώσσα και τη θρησκευτική κοινότητα που ανήκουν. Γι’ αυτό και είχε προκαλέσει μεγάλες εντάσεων και εν τέλει αμφισβητήσεις. Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα, ακολουθώντας έκκληση της μειονοτικής οργάνωσης “Ομόνοια” απείχε σε μεγάλο ποσοστό από τη σχετική διαδικασία. Το ίδιο και άλλες μειονότητες.

Τούτο, διότι η αρχή του αυτοπροσδιορισμού που αξιώνει από την πτώση του κομμουνισμού το Συμβούλιο της Ευρώπης καταστρατηγείτο, καθώς ο περί Απογραφών Νόμος τροποποιήθηκε μετά από τις πιέσεις των εθνικιστών. Επιβάλλει πρόστιμο 1.000 δολαρίων όταν η δήλωση δεν συμφωνεί με τα χαλκευμένα ληξιαρχικά δεδομένα!

Οι χριστιανοί στην Αλβανία είναι επίσης μεγάλο θύμα αυτής της απογραφής, καθώς το συνολικό τους ποσοστό που ανακοινώθηκε επισήμως είναι πολύ μικρότερο της επικρατούσης εκτίμησης με βάση και τα ιστορικά δεδομένα. Η Ορθόδοξη Εκκλησία επισήμως δεν αναγνωρίζει την απογραφή του 2011, η οποία ισχυρίζεται ότι οι ορθόδοξοι είναι το 7% περίπου του πληθυσμού, ενώ είναι κοινός τόπος ότι ανέρχονται στο 25% του πληθυσμού της Αλβανίας, όπως συνέβαινε και ιστορικά.

Θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος

Η Απογραφή Πληθυσμού και Κατοικιών του 2022 χρηματοδοτείται σε ποσοστό πλέον του 85% από κονδύλια της ΕΕ. Εξειδικευμένη γερμανική εταιρεία έχει αναλάβει το πρακτικό μέρος της υλοποίησης. Το νομοθετικό πλαίσιο έχει υποστεί βελτιωτικές τροποποιήσεις, αλλά θρησκευτικές κοινότητες και εκπρόσωποι των μειονοτήτων εκφράζουν τις επιφυλάξεις τους.

Σε ό,τι αφορά το άμεσο ελληνικό ενδιαφέρον, στη Βόρεια Μακεδονία δεν έχει διατυπωθεί κάποια προσδοκία καταγραφής ελληνικής παρουσίας. Για τη διαδικασία στην Αλβανία καταγράφεται προς το παρόν τουλάχιστον η πιλοτική δοκιμή της ψηφιοποιημένης διαδικασίας σε δύο Δήμους. Πέρυσι στη Χιμάρα όπου τα αποτελέσματα δεν τα γνωρίζουμε και σε λίγες μέρες στον Δήμο Δρόπολης. Και στους δύο ζουν ιστορικά και σε συντριπτικά ποσοστά μέλη της γηγενούς Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας. Πλην, όμως, το αλβανικό κράτος διαχρονικά αρνείται να αναγνωρίσει τους Έλληνες της Χιμάρας ως Έλληνες.

Τον παρελθόντα Ιούλιο, ωστόσο, στο πλαίσιο συνεργασίας με την Στατιστική Αρχή της Αλβανίας (INSTAT) επισκέφθηκε τα Τίρανα ο πρόεδρος των ΕΛΣΤΑΤ κ. Αθανάσιος Κ. Θανόπουλος με πολυμελή συνοδεία ειδικών. Είχε προηγηθεί επίσκεψη και ημερίδα κατάρτισης Αλβανών ειδικών για τις κρατικές στατιστικές στην Αθήνα. Το πώς θα συμπεριφερθεί αυτή τη φορά το αλβανικό κράτος θα το δούμε σε ένα χρόνο, αλλά η πικρή πείρα επιβάλλει επιφυλάξεις. Κρίσιμη σημασία θα έχει η δυνατότητα να καταγραφούν στην απογραφή στην Αλβανία και οι πολίτες που βρίσκονται στο εξωτερικό.