ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Τα πρακτικά της συνόδου των ΥΠΕΞ της ΕΕ για Τουρκία

Την απόπειρα του αρμόδιου για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ Μπορέλ να προκαταλάβει με δημόσια δήλωσή του τη στάση της ΕΕ έναντι της Τουρκίας απέτρεψαν με παρέμβασή τους οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αυστρίας. Στη σημερινή σύνοδο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, συζητήθηκε η έκθεση Μπορέλ για τις ευρωτουρκικές σχέσεις.

Απόφαση δεν ελήφθη, όπως ήταν προβλεπόμενο, επειδή υποτίθεται ότι η σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών δεν έπρεπε να προκαταλάβει την απόφαση της επικείμενης Συνόδου Κορυφής. Παρόλα αυτά, ο Μπορέλ διάβασε στους υπουργούς σχέδιο δήλωσης προς τα ΜΜΕ, το οποίο, όμως, όχι μόνο δεν απεικόνιζε τη συζήτηση στο Συμβούλιο, αλλά αντιθέτως εξωράιζε κραυγαλέα την εικόνα. Η αντιδεοντολογική στάση του προκάλεσε την αντίδραση Ελλάδας, Κύπρου και Αυστρίας, με αποτέλεσμα η δήλωσή του να τροποποιηθεί και να γίνει πιο ισορροπημένη, αν και πάλι εξωραϊσμένη.

Οι υπουργοί Εξωτερικών συνέκλιναν στη λεγόμενη διττή προσέγγιση αναφορικά με τις ευρωτουρκικές σχέσεις, λόγω και της αντιφατικής συμπεριφοράς της Άγκυρας: από τη μία “θετική ατζέντα”, από την άλλη απειλή κυρώσεων. Δεδομένων και των αντιθέσεων στους κόλπους της ΕΕ, η λήψη οριστικής απόφασης μετατέθηκε για μία ακόμα φορά, αυτή τη φορά στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου, με το πρόσχημα ότι πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο και να μπορεί να αξιολογηθεί με περισσότερα δεδομένα η Τουρκία.

Οι ευρωτουρκικές σχέσεις

Όλοι οι υπουργοί που μίλησαν επέκριναν την κυβέρνηση Ερντογάν και για την πρόταση απαγόρευσης του κουρδικού κόμματος HDP και για την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των γυναικών. Ο ίδιος ο Μπορέλ, μάλιστα, επισήμανε το γεγονός ότι τα δύο αυτά περιστατικά συνέβησαν λίγο πριν τη Σύνοδο Κορυφής.

Οι υπουργοί εξέφρασαν ικανοποίηση για την έναρξη των διερευνητικών Ελλάδας-Τουρκίας, καθώς και για τη σύγκληση της άτυπης Πενταμερούς για το Κυπριακό. Ο Μπορέλ και ο Ισπανός υπουργός, μάλιστα, άσκησαν κριτική στη Βρετανία, η οποία δεν ήθελε την παρουσία της ΕΕ στον Πενταμερή με την ιδιότητα του παρατηρητή, παρ’ ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κράτος-μέλος.

Οι υπουργοί Εξωτερικών συμφώνησαν η ΕΕ να συνεχίσει τη χρηματοδότηση της Τουρκίας για τους Σύριους πρόσφυγες, ανεξαρτήτως της συμπεριφοράς που επιδεικνύει η Άγκυρα σε άλλα θέματα, όπως ήθελε το Βερολίνο. Ο Γερμανός, μάλιστα, πρότεινε η χρηματοδότηση να αυξηθεί για να καλύπτει και τους Ιρακινούς και τους Αφγανούς που βρίσκονται στην Τουρκία.

Τι είπαν Δένδιας, Χριστοδουλίδης και Αυστριακός

Ο Δένδιας επέλεξε σε γενικές γραμμές να συμπλεύσει. Χαρακτήρισε την έκθεση Μπορέλ ισορροπημένη στο πλαίσιο της διττής στάσης έναντι της Τουρκίας. Υπογράμμισε, όμως, ότι δεν επισημαίνεται αρνητικά η πολιτική επίδειξης ισχύος και εκφοβισμού που ακολουθεί η Τουρκία έναντι της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έκανε, μάλιστα, ειδική αναφορά στην απουσία οποιασδήποτε αναφοράς αφενός στο casus belli για την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων, αφετέρου στην ανάγκη απόσυρσης των τουρκικών δυνάμεων από τη Λιβύη.

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, μάλιστα, αντανακλώντας και το πνεύμα που φαίνεται να διέπει τη νέα αμερικανική εξωτερική πολιτική, υπογράμμισε με έμφαση τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν πληθύνει και ενταθεί το τελευταίο διάστημα. Κατέληξε, λέγοντας ότι η ΕΕ πρέπει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των Τούρκων που έχουν ευρωπαϊκό προσανατολισμό.

Ο Κύπριος υπουργός Χριστοδουλίδης υπογράμμισε ότι η ΕΕ δεν έχει ακόμα υλοποιήσει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για επιβολή πρόσθετων κυρώσεων για τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Δεδομένου ότι η λήψη απόφασης σχετικά με τις ευρωτουρκικές σχέσεις για μία ακόμα φορά μετατίθεται (στον Ιούνιο), ζήτησε να μην ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση, όπως ο εκσυγχρονισμός της Τελωνειακής Ένωσης, την οποία, μάλιστα, η Άγκυρα δεν εφαρμόζει στην Κύπρο κατά παράβαση του κοινοτικού δικαίου. Τέλος, αναφέρθηκε στον σχεδιαζόμενο εποικισμό των Βαρωσίων και στην είσοδο παράνομων μεταναστών από τα Κατεχόμενα στην ελεύθερη Κύπρο.

Καταπέλτης κατά της Τουρκίας ήταν ο Αυστριακός υπουργός. Χαρακτήρισε την πρόταση για απαγόρευση του κουρδικού κόμματος και την αποχώρηση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης σαν «φτύσιμο στα μούτρα της ΕΕ». Πρόσθεσε ότι είναι παράδοξο που λίγες ημέρες αργότερα η ΕΕ θα ανακοινώσει «χαρωπά» τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης. Ο Αυστριακός όχι μόνο στήριξε τις παρατηρήσεις των Δένδια και Χριστοδουλίδη, αλλά και χαρακτήρισε αδυναμία της έκθεσης Μπορέλ το γεγονός ότι από αυτήν απουσιάζει, ως εναλλακτική επιλογή, η επανεξέταση του καθεστώτος υποψήφιας προς ένταξη χώρας που έχει δοθεί στην Τουρκία.

Ποιοι στήριξαν την Τουρκία

Υποστηρικτικός προς τις ελληνικές θέσεις ήταν ο Λουξεμβούργιος υπουργός, υπενθυμίζοντας ότι όταν συνομολογήθηκε η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης ήταν ο Τσαβούσογλου. Υποστηρικτικές ήταν και οι παρεμβάσεις των υπουργών Εξωτερικών της Ιρλανδίας, της Γαλλίας, του Βελγίου, της Σλοβανίας και της Δανίας. Ο Γάλλος υπουργός, πάντως, ήταν πιο μετρημένος έναντι της Τουρκίας από προηγούμενες φορές, γεγονός που ίσως κάτι δείχνει. Ο Ολλανδός και οι Σκανδιναβοί εστίασαν την κριτική τους μόνο στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Όπως αναμενόταν, δεν έλειψαν και όσοι έτειναν χείρα βοηθείας προς την Τουρκία. Άμεση προώθηση της “θετικής ατζέντας” ζήτησαν ο Ιταλός, ο Κροάτης, ο Ρουμάνος και ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών. Ο Ρουμάνος, μάλιστα, ζήτησε να εξετασθεί το ενδεχόμενο σύγκλησης συνόδου κορυφής ΕΕ-Τουρκίας, ενώ ο Πολωνός τήρησε τα προσχήματα, δηλώνοντας ότι έχει σημασία να παραμείνει στο τραπέζι η απειλή κυρώσεων. Οι παραπάνω υπουργοί (όχι ο Κροάτης) επανέφεραν το ζήτημα της σύγκλησης Διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο.

Αφήσαμε τελευταίο τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών. Αν και στο διπλωματικό παρασκήνιο κινήθηκε με σκοπό η Τουρκία να πέσει στα μαλακά, στη σύνοδο προσπάθησε να εμφανισθεί ισορροπημένος, αναγνωρίζοντας ότι πρέπει να μείνει στο τραπέζι η απειλή κυρώσεων. Ανέφερε, μάλιστα, ότι γνωρίζει και από προσωπική πείρα πόσο δύσκολες μπορεί να είναι οι σχέσεις με την Τουρκία κι ότι χρειάζεται χρόνος για να φανεί εάν η αποκλιμάκωση του τελευταίου διαστήματος είναι αξιόπιστη. Εμμέσως πλην σαφώς τάχθηκε υπέρ της επανάληψης των επαφών κορυφής ΕΕ-Τουρκίας, ενώ για τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης είπε ότι πρόκειται για μακρόπνοη διαδικασία.