Αταλάντευτη η Άγκυρα, επί ποδός Αθήνα και Λευκωσία, έτοιμη για παζάρι η ΕΕ

Έντονο πολιτικό-διπλωματικό πόκερ παίζεται στην Ανατολική Μεσόγειο σε μια ύστατη προσπάθεια να αποφευχθούν αντιπαραθέσεις στο στρατιωτικό πεδίο. Λευκωσία και Αθήνα, χωριστά αλλά και από κοινού κινούνται έντονα αυτή την περίοδο καθώς διαπιστώνουν πως για την Τουρκία είναι δρόμος χωρίς επιστροφή η υλοποίηση των σχεδιασμών της. Στην Αθήνα θεωρούν πλέον δεδομένο πως το επόμενο βήμα θα είναι η αποστολή, στην ελληνική θαλάσσια περιοχή της Κρήτης, τουρκικού σεισμογραφικού σκάφους.

Η πορεία είναι προδιαγεγραμμένη, έχει εξαγγελθεί και θα υλοποιηθεί ανοίγοντας διάφορα μέτωπα, ώστε να αποδυναμωθεί η ελληνική αντίδραση. Ταυτόχρονα θα ασκεί πιέσεις διά του μεταναστευτικού, προωθώντας ροές προς την Ελλάδα, θα συνεχίσει τις από αέρος παραβιάσεις, ενώ παράλληλα θα κάνει την πιο ακραία, με έναρξη σεισμικών ερευνών. Η ελληνική πλευρά, θεωρεί πως ο σχεδιασμός αυτός θα υλοποιηθεί και πως η Άγκυρα είναι αποφασισμένη να φθάσει στα άκρα, σε μια σύγκρουση για να επιβάλει τετελεσμένα.

Ενόψει του γεγονότος ότι ο χρόνος λειτουργεί πιεστικά, έχουν διαμορφωθεί –έστω και την υστάτη– μια σειρά από κινήσεις που θα ενισχύσουν, όπως εκτιμάται, την ελληνική θέση. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα αποτραπούν σίγουρα τα χειρότερα. Σημειώνεται συναφώς ότι, παρά το γεγονός ότι ο κόμπος φαίνεται να φθάνει στο χτένι, η Ελλάδα δεν καθόρισε τις κόκκινες γραμμές της ώστε να είναι ξεκάθαρο για την Τουρκία.

Είναι σαφές πως υπάρχουν ανοικτά κανάλια επικοινωνίας Αθήνας και Λευκωσίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την οποία συζητούνται οι τουρκικές προκλήσεις. Η Κομισιόν αναζητεί ρόλο για να παρέμβει, καθώς και η Γερμανία, η οποία αναλαμβάνει από την 1η Ιουλίου την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ζητούμενο είναι ποια μορφή θα πάρει η όποια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία. Η Λευκωσία προτάσσει το θέμα των κυρώσεων πρώτα και στη συνέχεια των διπλωματικών κινήσεων.

Ζυμώσεις σε πολλαπλά μέτωπα

Είναι πρόδηλο πως ένα σενάριο γενικού ξεκαθαρίσματος των ευρωτουρκικών σχέσεων εμπεριέχει σοβαρούς κινδύνους. Η συζήτηση πακέτο θα στηριχθεί στη λογική του πάρε-δώσε, με στόχο την επαναπροσέγγιση. Μια πρακτική που δεν ευνοεί η κυπριακή πλευρά –ενδεχομένως ούτε η Ελλάδα– καθώς ενδέχεται στις παράπλευρες απώλειες αυτού του ξεκαθαρίσματος να είναι η ελληνική πλευρά.

Σημειώνεται πως, εντός Ιουλίου, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τα ευρωτουρκικά θα είναι στην ατζέντα της συνόδου. Μέχρι τότε αναμένεται πως θα γίνουν σε διπλωματικό επίπεδο επαφές με όλους τους εμπλεκόμενους, τόσο από τις Βρυξέλλες όσο και από το Βερολίνο, πιθανώς με αποστολές στην περιοχή. Τα θέματα αυτά συζητήθηκαν στη διάρκεια τηλεδιάσκεψης του προέδρου Αναστασιάδη, του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Χριστοδουλίδη με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και τον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, την περασμένη Παρασκευή.

Η Αθήνα μετά την υπογραφή της συμφωνίας με την Ιταλία, στρέφεται τώρα προς την Αίγυπτο. Είναι προγραμματισμένη επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στο Κάιρο στις 18 Ιουνίου. Είναι σαφές πως υπάρχουν δυσκολίες στην επίτευξη συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Η Αίγυπτος δεν αποδέχεται τη λογική της μέσης γραμμής σε όλες τις περιοχές. Υποστηρίζει πως κάποια νησιά δεν έχουν πλήρη επήρεια και πως σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να υπάρξει άλλη διευθέτηση.

Την ίδια ώρα, υπάρχει και μια άλλη παράμετρος. Είναι προφανές πως στην περίπτωση συμφωνίας, το Κάιρο θα λάβει θέση στις “διαφορές” Ελλάδος και Τουρκίας (Καστελλόριζο). Παρόλο που οι σχέσεις με την Τουρκία δεν είναι καλές, ωστόσο, οι Αιγύπτιοι θεωρούν πως δεν θα ήταν σωστό να εμπλακούν σε αυτή τη διαμάχη. Έχουν δε διαμηνύσει πολλές φορές προς την Αθήνα πως “πρέπει να τα βρείτε πρώτα με την Τουρκία”. Την ίδια ώρα δέχεται και τις πιέσεις της Άγκυρας για οριοθέτηση ΑΟΖ μαζί της προσφέροντάς της μεγαλύτερη θαλάσσια περιοχή ως δέλεαρ.

Η Τουρκία δεν φαίνεται να κάνει πίσω

Πολλά θα εξαρτηθούν από τις συζητήσεις που θα διεξάγει ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας στις 18 Ιουνίου, στο Κάιρο. Είναι σαφές πως μια συμφωνία Ελλάδος και Αιγύπτου για ΑΟΖ, θα διεμβολίσει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Την ίδια ώρα, οι διαδοχικές επισκέψεις στο Ισραήλ του Έλληνα πρωθυπουργού (16/6) και του προέδρου Αναστασιάδη (23/6), έχουν μεν συμβολικό χαρακτήρα αλλά και ουσιαστικό, καθώς η περιοχή της ανατολικής Μεσογείου “θερμαίνεται” επικίνδυνα.

Το Ισραήλ μετά από μακράν προεκλογική περίοδο φαίνεται να επανέρχεται. Όλη αυτή την περίοδο δεν είχε παρουσία και θα έχει ενδιαφέρον να ενημερωθούν Ελλάδα και Κύπρος για τις προθέσεις της ισραηλινής κυβέρνησης. Η Λευκωσία, πάντως, σχεδιάζει μια σειρά κινήσεων για να φέρουν όλες τις χώρες της περιοχής μαζί, για τη δημιουργία μιας περιφερειακής συνεργασίας, στα πρότυπα του Energy Forum. Μια συνεργασία-μετεξέλιξη των τριμερών με πολιτικό συντονιστικό όργανο και συνεργασίες στο πεδίο της ασφάλειας.

Αναμένεται πως σε αυτό το πεδίο θα υπάρξουν ανακοινώσεις σύντομα. Σε αυτό το εγχείρημα με διαφορετικούς παίκτες, με κάποιους να έχουν διαφορές μεταξύ τους, προφανώς και θα πρέπει να υπάρξουν και μεγαλύτεροι. Η Τουρκία ανοίγοντας πολλά μέτωπα δεν φαίνεται να κάνει πίσω, ούτε και δέχεται παρεμβάσεις για επανεξέταση της τακτικής της.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι η  Άγκυρα “αποκρούει” τις διπλωματικές παρεμβάσεις, οι οποίες γίνονται για εκτόνωση της κατάστασης στην περιοχή. Ο Ερντογάν όχι μόνο κλείνει τα αυτιά αλλά είναι και επιθετικός με τους συνομιλητές του, με τρόπο που εξουδετερώνει την όποια παρέμβαση. Αυτή η στάση της Άγκυρας παραπέμπει σε πρακτικές ότι διά πυρός και σιδήρου θα επιβάλει το σχεδιασμό της, αυτό της “Γαλάζιας Πατρίδας”, στην Ανατολική Μεσόγειο.