Μπορεί από την Πενταμερή να προκύψει λύση του Κυπριακού;

Στην πενταμερή διάσκεψη συμμετείχαν ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, αντίστοιχα, καθώς και ο Βρετανός Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Στίβεν Ντάουτυ. Τα συμπεράσματα της Διάσκεψης προβλέπουν μεταξύ άλλων:

• Άνοιγμα τεσσάρων νέων οδοφραγμάτων
• Σύσταση Επιτροπής Νεολαίας
• Σύσταση Επιτροπής Κλιματικής Αλλαγής
• Συντήρηση κοιμητηρίων
• Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στη νεκρή ζώνη
• Διορισμός ειδικού απεσταλμένου
• Νέα άτυπη πολυμερή διάσκεψη περί τα τέλη Ιουλίου

Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης δήλωσε μετά το πέρας της συνάντησης: «Βρεθήκαμε σήμερα στη Γενεύη, στην άτυπη πενταμερή για το Κυπριακό. Μετά από συντονισμένες προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Ελληνικής Κυβέρνησης, ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ανέλαβε το τελευταίο διάστημα, ως μείζονα προτεραιότητα του ΟΗΕ, την επανεκκίνηση των άτυπων συζητήσεων σχετικά με το Κυπριακό. Είναι εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή το Κυπριακό βρίσκεται στην αιχμή της ατζέντας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Θα υπάρξει συνέχεια στις άτυπες συναντήσεις, τόσο διμερώς, όσο και με το format της πενταμερούς. Αναμένουμε ότι στο τέλος Ιουλίου θα υπάρξει και νέα πενταμερής συνεδρίαση. Αντιλαμβανόμαστε ότι, παρά το γεγονός ότι η θέση της τουρκοκυπριακής πλευράς βρίσκεται σε άλλη γραμμή σε σχέση με το πλαίσιο, το οποίο καθορίζουν τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρξει ο διάλογος για την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης. Η μόνη λύση είναι η επανένωση του νησιού».

Ακολούθησε συνάντηση του Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Ερσίν Τατάρ στις 2 Απριλίου. Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι έγινε ένα θετικό βήμα και πως ξεκίνησε η υλοποίηση αυτών που συμφωνήθηκαν. Όπως μεταδίδουν κυπριακά ΜΜΕ, ο Κύπριος Πρόεδρος μίλησε για πρόοδο σε τέσσερα από τα έξι θέματα. Συμφωνήθηκε η σύσταση Τεχνικής Επιτροπής Νεολαίας με 12 μέλη από κάθε πλευρά.

Όσο αφορά τα θέματα περιβάλλοντος, η Τεχνική Επιτροπή Περιβάλλοντος θα συζητήσει συγκεκριμένα θέματα. Στο τρίτο θέμα που αφορά το ζήτημα της αποκατάστασης των κοιμητηρίων, θα προχωρήσει η Τεχνική Επιτροπή Μνημείων. Στο θέμα που αφορά την αποναρκοθέτηση, συμφωνήθηκε να υπάρξει συνεννόηση μέσω των διαπραγματευτών σε σχέση με το σε ποια σημεία πρέπει να γίνει αποναρκοθέτηση.

Νέα διάνοιξη οδοφραγμάτων

Όσον αφορά θέμα διάνοιξης νέων οδοφραγμάτων, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε πως υπήρξε πρόοδος, αλλά όχι αποτέλεσμα. Σε σχέση με το ζήτημα της ενέργειας, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης σημείωσε πως υπάρχουν κάποιες απαιτήσεις, οι οποίες δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές από τη δική μας πλευρά, καθώς ξεφεύγουν και του πλαισίου που η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει, η οποία εξέφρασε ενδιαφέρον να στηρίξει οικονομικά αυτή την προσπάθεια.

Τέλος, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δήλωσε πως ζήτησε νέα συνάντηση το συντομότερο δυνατόν, πριν από το Πάσχα. Όπως τόνισε: «Αναμένουμε αυτή την εβδομάδα, όπως έχουμε ενημερωθεί από τα Ηνωμένα Έθνη που βρίσκονται στις γραφειοκρατικές διαδικασίες, για την ανακοίνωση σε σχέση με τον προσωπικό απεσταλμένο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών».

Η εξεύρεση λύσης στο χρονίζον Κυπριακό είναι πολύ δύσκολη καθώς συνεχίζεται η στρατιωτική κατοχή του βορείου τμήματος της Νήσου από την Τουρκία εδώ και 50 χρόνια. Ακόμα και η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ το 2004 δεν οδήγησε σε μια δίκαιη λύση του Κυπριακού καθώς το ενωσιακό κεκτημένο τελεί ακόμα – 21 χρόνια μετά – σε αναστολή στα κατεχόμενα. Οι λύσεις που έχουν προταθεί μέχρι σήμερα δεν αποτελούν εγγύηση της βιωσιμότητας του νέου κράτους που θα δημιουργηθεί. Ακόμα και η πιο ευνοϊκή λύση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας δεν θα είναι βιώσιμη καθώς δημιουργεί ανισότητες και λειτουργικά αδιέξοδα.

Σήμερα βέβαια τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα καθώς από την λύση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας έχουμε περάσει πλέον στην πρόταση λύσης στη βάση δυο κρατών υπό τη μορφή μιας χαλαρής συνομοσπονδίας στη βάση της λεγόμενης «κυριαρχικής ισότητας». Αυτή η λύση καθιστά ουσιαστικά το ψευδοκράτος συγκυρίαρχο κράτος και οδηγεί στην διχοτόμηση. Η Τουρκία επιδιώκει την κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την σταδιακή τουρκοποίηση όλης της Κύπρου. Δυστυχώς, ο Ερσιν Τατάρ έχει σκληρές θέσεις και είναι υποκινούμενος από τον Ερντογάν.

Η Ελλάδα και η Κύπρος θα πρέπει να καταστήσουν σαφές στη διεθνή κοινότητα ότι μονόδρομος για την επίλυση του Κυπριακού είναι η απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων κατοχής από τη βόρεια Κύπρο καθώς και των βρετανικών στρατιωτικών βάσεων που αποτελούν κατάλοιπο της εποχής της αποικιοκρατίας. Επίσης, πρέπει να καταργηθεί το αναχρονιστικό καθεστώς των εγγυήσεων που δεν είναι συμβατές με το ενωσιακό κεκτημένο της ΕΕ. Ο Κύπριος Πρόεδρος πρέπει να απορρίψει τη λύση των δύο κρατών που εσχάτως προωθεί η Άγκυρα και να απαιτήσει μία λύση που θα προβλέπει ένα κράτος με μια διεθνή νομική προσωπικότητα, μια ιθαγένεια και μία ενιαία κυριαρχία.

Ζητούμενο ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου

Η Ελλάδα και η Κύπρος θα πρέπει να απαιτήσουν από τη διεθνή κοινότητα το σεβασμό του διεθνούς δικαίου που καταπατείται στην Κύπρο καθώς τα ψηφίσματα του ΟΗΕ για το Κυπριακό δεν λαμβάνονται καν υπόψη. Η Τουρκία δεν μπορεί να εμφανίζεται ως εγγυητής της ασφάλειας στην Ευρώπη και ως ειρηνοποιός στην Ουκρανία όταν κατέχει 37% ευρωπαϊκού εδάφους χωρίς να έχει ουσιαστικά υποστεί οικονομικές κυρώσεις σε αντίθεση με την Ρωσία την οποία η ΕΕ θεωρεί αναθεωρητική δύναμη.

Αναθεωρητική δύναμη όμως είναι και η Τουρκία που απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα αν ασκήσει το νόμιμο δικαίωμα της για επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Μια χώρα που δεν αναγνωρίζει ένα κράτος-μέλος της ΕΕ, την Κυπριακή Δημοκρατία. Η Τουρκία έχει κάνει έμμεση εισβολή στη Λιβύη και στη Συρία και κάνεις δεν διαμαρτύρεται. Η Τουρκία εμφανίζεται ως υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ όταν καταπατάει τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία του Τύπου. Η Τουρκία είναι μια κατ’ επίφαση δημοκρατία όπως και η Ρωσία αλλά η ΕΕ έχει δυο μέτρα και δυο σταθμά. Η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία πουλάνε όπλα στην Τουρκία όταν απειλεί την Ελλάδα.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, η σημερινή συγκυρία μας ευνοεί στο Κυπριακό. Η Κύπρος έρχεται κοντά στις ΗΠΑ του Τραμπ, συνεργάζεται με το Ισραήλ και είναι μέσα στον σχεδιασμό των ενεργειακών οδών από το Ισραήλ προς την Ευρώπη. Την ιδία στιγμή, η Τουρκία έχει έρθει σε ρήξη με το Ισραήλ και με τις ΗΠΑ λόγω της υποστήριξης της στη Χαμάς, αλλά και για το Κουρδικό. Αυτή τη συγκυρία πρέπει να εκμεταλλευτεί η ελληνική πλευρά και να ζητήσει ανταλλάγματα. Συνομιλίες για το Κυπριακό έχοντας ακόμα τουρκικά στρατεύματα στο έδαφος της Κύπρου δεν μπορούν να γίνονται. Προϋπόθεση για κάθε διαπραγμάτευση θα έπρεπε να είναι η απόσυρση των στρατευμάτων.

Δυστυχώς η Ελλάδα ακολουθεί μια κατευναστική προσέγγιση με την Τουρκία και έχει αποσυνδέσει το Κυπριακό από τον ελληνοτουρκικό διάλογο. Η Ελλάδα θα έπρεπε να θέτει την επίλυση του Κυπριακού ως προϋπόθεση για την χρηματοδότηση της Τουρκίας από ευρωπαϊκά κονδύλια. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε διπλωματικές σχέσεις με την νέα ισλαμιστική κυβέρνηση στη Συρία που δολοφονεί χριστιανούς και που είναι υποκινούμενη από την Άγκυρα. Τα ήρεμα νερά δεν είναι πανάκεια. Αν υποχωρείς θα έχεις «ήρεμα νερά» αλλά με μεγάλο κόστος για την χωρά μας η όποια δεν μπορεί να ποντίσει ούτε ένα καλώδιο στο Αιγαίο αν δεν έχει την άδεια της Άγκυρας.

Συμπερασματικά, η τουρκική εισβολή και κατοχή στην Κύπρο αποτελεί μια μαύρη σελίδα στην ελληνική ιστορία. Η Κύπρος είναι διαιρεμένη στα δύο και η τουρκική κατοχή εδραιώνεται με ορατό τον κίνδυνο να νομιμοποιηθεί και να αναγνωριστεί διεθνώς το κατεχόμενο τμήμα της βόρειας Κύπρου ως ανεξάρτητο κράτος. Όσο περνάει ο καιρός δημιουργούνται νέα τετελεσμένα που δύσκολα ανατρέπονται.

Εφεξής, Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να δρουν συντονισμένα με βάση τις γεωπολιτικές ισορροπίες ώστε να αποτρέπουν τις αναθεωρητικές τουρκικές διεκδικήσεις απαιτώντας μια δίκαιη και λειτουργική λύση του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Δεν είναι δυνατόν να υποχωρούμε στο όνομα των «ήρεμων νερών» και να αφήνουμε τον Κυπριακό Ελληνισμό εκτεθειμένο στην επιθετικότητα της αναθεωρητικής Τουρκίας.