Δεν είναι λύση όποια μετατρέπει την Κύπρο σε Βοσνία

Η σωστή διαπίστωση με προτεινόμενη λανθασμένη θεραπεία συνιστά συνταγή αδιεξόδου. Είναι επανάληψη του λάθους και εμμονή στην πεπατημένη που εδραιώνει τα κατοχικά δεδομένα. Θέλησε ο Πρόεδρος, κατά τη συνάντησή του με την απεσταλμένη του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, να παρουσιάσει ιδέες, για να ξεπεραστεί η τουρκική αξίωση για βέτο στις αποφάσεις του κράτους.

Επανέφερε μια ιδέα για κοινοβουλευτική Δημοκρατία, με εκ περιτροπής πρωθυπουργία και μόνιμα Ελληνοκύπριο Πρόεδρο. Η τουρκική πλευρά, υπενθυμίζοντας πως αυτή η πρόταση είχε υποβληθεί το 2015 επί εποπτείας Ντάουνερ, την απέρριψε εκ νέου. Αφέθηκε να εννοηθεί πως επιχειρήθηκε από την ελληνοκυπριακή πλευρά, να αναδειχθεί η ανάγκη οι αποφάσεις στο κράτος να λαμβάνονται σε πολιτική, ιδεολογική βάση. Τούτο, όμως, εξουδετερώνεται από την εμμονή σε εκ περιτροπής πρωθυπουργία. Γιατί συντηρείται το στοιχείο του διαχωρισμού και της επιβολής επιλογών στη βάση της εθνικής καταγωγής.

Προσωπικά έχω πολλές φορές γράψει τα εξής: Οι αποφάσεις και οι λειτουργίες του κράτους πρέπει να δρομολογούνται στη βάση πολιτικών, ιδεολογικών κριτηρίων και όχι της εθνικής προέλευσης, καταγωγής. Είτε να υπάρξουν κοινά κόμματα είτε κοινές πολιτικές πλατφόρμες. Στη δημοκρατία, οι διαφωνίες είναι πολιτικές και ιδεολογικές. Με αυτόν τον τρόπο ξεπερνιέται και η όποια στρεβλωτική προσέγγιση μπορεί να δοθεί στον όρο «πολιτική ισότητα».

Εάν οικοδομηθεί σ’ αυτή τη λογική η λειτουργία του κράτους, σαφώς και δεν θα χρειάζονται ειδικές πλειοψηφίες, βέτο και η αναζήτηση μιας «θετικής ψήφου» για τις αποφάσεις. Αυτά είναι συνταγή κατάρρευσης του κράτους. Οι οπαδοί της όποιας λύσης και των επιχορηγημένων επαναπροσεγγιστικών συνάξεων, δεν τολμούν να αγγίξουν τη φιλοσοφία των κοινών κομμάτων-πλατφορμών, γιατί είναι αιχμάλωτοι διαχωριστικών ρυθμίσεων.

Εάν για παράδειγμα, στις ευρωεκλογές εκλεγούν ευρωβουλευτές από το ψηφοδέλτιο «Γιασεμί», που επικεφαλής είναι ο Σενέρ Λεβέντ και οι υποψήφιοι είναι όλοι Τουρκοκύπριοι, αυτό θα γίνει με βάση την ελεύθερη επιλογή των πολιτών και όχι στη βάση μιας συνταγματικής ρύθμισης. Εάν για παράδειγμα, εκλεγεί o Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, που είναι υποψήφιος με το ψηφοδέλτιο του ΑΚΕΛ, δεν θα είναι επειδή είναι Τουρκοκύπριος.

Το ζητούμενο, 45 χρόνια μετά, είναι να απαντήσουν οι εμπλεκόμενοι τι θέλουν. Ένα κράτος με περιορισμένα δικαιώματα, εξαρτημένο, το οποίο να λειτουργεί στη βάση της εθνικής καταγωγής; Δηλαδή, ένα κράτος που θα διαιωνίζει τον διαχωρισμό και θα παράγει εθνικισμούς. Ένα κράτος που θα ενώνει την κοινωνία και τους πολίτες και θα λειτουργεί στη βάση των αυτονόητων; Δηλαδή, να ισχύει ότι εφαρμόζεται σ’ όλα τα δημοκρατικά ευρωπαϊκά κράτη.

Το θέμα του βέτο, της μιας θετικής ψήφου όπως είναι ο όρος που χρησιμοποιείται, αφορά τη λειτουργικότητα του κράτους και τη δημοκρατία. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μιλώντας στις 3 Απριλίου στο συνέδριο της συντεχνίας των δημοσίων υπαλλήλων, ΠΑΣΥΔΥ, έχει πει τα εξής: «Ανέφερα ξεκάθαρα και στον Γ.Γ. του ΟΗΕ και στον κ. Ακιντζί, ότι αποδέχομαι τη θετική ψήφο να ασκείται εκεί και όπου ενδεχόμενα καταχρώμενη η πλειοψηφία των δικαιωμάτων της να θελήσει να επιβληθεί μέσω αποφάσεων που θα δημιουργήσουν αρνητικά αποτελέσματα για την τουρκοκυπριακή πολιτεία ή κοινότητα. Εκεί να έχουν το δικαίωμα ως ασπίδα την άσκηση της θετικής ψήφου. Και πάλι, όμως, θα πρέπει να υπάρχει ένας αποτελεσματικός μηχανισμός επίλυσης διαφορών για να μην υπάρχει κατάχρηση του δικαιώματος επικαλούμενοι κάθε φορά ότι θα επηρεαστούν αρνητικά».

Ποιος θα κρίνει πότε πλήττονται ζωτικά συμφέροντα και ποια θα είναι τα κριτήρια; Τι σημαίνει να έχει μια εθνική ομάδα ζωτικά συμφέροντα; Τα δικά της συμφέροντα είναι διαφορετικά από τον υπόλοιπο πληθυσμό; Σε κανονικά κράτη ζωτικά συμφέροντα έχουν κοινωνικές ομάδες, επαγγελματικές ομάδες. Εκτός και εάν επιδιώκεται το βοσνιακό μοντέλο.