Δεν περπατάνε στην ΕΕ οι κυρώσεις στην Τουρκία για τον ‘Πορθητή’

Η πολύμηνη αναστολή λήψης αποφάσεων στην ΕΕ, λόγω του φόβου της Κομισιόν και των ισχυρών εταίρων για αξιοποίησή τους από τα αντισυστημικά κόμματα στις ευρωεκλογές, φτάνει στη λήξη της, προκαλώντας άγχος στην Αθήνα. Μείζον θέμα της ελλαδικής και της κυπριακής ανησυχίας, από τη Δευτέρα 27 Μαΐου, αποτελεί η διαμόρφωση της πολιτικής έναντι της Τουρκίας. Στην πάγια ατζέντα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης και του Μεταναστευτικού, έχει προστεθεί το επείγον ζήτημα της εισβολής στην κυπριακή ΑΟΖ και το αίτημα της Λευκωσίας να επιβληθούν κυρώσεις.

Η Αθήνα και η Λευκωσία προς το παρόν υλοποιούν επιτυχώς, με σιωπηρή διακομματική συναίνεση, μια ψύχραιμη στρατηγική αντιμετώπισης των τουρκικών προκλήσεων, αλλά η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι ο χρόνος τρέχει σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων. Η παράταση της παρουσίας του τουρκικού γεωτρύπανου εντός της κυπριακής ΑΟΖ δημιουργεί επικίνδυνα τετελεσμένα, ‘χωρίς να πέσει τουφεκιά’, ή χωρίς καν κινήσεις ‘υβριδικού πολέμου’. Η κατάσταση θα επιδεινωθεί σε περίπτωση που πραγματοποιηθεί τελικά γεώτρηση και υπάρξουν ενδείξεις για εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα φυσικού αερίου.

Ενδεικτική της δύσκολης κατάστασης είναι η επίκληση από τον πρωθυπουργό Τσίπρα των μη δεσμευτικών και αόριστων δηλώσεων των ηγετών της ΕΕ κατά της Τουρκίας, ενώ μόλις προ ημερών υπογράμμιζε την ανάγκη λήψης συγκεκριμένων μέτρων εναντίον της. Επιπλέον, εκτίμησε ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν δεν θα κλιμακώσει την ένταση με έρευνες ή γεωτρήσεις και στα χωρικά ύδατα της Ελλάδας. Αποκάλυψε έτσι τον ύψιστο βαθμό ανησυχίας για ένταση στη μεγάλη θαλάσσια περιοχή από το ανατολικό Αιγαίο έως την Κύπρο.

Μπροστά σε αυτά τα ανησυχητικά δεδομένα, ο Τσίπρας και ο Κύπριος πρόεδρος Αναστασιάδης θα επιχειρήσουν, κατά το ανεπίσημο δείπνο των ηγετών της ΕΕ την προσεχή Τρίτη, να θέσουν και το ζήτημα της Τουρκίας πέραν της προγραμματισμένης θεματολογίας (αξιολόγηση αποτελεσμάτων ευρωεκλογών και διαδικασία ανάδειξης της νέας ηγεσίας της ΕΕ).

Η προσπάθειά τους είναι αμφίβολο αν θα καρποφορήσει, καθώς τα διπλωματικά διαβήματα της Κύπρου για την επιβολή αρχικών κυρώσεων σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, που εμπλέκονται στις γεωτρήσεις, δεν απέδωσαν τα προσδοκώμενα. Πέραν της δημόσιας προκλητικής στάσης του Βρετανού υφυπουργού Εξωτερικών Ντάνκαν, το διπλωματικό πρόβλημα είναι ότι σχεδόν όλοι οι άλλοι εταίροι λαμβάνουν μεν νομικές και πολιτικές θέσεις κατά της Άγκυρας, αλλά απορρίπτουν την πολιτική κυρώσεων.

Επομένως, οι Τσίπρας και Αναστασιάδης χρειάζεται να διαμορφώσουν, επειγόντως, νέα στρατηγική μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 20ής Ιουνίου. Να απαιτήσουν συγκεκριμένα μέτρα αντίδρασης στις τουρκικές ενέργειες που θίγουν την επικράτεια και τα οικονομικά συμφέροντα της Κύπρου και του συνόλου της ΕΕ.

Στο μέτωπο των Βαλκανίων

Παράλληλα, στο μέτωπο των Βαλκανίων αναμένεται την προσεχή εβδομάδα η δημοσίευση των εκθέσεων αξιολόγησης της Κομισιόν για τα δυτικά Βαλκάνια. Η έκθεση για τη λεγόμενη Βόρεια Μακεδονία θα είναι ισορροπημένη, με την αναγνώριση σημείων προόδου και μια μακρά λίστα εκκρεμοτήτων, ενώ για την Αλβανία θα είναι αρνητικότατη.

Υπό ομαλές συνθήκες δεν δικαιολογείται, όπως είχε προγραμματιστεί πέρυσι, η ανακοίνωση της ημερομηνίας έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεών τους στη Σύνοδο της 20ής Ιουνίου. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν έχει αποφασιστεί ακόμα αν θα υπάρξει μετάθεση των αποφάσεων για επόμενη Σύνοδο, ή αν θα διαχωριστούν οι δύο υποψηφιότητες, δίνοντας προτεραιότητα στα Σκόπια και αναβάλλοντας τη συζήτηση για τα Τίρανα.

O πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος έχουν ενημερώσει ξένους συνομιλητές τους ότι τάσσονται υπέρ του διαχωρισμού των υποψηφιοτήτων, το λεγόμενο decoupling, ώστε να διευκολυνθεί η έγκριση ημερομηνίας μόνο για τα Σκόπια. Η Αθήνα, προφανώς και για εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες, επιθυμεί να ενισχυθεί η γειτονική χώρα μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Ταυτόχρονα, λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις σχετικές αμερικανικές παροτρύνσεις, λόγω της –ρεαλιστικής ή απλά κινδυνολογικής– εκτίμησης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ πως η απομάκρυνση του στόχου της ΕΕ ίσως οδηγήσει σε κατάρρευση της κυβέρνησης Ζάεφ. Η υπόθεση των Σκοπίων περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, καθώς στη Γαλλία και την Ολλανδία, που απορρίπτουν από πέρυσι τον ορισμό ημερομηνίας, προστέθηκαν η Γερμανία, το Βέλγιο και η Δανία.

Το επιχείρημα του Βερολίνου, που πρωταγωνίστησε στη Συμφωνία των Πρεσπών λόγω των ιδιοτελών βαλκανικών σχεδιασμών του, είναι πως, ειδικά στην παρούσα φάση, δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για τη λήψη αποφάσεων μεταξύ της δημοσίευσης των εκθέσεων της Κομισιόν και της 20ής Ιουνίου. Το Βερολίνο απορρίπτει και την ελληνική εκδοχή για decoupling, όπως και η πλειοψηφία των εταίρων μας στην ΕΕ.