Δια παραλείψεως έγκλημα: 15 μήνες αναπάντητη τουρκική επιστολή στον ΟΗΕ

Η επίσκεψη, έστω και λίγων ωρών του Ερντογάν στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου για την συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας, αποτελεί ένα κρίσιμο κρας-τεστ για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η τουρκική πλευρά έρχεται σε μια νέα ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής με όλες τις μονομερείς της διεκδικήσεις επί τάπητος και τις απόψεις της σταθερές. Και το περιβόητο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο κρατάει εν ισχύ και το πλέον ακανθώδες ζήτημα, αυτό της αποστρατιωτικοποίσης μεγάλων ελληνικών νησιών (Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία κ.α) που την συνδέει ευθέως πλέον με την ελληνική κυριαρχία επί των νησιών αυτών δεν έχει “τραβήξει πίσω” και δεν έχει αποσύρει από τον ΟΗΕ τις τρεις επιστολές με την οποίες αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία σε νησιά από την στιγμή που δεν υπάρχει αποστρατιωτικοποίησή τους.

Μάλιστα η τρίτη πιο σκληρή και «γεμάτη νομικούς ισχυρισμούς» επιστολή πέντε σελίδων της Τουρκίας στον ΟΗΕ για την αποστρατιωτικοποίηση παραμένει ακόμα αναπάντητη από την ελληνική πλευρά, αν και κατατέθηκε στα μέσα Σεπτεμβρίου του 2022 και έχει αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του ΟΗΕ . Αντίστοιχη επιστολή-απάντηση της Ελλάδας που να είναι αναρτημένη για την ώρα τουλάχιστον δεν υπάρχει. Υπενθυμίζεται, όπως είχε γράψει το SLpress και η δεύτερη επιστολή της Τουρκίας στον ΟΗΕ για το όλο θέμα έμεινε μήνες αναπάντητη από την ελληνική πλευρά.

Καζάν-καζάν και τουρκική ατζέντα

Ο Ερντογάν έχει την δική του ατζέντα. Θέλει μεν ήρεμο κλίμα με την Ελλάδα για την ώρα, καθώς έχει ανοιχτά μέτωπα και εντάσεις, με τους Ισραηλινούς, τις ΗΠΑ κα, ωστόσο σε κάθε ευκαιρία θα ανοίγει τα “μεγάλα θέματα”, τα θέματα “υψηλής πολιτικής” με την Ελλάδα.

Το πνεύμα του “καζάν-καζάν” που επανάφερε με τις πρόσφατες δηλώσεις του, ουσιαστικά επαναεπικαιροποίησε το σύνολο των μονομερών διεκδικήσεων της Τουρκίας και των μεγαλεπήβολων σχεδίων του (Γαλάζια Πατρίδα, “τα σύνορα της καρδιάς μας” κ.α). Ουσιαστικά με τις δηλώσεις του ο Τούρκος Πρόεδρος έδωσε σαφές στίγμα για πού το πάει, μέσω του ελληνοτουρκικού διαλόγου, με τις αναφορές ότι «μοιραζόμαστε την ίδια θάλασσα», αλλά και η επισήμανση του ότι μπορούν να συζητούν Ελλάδα και Τουρκία μεταξύ τους και όχι μέσω τρίτων. Με αυτό καταγράφει πως η ισχυρή πλευρά στο διάλογο είναι η Τουρκία (και όχι η Ελλάδα που χρειάζεται και μεσολαβητές ή συμπαραστάτες) και συνεπώς έχει την ευχέρεια όποτε κρίνει να βάζει στον διμερή διάλογο, τα θέματα που επιθυμεί.

Έμπειροι διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν πως ο Ερντογάν και η τουρκική πλευρά θα ανοίξουν με τον πλέον επίσημο τρόπο, στο πλαίσιο του ελληνοτουρκικού διαλόγου, στην πρώτη ευκαιρία και μάλιστα με ιδιαίτερη ένταση το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών το οποίο συνδέουν πλέον (και με επιστολές στον ΟΗΕ) με την κυριαρχία.

Δεν είναι μόνο ότι μόλις πρόσφατα ο Αρχηγός του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού Ε. Τατλιόγλου, “σήκωσε” το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών και των “γκρίζων ζωνών”, αλλά η όλη στάση της Τουρκίας τα τελευταία περίπου δύο χρόνια, που έκανε σημαία στα ελληνοτουρκικά το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης συνδεδεμένο με την ελληνική κυριαρχία επί των νησιών. Πέραν των εμπρηστικών και συνεχών δηλώσεων και του ίδιου του Ερντογάν αλλά και ανώτατων Τούρκων Αξιωματούχων για το όλο θέμα, η Άγκυρα επιχείρησε να εγγράψει την αξίωση της αυτή και στον ΟΗΕ. Η Τουρκία ισχυρίζεται πως στο θέμα της αποστρατιωτικοποίησης έχει σοβαρά νομικά ερείσματα, οπότε μπορεί να πιέσει την Ελλάδα και από κάπου να “αρχίσει το ξήλωμα του πουλόβερ” για το καθεστώς του Αιγαίου.

Επιστολές στον ΟΗΕ

Ο Φεριντούμ Σινιρίογλου μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ τα τελευταία δύο χρόνια κατέθεσε τρεις επιστολές στον ΟΗΕ για το όλο θέμα. Οι δύο απαντήθηκαν από ελληνικής πλευράς (η δεύτερη μάλιστα με σημαντική χρονική καθυστέρηση), η τρίτη επιστολή όμως που θεωρείται και η πιο σκληρή και νομικά επιχειρήματα, αν και έχει κατατεθεί από τις 17 Σεπτεμβρίου 2022 δεν είχε μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον απαντηθεί από Ελληνικής πλευράς . Έμπειροι μάλιστα διπλωμάτες που το περιεχόμενο της είναι σε γνώση τους, επισημαίνουν, πως πιθανά η επιστολή αυτή «γράφτηκε από μεγάλο διεθνές δικηγορικό γραφείο για λογαριασμό της Τουρκίας».

Ο Σινιρίγλου επαναφέρει τους ισχυρισμούς ότι η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και των Δωδεκανήσων, από τη Σαμοθράκη μέχρι το Καστελλόριζο, αποτελεί όρο για την κυριαρχία της Ελλάδας. Σημειώνει πως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου αποτελεί απαράβατο όρο παραχώρησής τους στην Ελλάδα με τις Συνθήκες της Λωζάννης και των Παρισίων (1923 και 1947).

Κατηγορεί την Ελλάδα ότι με τις πράξεις της «απειλεί τη σταθερότητα των ζωτικά σημαντικών εδαφικών καθεστώτων που συμφωνήθηκαν με τις Συνθήκες Ειρήνης της Λωζάννης και των Παρισίων». Παραβίαση των όρων αποστρατιωτικοποίησης θα μπορούσε πράγματι «να αποτελέσει απειλή στη διεθνή ασφάλεια και όλες οι χώρες έχουν συμφέρον να το αποφύγουν», προστίθεται. Η επιστολή του κ. Σινιρλίογλου αποκρούει ως «υπεραπλουστευμένη» την ελληνική ερμηνεία περί «εγκαθίδρυσης μόνιμων συνόρων» με τις Συνθήκες της Λωζάννης και των Παρισίων.

Aναφέρει ότι κατά την Άγκυρα η σωστή ερμηνεία των άρθρων 14 (1) και 14 (2) της Συνθήκης των Παρισίων και των άρθρων 12 και 13 της Συνθήκης της Λωζάννης είναι πως «η παραχώρηση εδάφους έγινε υπό τον όρο του θεμελιώδους περιορισμού στην εδαφική κυριαρχία της Ελλάδας: την αποστρατιωτικοποίηση των εν λόγω νησιών. Το καθεστώς της αποστρατιωτικοποίησης, τόσο στενά συνδεδεμένο με τον σκοπό των συνθηκών και την εδαφική διευθέτηση που ορίζεται από αυτές ως αναπόσπαστο τμήμα αυτής της εδαφικής διευθέτησης, χαρακτηρίζεται από την ίδια μονιμότητα όσο και η παραχώρηση του εδάφους». Iσχυρίζεται ότι στο καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης εντάσσονται τόσο η Λήμνος όσο και η Σαμοθράκη, αποσυνδέοντάς τες από τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936 και τις προβλέψεις περί αποστρατιωτικοποίησης των Στενών. Μάλιστα υποστηρίζει ότι η επαναστρατιωτικοποίηση των Στενών ήταν σε πλήρη γνώση και αποδοχή της Ελλάδας.

Aναφερόμενος στη Συνθήκη των Παρισίων (1947) για τα Δωδεκάνησα, όπου, όπως είναι γνωστό, η Τουρκία δεν αποτελούσε υπογράφον μέλος, ο κ. Σινιρλίογλου ισχυρίζεται πως βασικός στόχος ήταν η «προστασία της ασφάλειας της Τουρκίας». Ως προς τα Δωδεκάνησα, ο κ. Σινιρλίογλου ισχυρίζεται ότι η Τουρκία έχει δικαίωμα να αμφισβητήσει την κυριαρχία της Ελλάδας σε αυτά, διότι «από τη δεκαετία του 1960, οι τίτλοι κυριαρχίας έχουν επιβαρυνθεί με αδυναμίες ως αποτέλεσμα των πράξεων στρατιωτικοποίησης των συγκεκριμένων νησιών από την Ελλάδα, σε πρακτική παραβίαση των υποχρεώσεων της Ελλάδας από τις συνθήκες». Καταλήγει δηλώνοντας τη «δέσμευση» της Τουρκίας για «ειρηνική διευθέτηση στις διαφορές με την Ελλάδα», τονίζοντας, βέβαια, ότι γι’ αυτό απαιτείται ειλικρινής διάλογος και όχι «χρήση επιθετικής πολιτικής ρητορικής και πράξεων κλιμάκωσης σχεδόν σε καθημερινή βάση».

Επισυνάπτεται η πλήρης επιστολή Σινιρλίογλου στον ΟΗΕ:

epistolisini

Μειονοτικό

Τα όσα συνέβησαν στο Βερολίνο με τον Ερντογάν να “τραβάει το σκοινί” στη διάρκεια των δηλώσεων του με τον Σολτς, ανησυχούν και προβληματίζουν την Αθήνα για το ενδεχόμενο μιας νέας “επεισοδιακής επίσκεψης” του Τούρκου προέδρου, όπως συνέβη και πριν έξη χρόνια κατά το ταξίδι τότε του κ. Ερντογάν στην Ελλάδα. Ωστόσο μεγαλύτερη ακόμα ανησυχία στην Αθήνα προκαλεί η πιθανή έγερση και πάλι “μειονοτικού” καθώς ήδη ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν έδωσε στίγμα προθέσεων , με τις διατυπώσεις του για την μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη (που την αποκαλεί τουρκική) αλλά και τα όσα είπε περί “ομογενών” στα Δωδεκάνησα.

Τα μηνύματα της Τουρκίας ήταν και είναι απολύτως σαφή και στα πλαίσια του ελληνοτουρκικού διαλόγου, με τον κ. Ακσαπάρ (υφυπουργό Εξωτερικών που έχει πάνω του όλες τις πτυχές διαλόγου με την Ελλάδα) να ξεκαθαρίζει σε όλους τους τόνους πως η Τουρκία δεν πρόκειται να κάνει πίσω για ζητήματα μειονοτικά είτε στην Θράκη, είτε οπουδήποτε αλλού. Εκτιμάται δε πως ο Ερντογάν θα θέσει και πάλι αυτό το θέμα περί δήθεν τουρκικής μειονότητας στη Θράκη κατά την ολιγόωρη επίσκεψη του στην Αθήνα. Η Αθήνα δεν έχει υπερβολικές προσδοκίες από την επίσκεψη Ερντογάν. Στη παρούσα φάση θέλει κατ’ αρχήν να διατηρηθούν τα ήρεμα νερά στο Αιγαίο και το άτυπο μορατόριουμ, αλλά και οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Τουρκία.

Βεβαίως, υπάρχουν προς συζήτηση και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, απαραίτητα για να αποφεύγονται οι εντάσεις. Κάποια συμφωνία επ’ αυτού φαίνεται ότι υπάρχει. Να προστεθούν ακόμα και τα μέτρα της λεγόμενης Θετικής Ατζέντας, δηλαδή θέματα στα οποία έχουν αμοιβαίο συμφέρον οι δύο χώρες τουρισμού, ενέργειας, αποφυγής πλημμυρικών φαινομένων στον Έβρο κλπ. Φαίνεται ότι και επί αυτών ότι υπάρχουν κάποιες συμφωνίες, περιλαμβανομένου και του μεταναστευτικού, που είναι ένα ιδιαίτερα σοβαρό θέμα. Και για την ώρα τουλάχιστον στο θέμα του μεταναστευτικού οι ροές από την Τουρκία έχουν μειωθεί αισθητά (περίπου κατά 60%).