Διχασμένα τα Σκόπια λίγο πριν τις κάλπες

Άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για το δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ για την επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών που θα ανοίξει τον δρόμο για την συνταγματική αναθεώρηση, την αλλαγή ονομασίας και παραλλήλως την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Την ίδια ώρα, καθώς τελειώνει και ο χρόνος δυνατότητας πολιτικού επηρεασμού των πολιτών, ο πρόεδρος Ιβάνοφ κάλεσε σε μποϋκοτάζ και ο πρωθυπουργός Ζάεφ απηύθυνε έκκληση για συμμετοχή.

Λίγες ώρες πριν την λήξη της προεκλογική εκστρατείας ο πρόεδρος της ΠΓΔΜ Γκιόργκι Ιβάνοφ, από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, κάλεσε τους συμπολίτες του να απέχουν από το δημοψήφισμα της Κυριακής. Ο Ιβάνοφ, ο οποίος ήταν εξ αρχής αντίθετος με την συμφωνία, χαρακτήρισε την αλλαγή του ονόματος της χώρας του «ιστορική αυτοκτονία» και ανακοίνωσε ότι ο ίδιος έλαβε την απόφαση ως πολίτης να μην πάει να ψηφίσει.

Από την πλευρά του, ο υπέρμαχος της συμφωνίας Ζόραν Ζάεφ, απηύθυνε έκκληση στους πολίτες να προσέλθουν μαζικά στις κάλπες και να ψηφίσουν υπέρ της επίλυσης του ζητήματος της ονομασίας. «Πρόκειται για μια επιλογή που αφορά το μέλλον της αγαπημένης μας Μακεδονίας», τόνισε στο διάγγελμά του ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, αναφέροντας ότι, με την συμφωνία, η χώρα του προβαίνει σε παραχώρηση για το όνομα, αλλά εξασφαλίζει την εθνική ταυτότητά της.

Η προεκλογική εκστρατεία για το δημοψήφισμα ολοκληρώνεται τα μεσάνυχτα της Πέμπτης και μέχρι την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας, το βράδυ της Κυριακής, απαγορεύεται οποιαδήποτε πολιτική αναφορά  σχετικά με αυτό.

Βλέπουν αποτυχία

Το τελευταίο διάστημα παρέλασαν από τα Σκόπια  αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δυτικών χωρών, αλλά και υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, σε μια προσπάθεια να στηρίξουν την Συμφωνία των Πρεσπών  και τις επιλογές του Ζόραν Ζάεφ. Παρόλα αυτά η αντιπολίτευση, και ιδιαίτερα ο αρχηγός του VMRO-DPMNE, Χρίστιαν Μίτσκοσκι, κάνει λόγο για επικείμενη αποτυχία. Προσμετρώντας μάλιστα εκείνους που θα απέχουν και εκείνους που θα ψηφίσουν «κατά», ο Μίτσκοσκι εκτίμησε ότι θα είναι πολύ περισσότεροι από εκείνους που θα ψηφίσουν «υπέρ».

Το ποσοστό συμμετοχής των πολιτών, από το οποίο θα κριθεί η επιτυχία ή όχι του δημοψηφίσματος, αποτελεί άλλωστε, σύμφωνα με τα ΜΜΕ και πολιτικούς αναλυτές, το νέο σημείο αντιπαράθεσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση.

Ο Ζάεφ και η κυβέρνησή του υποστηρίζουν ότι στο δημοψήφισμα αποφασίζουν μόνον εκείνοι που συμμετέχουν και δεν λαμβάνεται υπόψη η αποχή. Έτσι, αν η πλειοψηφία όσων προσέλθουν στις κάλπες ταχθεί «κατά», τότε η κυβέρνηση θα αναγνωρίσει ότι η Συμφωνία δεν μπορεί να προχωρήσει. Αν όμως η πλειοψηφία ταχθεί «υπέρ», ακόμη και αν η συμμετοχή είναι μικρότερη από 50%, τότε η κυβέρνηση θα συνεχίσει κανονικά την διαδικασία κύρωσης της Συμφωνίας στην Βουλή.

Από την πλευρά του, το VMRO-DPMNE υποστηρίζει ότι τα κριτήρια αξιολόγηση τους δημοψηφίσματος ορίζονται με σαφήνεια από τον νόμο. Για να είναι επιτυχές δηλαδή το δημοψήφισμα θα πρέπει να προσέλθουν στις κάλπες, περισσότεροι από το 50% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους (περίπου 900.000 από τους 1.800.000) και η πλειοψηφία αυτών να ψηφίσει «υπέρ». Αν όμως η συμμετοχή είναι μικρότερη, αυτό για την αντιπολίτευση σημαίνει ότι η Συμφωνία έχει απορριφθεί και θα πρέπει να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές.

Ο «διπλωματικός» λογαριασμός Ντιμιτρόφ

Μια πιο διπλωματική προσέγγιση έκανε προ ημερών ο υπουργός Εξωτερικών, Νικόλα Ντιμιτρόφ, υποστηρίζοντας ότι αν δεν προσέλθει στις κάλπες το 50% των ψηφοφόρων, που είναι και το κατώτατο όριο συμμετοχής, τότε αυτό θα ληφθεί υπόψη και η όλη διαδικασία θα επιστρέψει στη Βουλή. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι σε αυτούς που τελικά θα συμμετέχουν θα έχει επικρατήσει το «ναι». Ο ίδιος ανέφερε ότι αν υπερισχύσει το «όχι», έστω και κατά μία ψήφο, τότε «θα υποκλιθούμε και θα πούμε ότι αυτή η υπόθεση δεν προχωράει».

Για τον Ντιμιτρόφ άλλωστε το δημοψήφισμα «δεν συνιστά νομική προϋπόθεση για τη διαδικασία επίλυσης» του ονοματολογικού, αφού, όπως δήλωσε στη γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung, αναφέρεται στην Συμφωνία των Πρεσπών «ως δυνατότητα και όχι ως αναγκαιότητα». Σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών της ΠΓΔΜ, το δημοψήφισμα έχει στόχο να βοηθήσει στην εξασφάλιση πλειοψηφίας 2/3 στη Βουλή «για τις αναγκαίες συνταγματικές αλλαγές», που συνεπάγεται η Συμφωνία.

Ο Ντιμιτρόφ όμως λογαριάζει διαφορετικά και την συμμετοχή. Εκτιμώντας ότι 300 με 400 χιλιάδες από το 1.800.000 που είναι οι εγγεγραμμένοι λείπουν στο εξωτερικό, υπολογίζει ότι, αναλόγως την περιοχή, «μια πραγματική συμμετοχή της τάξης του 65-70%» δίνει το 50% που προβλέπεται.

Εκτιμήσεις σχετικά με την επιτυχία ή όχι του δημοψηφίσματος έκαναν όμως, σύμφωνα με δημοσιεύματα του τοπικού τύπου, και δυτικοί διπλωμάτες, οι οποίοι φέρονται ότι σημείωσαν ανεπισήμως, πως αν το «ναι» λάβει 600.000 ψήφους, αυτό θα είναι αρκετό για τη διεθνή κοινότητα, ασχέτως του ποσοστού συμμετοχής.

Κρίσιμες αποφάσεις

Δύο εικοσιτετράωρα πριν στηθούν οι κάλπες στα Σκόπια, οι πολίτες παραμένουν διχασμένοι μπροστά στην ψηφοφορία, η οποία δεν θα κρίνει μόνον τις σχέσεις τους με την Ελλάδα και την ευρωατλαντική προοπτική τους. Σύμφωνα με το Bloomberg οι εξελίξεις στα Σκόπια αφορούν μια περιοχή, στην οποία διακυβεύονται πολλά για την παγκόσμια τάξη.

Το αμερικανικό πρακτορείο υποστηρίζει ότι η επίλυση της διένεξης Ελλάδας-ΠΓΔΜ θα αποτελούσε μια νίκη σε μια ασταθή περιοχή, τα έθνη της οποίας έχουν νωπές τις αιματηρές συγκρούσεις της δεκαετίας του ’90, που ακολούθησαν την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Στην ίδια περιοχή ωστόσο παρατηρείται και μια ιδιότυπη σύγκρουση ανάμεσα στην Δύση και την Ρωσία, η οποία είναι αντίθετη με την επέκταση του ΝΑΤΟ, επομένως και με την προσχώρηση της ΠΓΔΜ σε αυτό.

Το Bloomberg αναφέρεται επίσης στην στήριξη της Μόσχας προς την εθνικιστική αντιπολίτευση των Σκοπίων, αλλά και στην ένταση που προκλήθηκε στις ελληνορωσικές σχέσεις μετά την απέλαση δύο Ρώσων  διπλωματών με την κατηγορία της εμπλοκής στις διαπραγματεύσεις με τα Σκόπια.

Το δημοψήφισμα της Κυριακής δεν θα δρομολογήσει όμως πολιτικές εξελίξεις μόνον στην ΠΓΔΜ. Αν τελικά εγκριθεί η Συμφωνία, τα Σκόπια θα τρέξουν τις διαδικασίες και πολύ σύντομα η μπάλα θα επιστρέψει στην Αθήνα, δρομολογώντας και εδώ τα ανάλογα.