Διερευνητικές και διαπραγματεύσεις – Γιατί δεν διδασκόμαστε από το παρελθόν

Τον Δεκέμβριο του 1999, στα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής του Ελσίνκι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ορίστηκε ότι οι υποψήφιες χώρες (υπονοείτο η Τουρκία) θα έπρεπε να επιλύσουν τις «συνοριακές ή συναφείς» διαφορές τους με τις γειτονικές τους χώρες (π.χ. Ελλάδα) με διαπραγματεύσεις ή, αν αυτό δεν καθίστατο εφικτό, με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το αργότερο έως το 2004.

Η ΕΕ θα παρακολουθούσε το θέμα, ως προϋπόθεση για την πρόοδο της ενταξιακής πορείας των υποψηφίων χωρών (Τουρκίας). Από την άνοιξη του 2002 άρχισαν οι ελληνοτουρκικές διερευνητικές συνομιλίες, με εμπιστευτικότητα, ώστε να παρακαμφθεί ο όρος-προϋπόθεση που είχε επικρατήσει μέχρι τότε και οφείλονταν κυρίως στον Ανδρέα Παπανδρέου, ότι η Ελλάδα είναι διατεθειμένη να διαπραγματευθεί μόνο για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.

Έπρεπε βέβαια να υπονοείται και η ΑΟΖ, για την οποία όμως δεν είχε ακόμη προκύψει ελληνικό ενδιαφέρον για κήρυξη και θέσπισή της. Η ΑΟΖ μέχρι τα 200 ναυτικά μίλια επικαλύπτεται με την υφαλοκρηπίδα, με την οποία έχουν συνηθέστατα το ίδιο εξωτερικό όριο. Η θέση αυτή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, κατά τη γνώμη μου, ήταν ορθή, γιατί απέφευγε τις μονομερείς τουρκικές διεκδικήσεις, ιδίως στο Αιγαίο, να εμφανισθούν ως διμερείς διαφορές με την Ελλάδα και η χώρα μας να εμπλακεί σε βλαπτικό διάλογο με την γείτονα.

Επρόκειτο βέβαια για τις ίδιες αυθαίρετες και αβάσιμες διεκδικήσεις που και σήμερα προβάλλει η Τουρκία: μη εφαρμογή της επέκτασης της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια, διεκδίκηση μέχρι και 152 νησιών και νησίδων ως άγνωστης ή αμφισβητούμενης κυριαρχίας, πλήρη ή μερικό αφοπλισμό των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, περιορισμό των 10 ν.μ. του εθνικού εναέριου χώρου σε 6 και αλλαγή (διαμοιρασμό) των περιοχών FIR (Ελέγχου Εναέριας Κυκλοφορίας) και Έρευνας και Διάσωσης.

Ευσεβείς πόθοι έναντι του ρεαλισμού

Η κυβέρνηση Σημίτη, λοιπόν, επέλεξε να διαχωρίσει τις διερευνητικές επαφές, ως προκριματικό στάδιο, από τις επίσημες διαπραγματεύσεις που θα ακολουθούσαν μετά. Ποιο θα ήταν το περιεχόμενο των πρώτων δεν ήταν γνωστό, μέχρι που η πρόσφατη αρθρογραφία αποκάλυψε ότι ήταν όλα τα ζητήματα, μεταξύ αυτών και η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης, που παρέμεινε άλυτη. Στις αρχές του 2004 μάλιστα η πρόοδος είχε επιτρέψει να προετοιμάζεται το κοινό ανακοινωθέν για την έναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.

Δηλαδή, είχε γίνει δεκτό από την Τουρκία (όπως προκύπτει από προηγούμενη αρθρογραφία) να γίνει η επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια για τα ελληνικά ηπειρωτικά εδάφη και μία διαφοροποιημένη, δηλαδή μικρότερη, για τα νησιά (πόσο δεν αποκαλύπτεται). Δυστυχώς, από τη θέση αυτή υπαναχώρησε η Τουρκία, σε μεταγενέστερο στάδιο! Η συνέχεια, κατά τον κύριο Ροζάκη, διεκόπη λόγω των εκλογών του Μαρτίου του 2004 και την άνοδο στην εξουσία της Νέας Δημοκρατίας του Κώστα Καραμανλή, αλλά και λόγω της μεγάλης διεύρυνσης της ΕΕ με 10 κράτη, κυρίως ανατολικοευρωπαϊκά και την Κύπρο, με τις σχετικές δυσκολίες αφομοίωσής τους.

Έτσι μειώθηκε το ενδιαφέρον της Τουρκίας για ένταξη. Βέβαια, εδώ λησμονούνται τα δύο αρνητικά δημοψηφίσματα της Γαλλίας και της Ολλανδίας για περαιτέρω διεύρυνση της ΕΕ, φωτογραφίζοντας βέβαια και την αντίδραση των λαών τους στην ένταξη της Τουρκίας, αλλά κυρίως, λησμονείται ότι η νέα κυβέρνηση Καραμανλή στην Ελλάδα, τον Δεκέμβριο του 2004 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κορυφής, συναίνεσε στην απόδοση του καθεστώτος της υποψήφιας χώρας στην Τουρκία και στον καθορισμό της 3 Οκτωβρίου του 2005, ως ημερομηνίας έναρξης του ενταξιακού της διαλόγου.

Και αυτό παρά το ότι δεν είχε τηρηθεί ο όρος που είχε θέσει η ΕΕ στο Ελσίνκι το 1999, για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο μέχρι το 2004, αν δεν τελεσφορούσε ο τότε ελληνοτουρκικός διάλογος. Ουσιαστικά η Ελλάδα τότε επέλεξε να προωθήσει την τουρκική ενταξιακή πορεία, που ανεστάλη αργότερα ως προς αρκετά κεφάλαια του Κοινοτικού Κεκτημένου, ως τρόπο “εξημέρωσης” της Τουρκίας, μέσω του σταδιακού “εξευρωπαϊσμού” της. Επικράτησαν δηλαδή οι ευσεβείς πόθοι, απέναντι στον ρεαλισμό!

Επανάληψη των “διερευνητικών παζαριών”;

Στην συνέχεια η Τουρκία, βλέποντας τις σοβαρές υποχρεώσεις εναρμόνισης και προσαρμογής της στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, που την ανέμεναν και αφού απέτυχε να φέρει “στα μέτρα της” την ένταξή της, προτίμησε να αποδυθεί σε αγώνα γεωπολιτικής, στρατιωτικής, οικονομικής και διπλωματικής αναβάθμισής της σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη, αποδυναμώνοντας έτσι τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της.

Η αποδέσμευσή της και οι τυχοδιωκτισμοί της μετά το 2011 και ιδίως μετά το 2016, υπό τον μεγαλομανή Ερντογάν, έδωσαν την πραγματική εικόνα των στοχεύσεων και των μεθόδων της. Ο σχετικός κατάλογος είναι μακρύς… Και βέβαια, οι συνήθεις υπαναχωρήσεις της από τις δεσμεύσεις που ανελάμβανε, έστω και άτυπα, επιβεβαιώνουν το μόνιμο και διαχρονικά αφερέγγυο προφίλ της, του οποίου έχει πικρή γεύση ο Ελληνισμός.

Όπως αποκαλύπτει ο κ. Ροζάκης, με πληροφορίες προφανώς από τον Έλληνα τότε διαπραγματευτή, αμέσως μετά την έναρξη των διερευνητικών το 2002 και όταν προσδιοριζόταν η ατζέντα, ο εκπρόσωπος της Τουρκίας διαβεβαίωσε τον Έλληνα εκπρόσωπο ότι, αν πετύχαιναν τον πρωταρχικό στόχο τους, την εγκατάλειψη της επέκτασης της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στο Αιγαίο, θα απέσυραν την “διαφορά” για τις γκρίζες ζώνες! Έτσι, ωμά!

Πρόκειται για το μόνιμο χαρακτηριστικό της τουρκικής τακτικής του “πονηρού παζαριού! Άραγε, προσεχώς θα δούμε σε επανάληψη την “ταινία” των διερευνητικών 2002-2016;
Μήπως το χειρότερο θα είναι ότι, με δεδομένο το casus belli και για να μην υπονομευθούν οι διερευνητικές, η Ελλάδα δεν θα ολοκληρώσει την θέσπιση των δικαιωμάτων που της παρέχει το δίκαιο της θάλασσας;

Όπως συνέβη για δεκαετίες άλλωστε και μέχρι πρόσφατα, που υπό την πίεση των τουρκικών μονομερών και παράνομων πρωτοβουλιών στην Ανατολική Μεσόγειο και με τη Λιβύη και με το αυθαίρετο ιδεολόγημα της “Γαλάζιας Πατρίδας”, η Ελλάδα προχώρησε στις οριοθετήσεις ΑΟΖ με την Ιταλία, την Αίγυπτο και στην επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Ιόνιο, με εξαγγελθείσα και κοινή προσφυγή για οριοθέτηση στη Χάγη με την Αλβανία.

Πως θα ήμασταν “θωρακισμένοι” 

Εφόσον λοιπόν αποφασίσαμε να συζητήσουμε με τις διερευνητικές επαφές, ταυτόχρονα πρέπει να ολοκληρώσουμε το νομικό μας οπλοστάσιο: Ευθείες γραμμές βάσης και αιγιαλίτιδα ζώνη 12 ναυτικών μιλίων παντού, συνορεύουσα ζώνη, κήρυξη ΑΟΖ και θέσπιση του ειδικού καθεστώτος της μέχρι τη μέση γραμμή (προσωρινά, μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία ή δικαστική οριοθέτηση με τις γειτονικές χώρες) δίνοντας, αυτοβούλως όμως, κάποιες εύλογες διευκολύνσεις προς την Τουρκία, για παράδειγμα αιγιαλίτιδα ζώνη 10 ναυτικών μιλίων μόνο μεταξύ των μεγάλων νησιών μας του Ανατολικού Αιγαίου και καθορίζοντας δίοδο “πλου διελεύσεως” στο εσωτερικό του Αιγαίου για τη διεθνή ναυσιπλοΐα.

Έτσι θα αντιμετωπίσουμε κάθε κακόπιστη κριτική περί “ελληνικού μαξιμαλισμού”! Τίποτε άλλο όμως, γιατί το Αιγαίο έχει αρχιπελαγική δομή και πρέπει τα δεσπόζοντα νησιά μας να διατηρήσουν την ιστορική συνοχή και ενότητά τους με την ηπειρωτική Ελλάδα, χωρίς παρεμβολή ξένης (τουρκικής) περιοχής θαλάσσιας κυριαρχίας ή κυριαρχικών δικαιωμάτων (υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ) στο εσωτερικό τους, δηλαδή πίσω (στα δυτικά) από την “αλυσίδα” των νησιών μας του Ανατολικού Αιγαίου. Ούτε φληναφήματα περί δήθεν “κλειστής ελληνικής λίμνης”, ούτε παιδαριώδεις αιτιάσεις περί “παρεμπόδισης της ναυσιπλοΐας”!

Ο αληθινός, συχνά δεδηλωμένος και ορατός στόχος των Τούρκων, είναι ο σταδιακός έλεγχος του Ανατολικού Αιγαίου και των νησιών του, με τις αντίστοιχες θαλάσσιες ζώνες τους, μέχρι τον 25ο μεσημβρινό (στο μέσον του Αιγαίου) με ακρωτηριασμό της εδαφικής μας ακεραιότητας στο ιστορικό μας Αρχιπέλαγος, όπου η ελληνική παρουσία ανατρέχει δύο και τρεις χιλιετίες π.Χ., για την υλοποίηση της ιμπεριαλιστικής και νεο-οθωμανικής δήθεν “Γαλάζιας Πατρίδας” τους.

Η Γενοκτονία του Ελληνισμού της Ανατολής και η συνεχιζόμενη κατοχή της Βόρειας Κύπρου, η μειονοτική αποσχιστική υποκίνηση στην Δυτική Θράκη, αλλά και ο τουρκικός επεκτατισμός-παρεμβατισμός στη Συρία, το Βόρειο Ιράκ, την Λιβύη, την Αρμενία, μέχρι και την Σομαλία, πρέπει να αποτελούν ισχυρά ερμηνευτικά στοιχεία για τα “ειρηνόφιλα” τεχνάσματα και “διαλείμματα” της Τουρκίας. Το παρελθόν διδάσκει και οι αμελείς συνήθως υφίστανται παρόμοια η χειρότερα δεινά!