Με διακοπή διπλωματικών σχέσεων απειλεί η Λιβύη – Το παρασκήνιο

Διπλωματικό επεισόδιο σημειώθηκε κατά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στη Λιβύη, καθώς η μεταβατική κυβέρνηση Ντμπεϊμπά επιχείρησε να αλλάξει τον χαρακτήρα και το πρόγραμμα της επίσκεψης. Στο πρόγραμμα Δένδια ήταν συνομιλίες με τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου Μένφι στην Τρίπολη και με τον πρόεδρο της Βουλής, Σαλέχ στη Βεγγάζη. Όμως, η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά έστειλε στο αεροδρόμιο της Τρίπολης την υπουργό Εξωτερικών Νάιλα Αλ Μανγκούς για να δει τον Έλληνα ΥΠΕΞ, κάτι που ήταν εκτός συμφωνημένου προγράμματος και προκάλεσε την ακύρωση της επίσκεψης στην Τρίπολη. Ο Δένδιας μετέβη μέσω FIR Μάλτας στη Βεγγάζη.  

Η πρώτη πράξη παίχθηκε, όπως μεταδίδει η ΕΡΤ,  όταν το αεροσκάφος το οποίο μετέφερε τον Νίκο Δένδια στη Λιβύη προσγειώθηκε στην Τρίπολη, προκειμένου εκεί ο υπουργός Εξωτερικών να συναντηθεί με τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης, Μοχάμεντ Μένφι, όπως είχε προγραμματιστεί. Στο αεροδρόμιο της Τρίπολης όμως τον Δένδια περίμενε η υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Ντμπεϊμπά, Νάιλα Αλ Μανγκούς, η οποία στις αρχές Οκτωβρίου 2022 είχε υπογράψει συμφωνία με την Τουρκία για τους υδρογονάνθρακες, συμπληρωματική του παράνομου μνημονίου του 2019.

Ακολούθησαν συνεννοήσεις κατά τις οποίες η σκάλα του αεροπλάνου που μετέφερε τον Νίκο Δένδια δεν κατέβηκε ποτέ και τελικά αποφασίστηκε η ακύρωση της επίσκεψης στην Τρίπολη και η συνέχιση του ταξιδιού του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στη Βεγγάζη προκειμένου να συναντηθεί με τον με τον πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, Ακίλα Σάλεχ, καθώς και με άλλους Λίβυους αξιωματούχους.

H ανακοίνωση της Αθήνας

«Η επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στην Τρίπολη, όπου είχε προγραμματιστεί να συναντήσει τον Πρόεδρο Μένφι, ματαιώθηκε καθώς το λιβυκό υπουργείο Εξωτερικών αθέτησε τη συμφωνία που υπήρχε όσον αφορά τη μη συνάντηση με τη Λίβυα ΥΠΕΞ. Το σκέλος της επίσκεψης στην Ανατολική Λιβύη συνεχίζει κανονικά», αναφέρει σε επίσημη ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών. Ο Δένδιας έφτασε στη συνέχεια στη Βεγγάζη, όπου πραγματοποιήθηκε και η τελετή για τη δωρεά 30.000 εμβολίων κατά της Covid-19. Όπως επεσήμανε ο υπουργός, η Ελλάδα συνεχίζει να στηρίζει τον λιβυκό λαό στις προσπάθειες καταπολέμησης της πανδημίας, δωρίζοντας επιπλέον εμβόλια, σε συνέχεια δωρεάς 200.000 εμβολίων τον Αύγουστο του 2021. «Η ελληνική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να δωρίσει ακόμα περισσότερα εμβόλια, όσα μπορεί να απορροφήσει η Λιβύη», σημείωσε ο υπουργός και πρόσθεσε: «Είναι μια κίνηση για το κοινό καλό και ένα αγαθό στο οποίο όλοι οι πολίτες στον κόσμο πρέπει να έχουν πρόσβαση».

Στη συνέχεια, ο Έλληνας ΥΠΕΞ είχε συνάντηση με τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ (Khalifa Haftar), επικεφαλής του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA). Στο επίκεντρο της συνάντησης βρέθηκαν η ανάγκη σταθεροποίησης της Λιβύης και η προώθηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Όπως επεσήμαναν διπλωματικές πηγές, ο στρατάρχης Χαφτάρ μίλησε με ιδιαίτερα σκληρά λόγια κατά της παρουσίας των τουρκικών στρατευμάτων στη χώρα. Ακόμη, καταδίκασε ξεκάθαρα τα τουρκολιβυκά μνημόνια. Σημείωσε, δε, πως αν μέχρι τον Ιανουάριο δεν γίνουν εκλογές θα πρέπει να ληφθούν άλλες δράσεις.

Η σφήνα της Αλ Μανγκούς

To υπουργείο Εξωτερικών της Λιβύης με ανακοίνωσή του «καταδικάζει την ακύρωση της επίσκεψης Δένδια στην Τρίπολη» και όπως τονίζεται στην ανακοίνωση «θα υπάρξει ανάλογη αντίδραση». Η Μανγκούς αναφέρεται, είχε πάει για να υποδεχθεί τον ομόλογό της. Η Λιβύη ανακοίνωσε ότι ανακαλεί στην Τρίπολη για διαβουλεύσεις τον επιτετραμμένο της από την πρεσβεία στην Αθήνα.  Για εξηγήσεις κλήθηκε από το λιβυκό υπουργείο Εξωτερικών ο Έλληνας επιτετραμμένος στην Τρίπολη.

«H στάση του Έλληνα ΥΠΕΞ είναι προσβολή για τον λιβυκό λαό και την κυβέρνηση», ανέφερε στο τουρκικό πρακτορείο Anadolu ο Μοχάμεντ Χαμούντι, εκπρόσωπος της κυβέρνησης της μεταβατικής κυβέρνησης της Λιβύης, και προσέθεσε πως «η στάση του Έλληνα υπουργού αντιμετωπίστηκε με λύπη από την κυβέρνηση της Λιβύης». Τέλος, ανέφερε ότι το αεροπλάνο του Νίκου Δένδια κατευθύνθηκε κανονικά προς τη Βεγγάζη, στην Ανατολική Λιβύη.

Ο Νίκος Δένδιας είχε προγραμματισμένες συναντήσεις με τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου Μοχάμεντ Μένφι, στην Τρίπολη και τον πρόεδρο της Βουλής Ακίλα Σάλεχ στη Βεγγάζη καθώς και εκπροσώπους των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Στο πρόγραμμα δεν υπήρχε συνάντηση με την μεταβατική κυβέρνηση Ντμπεϊμπά, (και την Μανγκους) που είχε υπογράψει με την τουρκική κυβέρνηση στις αρχές Οκτωβρίου και δεύτερο μνημόνιο για συνεκμετάλλευση υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές που αυθαίρετα είχαν οριστεί ΑΟΖ της Λιβύης και της Τουρκίας, με το πρώτο μνημόνιο του Νοεμβρίου 2019. Το μνημόνιο (και το δεύτερο) έχει απορριφθεί από όλες τις γειτονικές χώρες αλλά και τις ΗΠΑ, την ΕΕ και τον ΟΗΕ. Επιπλέον τονίζεται ότι η μεταβατική κυβέρνησης, της οποίας η εντολή έχει λήξει από τον Δεκέμβριο του 2021, δεν μπορεί να υπογράφει συμφωνίες επιβλαβείς για την Λιβύη που δεσμεύουν τη χώρα επί μακρό διάστημα.

Σε δηλώσεις του, χθες, από την Ρώμη, μετά τη συνάντηση που είχε με τον Ιταλό ΥΠΕΞ Αντόνιο Ταγιάνι, ο Ν. Δένδιας τόνισε ότι «υπάρχει ανάγκη εγγυήσεων για την εκλογική διαδικασία στη Λιβύη» και παράλληλα επισήμανε ότι «πρέπει να αποσυρθούν οι ξένες δυνάμεις από τη χώρα». Οι δύο υπουργοί συμφώνησαν για συνεργασία στα θέματα ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου.

Πίεση ΟΗΕ, ΗΠΑ και ΕΕ για εκλογές

Το επόμενο διάστημα θεωρείται κρίσιμο για τις εξελίξεις στη Λιβύη καθώς ο ΟΗΕ υπογραμμίζει την ανάγκη άμεσης προκήρυξης προεδρικών και βουλευτών εκλογών για να ολοκληρωθεί η πολιτική μετάβαση που έχει συμφωνηθεί και με τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Ο νέος ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ Αμπτουλάχ Μπατέλι βρίσκεται στη Λιβύη για συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Νμπεϊμπά και την εθνική επιτροπή εκλογών, με εντολή αξιολογηθεί η προετοιμασία και να προσδιοριστεί χρόνος διεξαγωγής των εκλογών.

Είχε προηγηθεί ο νέος ειδικός απεσταλμένος της αμερικανικής κυβέρνησης Νόρλαντ, την προηγούμενη εβδομάδα, ο οποίος μετά την ολοκλήρωση των επαφών του δήλωσε ότι «οι ΗΠΑ συμμερίζονται την απογοήτευση του λιβυκού λαού για την καθυστέρηση της διεξαγωγής εκλογών» και πρόσθεσε ότι «οι εκλογές θα είχαν τερματίσει την κρίση που ταλαιπωρεί την χώρα για πάνω από μία δεκαετία». Και ο Α. Μπατέλι σε ομιλία που έκανε το απόγευμα της Δευτέρας τόνισε ότι «οι εκλογές δεν μπορούν να καθυστερήσουν άλλο γιατί η χώρα θα διαλυθεί».

Χθες συνεδρίασε μάλιστα η εθνική επιτροπή εκλογών για να δοκιμάσει και το σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, το οποίο εγγυάται ότι δεν θα χαθούν σάκοι με ψηφοδέλτια ή άλλες παρεμβάσεις στην διαδικασία. Ωστόσο, ο μεταβατικός πρωθυπουργός Ντμπεϊμπά, δεν έχει συμφωνήσει ακόμα για ορισμό ημερομηνίας και αρνείται να προβεί σε προκήρυξη, ενώ είναι άγνωστο εάν έχει αρμοδιότητα, την στιγμή που έχει απέναντί του την Βουλή και το Προεδρικό Συμβούλιο.

Η Άγκυρα, πιέζει την μεταβατική κυβέρνηση Ντμπεϊμπά για άμεση υπογραφή συμφωνιών “επί των οικοπέδων της λιβυκής ΑΟΖ”, προκειμένου να ξεκινήσει η τουρκική εταιρεία υδρογονανθράκων ΤΡΑΟ έρευνες και γεωτρήσεις νοτίως της Κρήτης, όμως η λιβυκή εταιρεία NOC, δεν συμφωνεί με αυτές τις επιλογές της κυβέρνησης Ντμπεϊμπά. Τρίπολη και Άγκυρα βρίσκονται σε συνομιλίες για τον προγραμματισμό επίσημης επίσκεψης του Ταγίπ Ερντογάν στην Τρίπολη, μέχρι τα τέλη του έτους. Ενδεικτική της έντασης που προκαλούν στην Άγκυρα οι συζητήσεις για διεξαγωγή εκλογών στη Λιβύη, είναι η κίνηση της τουρκικής ηγεσίας προς τον Μένφι και τον Σάλεχ να επισκεφθούν την Τουρκία για συνομιλίες. Και οι δύο έχουν δηλώσει αντίθετοι στα τουρκολιβυκά παράνομα μνημόνια.