Διπλωματικό και στρατιωτικό φράγμα σε τουρκικές σεισμικές έρευνες

Η πρόσφατη πληροφορία σχετικά με την τουρκική πρόθεση για πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου, φέρνει τη νέα ελληνική κυβέρνηση αντιμέτωπη με την σκληρή γεωπολιτική πραγματικότητα της περιοχής μας. Εάν οι Τούρκοι μπορέσουν να πραγματοποιήσουν σεισμικές έρευνες στην εν λόγω περιοχή, ή αλλιώς εάν η Ελλάδα αποτύχει να αποτρέψει αυτές τις έρευνες, τότε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα τετελεσμένο άκρως αρνητικό για τα συμφέροντα του Ελληνισμού.

Το ερώτημα το οποίο πρέπει να απαντηθεί, και μάλιστα άμεσα, είναι εάν και πώς, μπορεί η Ελλάδα να ακυρώσει μια τέτοια εξέλιξη. Η απάντηση στο ερώτημα, πώς φτάσαμε στο σημείο η Τουρκία, να αποτολμάει μια τέτοια ενέργεια, παρά τη φημολογούμενη γεωπολιτική της απομόνωση, είναι μεν πολύπλοκη αλλά και συνάμα απλή. Οι Τούρκοι έχουν κατανοήσει τρία δεδομένα:

Πρώτον, την πολυφωνία στο σύστημα λήψης αποφάσεων της Ουάσιγκτον, σε συνδυασμό με το γεγονός πως οι Αμερικανοί δεν έχουν ακόμα καταλήξει στο πώς θα διαχειριστούν την Τουρκία. Επ’ αυτού έγκειται και η –όχι και τόσο πρωτοφανής– αμερικανική ανοχή αναφορικά με την τουρκική συμπεριφορά (από την παραλαβή των S-400 έως την πειρατεία στην κυπριακή ΑΟΖ).

Δεύτερον, την απροθυμία της ΕΕ να πάρει θέση απέναντι στην Τουρκία, η οποία απλά επιβεβαιώθηκε ακόμα μια φορά. Τα επιχειρηματικά συμφέροντα, σε συνδυασμό με τα συνεχώς διογκούμενα ενδοευρωπαϊκά προβλήματα απέτρεψαν –ας ελπίσουμε προς το παρόν– τη λήψη δραστικών μέτρων αναφορικά με την τουρκική επιθετικότητα προς ένα κράτος μέλος.

Τρίτον, το διαχρονικό φοβικό σύνδρομο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, τα οποία σε συνδυασμό με την οικονομική πενία οδηγούν σε κατευναστικές και πυροσβεστικές πολιτικές. Ας μην μιλήσουμε για την απουσία στρατηγικής κουλτούρας και μακρόπνοου σχεδιασμού.

Εν ολίγοις, η Τουρκία, ενώ από τη μία νιώθει στριμωγμένη, απ’ την άλλη δεν είναι διατεθειμένη να μείνει εκτός του ενεργειακού παιχνιδιού. Δυστυχώς, η Ελλάδα δείχνει ο πιο εύκολος στόχος. Ως εκ τούτου, αποτελεί το πεδίο όπου η Τουρκία θεωρεί ότι δύναται, επιδεικνύοντας τη συγκριτική της ισχύ, να επιβάλει επωφελή γι’ αυτήν τετελεσμένα. Σκοπός αυτών των τετελεσμένων δεν είναι η ένοπλη σύρραξη, αλλά μια ευνοϊκότερη αφετηρία στο τραπέζι μιας συνολικής διαπραγμάτευσης-μοιρασιάς, στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Ας μην ξεχνάμε τις πάγιες θέσεις των ΗΠΑ, αλλά και τις ευρωπαϊκές προτροπές προς την παραπάνω κατεύθυνση.

Υπάρχουν περιθώρια;

Το γεγονός πως η Ελλάδα, μια χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ που δαπανά επί δεκαετίες δυσανάλογα υψηλά ποσά για την άμυνά της, καθίσταται ο εύκολος στόχος του τουρκικού επεκτατισμού, γεννά προβληματισμό. Ωστόσο το παραπάνω αποτελεί το αποτέλεσμα συνδυασμού πολλών παραγόντων. Παραγόντων διπλωματικών και στρατηγικών που πηγάζουν από συστημικά χαρακτηριστικά των ελληνικών κυβερνώντων ελίτ.

Αλλά ας δούμε τι περιθώρια, επιτυχών, αντιδράσεων υπάρχουν. Κατά την άποψη του γράφοντος η ελληνική πλευρά οφείλει να κατευθυνθεί προς δύο άξονες αποτροπής: διπλωματικά και στρατιωτικά. Ας σημειωθεί, ότι στην παρούσα συγκυρία το κύριο τακτικό πλεονέκτημα της ελληνικής πλευράς έγκειται στο γεγονός πως η Τουρκία έχει απωλέσει οικειοθελώς το στοιχείο του αιφνιδιασμού, σε επίπεδο πολιτικό, αλλά και επιχειρησιακό.

Όταν λέμε διπλωματικά, δεν εννοούμε μόνο διαβήματα και επικλήσεις του διεθνούς δικαίου, τούτα είναι γνωστά και χιλιοειπωμένα. Εννοούμε να αξιοποιηθούν όλα τα θεσμικά και διπλωματικά εργαλεία, ώστε να γίνει κατανοητό στον δυτικό παράγοντα ότι οι επιδιώξεις της Τουρκίας πλήττουν κατ’ αρχάς τα δικά του συμφέροντα. Μιλάμε βεβαίως, για το μέλλον της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας όσον αφορά το φυσικό αέριο. Το παραπάνω έγκειται επί της ουσίας στη μείωση της εξάρτησης από τις ρωσικές εισαγωγές, μέσω των κοιτασμάτων (επιβεβαιωμένων και δυνητικών) της Ανατολικής Μεσογείου.

Είναι άκρως βλαπτικό για τα δυτικά συμφέροντα η ομαλή αξιοποίηση και μεταφορά του φυσικού αερίου να είναι δέσμια των ορέξεων της αναθεωρητικής Τουρκίας του Ερντογάν. Επίσης, η Ελλάδα οφείλει να ξεκινήσει, άμεσα, διαδικασίες οριοθέτησης ΑΟΖ με τη λιβυκή κυβέρνηση του Τομπρούκ. Η εν λόγω ενέργεια θα μπορούσε να γίνει υπό γαλλική αιγίδα και υποστήριξη. Ας μην ξεχνάμε, πως η Γαλλία υποστηρίζει τον Χαφτάρ και δραστηριοποιείται έντονα στην κυπριακή ΑΟΖ. Τέλος, ήρθε ο ώρα να κατατεθούν οι συντεταγμένες της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στον ΟΗΕ, όπως έχει ήδη πράξει η Τουρκία.

Στο στρατιωτικό σκέλος

Στο στρατιωτικό σκέλος, η απάντηση οφείλει να είναι εμφατική και δυναμική. Η περιοχή όπου σκοπεύει η Τουρκία να πραγματοποιήσει έρευνες πρέπει να κατακλυστεί από ελληνικές αεροναυτικές δυνάμεις και η άμυνα του νησιωτικού συμπλέγματος της Μεγίστης να ενισχυθεί δραστικά. Τα παραπάνω μπορούν να λάβουν χώρα με αφορμή την δέσμευση της θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου, για την πραγματοποίηση στρατιωτικών γυμνασίων, την ίδια χρονική περίοδο με τις τουρκικές έρευνες.

Προφανώς, αναφερόμαστε σε ασκήσεις με πραγματικά πυρά, στις οποίες θα κληθούν να συμμετέχουν, η Γαλλία, η Αίγυπτος και το Ισραήλ, χώρες με άμεσα συμφέροντα στην περιοχή. Η συμμετοχή των ΗΠΑ αν και επιθυμητή εκτιμάται πως είναι δύσκολα επιτεύξιμη, δεδομένων και των παλινωδιών του προέδρου Τραμπ.

Το παραπάνω θα διαμήνυε προς κάθε κατεύθυνση ότι η Ελλάδα, παρά τα προβλήματά της, διαθέτει όντως κόκκινες γραμμές. Επιπλέον, θα αποτελούσε ένα πρώτης τάξεως crash test αναφορικά με τις προθέσεις της τουρκικής πλευράς, αλλά και τα αντανακλαστικά της νέας ελληνικής κυβέρνησης. Ας σημειωθεί πως η Τουρκία, πιθανότατα δεν αναμένει μια δυναμική ελληνική αντίδραση.

Εν κατακλείδι η αποτροπή συνίσταται, στην επίδειξη ικανότητας να προκαλέσεις κόστος στον δυνητικό αντίπαλο, καθώς και αρνητικές συνέπειες δυσανάλογες των όποιων πιθανών κερδών. Μια ήττα αποτρέπεται μέσω της καίριας και συντονισμένης χρήσης όλων των διαθέσιμων μέσων, τα οποία έχει ένα κράτος στη διάθεση του, όχι με τη φλυαρία και την ενδοτικότητα.