Διπλωματικό μπραντεφέρ για τις ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο

Ο Τούρκος πρόεδρος διέψευσε όλους εκείνους στην Αθήνα που το προηγούμενο διάστημα και παρά τα ξεκάθαρα σήματα που εξέπεμπε η Άγκυρα για τις προθέσεις της, ευαγγελίζονταν μία σταδιακή αποκλιμάκωση στα ελληνοτουρκικά. Όπως πλέον είναι γεγονός, ο Ταγίπ Ερντογάν ενεργοποίησε τελικά την “βόμβα”, όπως προειδοποιούσαν αρκετοί. Αρχικά με έγγραφο προς τον ΟΗΕ ανακοίνωσε τις συντεταγμένες που η Τουρκία θεωρεί πως ορίζουν την ΑΟΖ της και λίγες μέρες μετά σύναψε συμφωνία (μνημόνιο) με τη Λιβύη για την οριοθέτηση των (ανύπαρκτων) μεταξύ τους συνόρων όσον αφορά τις θαλάσσιες ζώνες.

Στην Αθήνα σήμανε συναγερμός, παρότι ήταν κοινό μυστικό ότι η τουρκική διπλωματία προσπαθούσε όλο το τελευταίο διάστημα να ρυμουλκήσει την κυβέρνηση της Τρίπολης στην υπογραφή συμφωνίας. Ελληνικοί διπλωματικοί, μάλιστα, υποστηρίζουν πως η Αθήνα αδράνησε, ενώ θα έπρεπε να έχει κινητοποιηθεί και να έχει προειδοποιήσει τον Φαγιέζ Αλ Σάρατζ πως θα έχει συγκεκριμένες συνέπειες εάν υπογράψει τέτοια συμφωνία με την Άγκυρα.

Η πρώτη αντίδραση ήταν ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών να επιδώσει διάβημα στον Τούρκο πρεσβευτή στην Αθήνα. Το ίδιο έπραξε και με τον Λίβυο πρεσβευτή, από τον οποίον –σύμφωνα με πληροφορίες– ζήτησε πιεστικά να γνωστοποιήσει το περιεχόμενο της συμφωνίας άμεσα, ειδάλλως θα ληφθεί απόφαση απέλασής του. Το τελεσίγραφο λήγει την ερχόμενη Πέμπτη. Από την πλευρά του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνομίλησε για το ζήτημα αυτό τόσο με τον πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν, όσο και με τον Ιταλό πρωθυπουργό κατά τη συνάντησή τους στη Ρώμη στις 26 Νοεμβρίου.

Το επόμενο βήμα του Νίκου Δένδια ήταν η τηλεφωνική επικοινωνία του με τους ομολόγους του της Κύπρου και της Αιγύπτου, Νίκο Χριστοδουλίδη και Σαμέχ Ελ-Σούκρι. Αποτέλεσμα της δεύτερης αυτής τηλεφωνικής επικοινωνίας ήταν η μη προγραμματισμένη επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στο Κάιρο, όπου και συζήτησε το πρόβλημα που έχει προκύψει με τον Αιγύπτιο ομόλογό του.

Σύμφωνα με τον Έλληνα υπουργό στην συνάντηση συμφωνήθηκε η Ελλάδα και η Αίγυπτος να επιταχύνουν τις συζητήσεις σε τεχνικό επίπεδο για τον χαρακτηρισμό και την οριοθέτηση των AOZ μεταξύ των δύο χωρών. Στην συνάντηση Δένδια-Σούκρι, αλλά και στις διευρυμένες συνομιλίες των δύο αντιπροσωπειών, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Αιγύπτου, επανέλαβαν την κοινή θέση τους ότι το μνημόνιο που υπέγραψε η Τουρκία με τη λιβυκή κυβέρνηση δεν έχει νομική βάση.

Βαρύτατες επιπτώσεις

Στη νομική σαθρότητα του επίμαχου μνημονίου είχε αναφερθεί και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά την συνάντησή του με τον πρόεδρο της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι μία ημέρα νωρίτερα. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Προκόπης Παυλόπουλος επισήμανε ότι η κυβέρνηση της Λιβύης θα «πρέπει να προειδοποιηθεί, αμέσως, για τις βαρύτατες επιπτώσεις εις βάρος της», μην παραλείποντας να καλέσει την ΕΕ να επιβάλλει κυρώσεις στην Τουρκία.

Μετά τη μεταξύ τους συνάντηση, ο Νίκος Δένδιας σημείωσε ότι Ελλάδα και Αίγυπτος θεωρούν πως ο Φαγέντ Αλ Σάρατζ στερείται της απαραίτητης νομιμοποίησης για την υπογραφή μνημονίων με την Άγκυρα, τα οποία λειτουργούν αποσταθεροποιητικά. Ανέφερε επίσης ότι η Ελλάδα και η Αίγυπτος βλέπουν πολλά πράγματα στην νοτιοανατολική Μεσόγειο από την ίδια γωνία.

Είναι γνωστό ότι Αθήνα και Κάιρο έχουν έλθει πολύ κοντά τα τελευταία χρόνια. Αντιθέτως οι σχέσεις του Καΐρου με την Άγκυρα είναι στο χειρότερο σημείο τους εδώ και δεκαετίες. Όπως είναι γνωστό, το καθεστώς Ερντογάν είχε στηρίξει την κυβέρνηση των Αδελφών Μουσουλμάνων, την οποία ανάτρεψε ο στρατός υπό τον στρατηγό Σίσι. Εκτός αυτού, η Αίγυπτος στηρίζει ανοικτά την κυβέρνηση του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, που ελέγχει την ανατολική Λιβύη.

Δεν μπορεί να «στέκεται αδιάφορη»

Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Ερντογάν δεν χάνει ευκαιρία να προκαλεί με κάθε ευκαιρία. Το έκανε και στα Ύψαλα, στην τελετή εγκαινίων του αγωγού ΤΑΝΑΡ, όπου με τις δηλώσεις του ανάγκασε την ελληνική αντιπροσωπεία να αποχωρήσει. Εκεί ανακοίνωσε πως το μνημόνιο με τη Λιβύη θα προσλάβει ενισχυμένο χαρακτήρα μόλις εγκριθεί από την τουρκική Εθνοσυνέλευση.

Το κλίμα έντασης εκ των πραγμάτων θα μεταφερθεί και στη σύνοδο του ΝΑΤΟ που αρχίζει την Τρίτη στο Λονδίνο. Ο Τούρκος πρόεδρος θα πάει έχοντας ανοικτό μέτωπο με τον Γάλλο ομόλογό του και βέβαια με την Αθήνα. Από την άλλη πλευρά, όμως, ελπίζει πως με τη στάση τους οι ΗΠΑ και η Γερμανία θα αποτρέψουν την απομόνωσή του.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πάντως, δήλωσε πως θα ζητήσει από την Ατλαντική Συμμαχία την αποδοκιμασία και την καταδίκη της Τουρκίας. Σημείωσε μάλιστα ότι η Συμμαχία δεν μπορεί να «στέκεται αδιάφορη» και ότι «η τακτική των ίσων αποστάσεων δεν ωφελεί». Στο εσωτερικό μέτωπο, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας ζητάει ενημέρωση από τον πρωθυπουργό για την στρατηγική της κυβέρνησης απέναντι στην Τουρκία. Προς το παρόν δεν έχει κανονιστεί συνάντησή τους.